4 min
Dolblij was Bas Bloem, hoogleraar neurologie aan het Radboudumc, een jaar geleden. Tijdens een speciale conferentie had de EFSA consensus bereikt. Er moest een nieuwe onderzoeksmethode komen om het risico op parkinson door blootstelling aan pesticiden te beoordelen. Hoe valt dat te rijmen met de goedkeuring die diezelfde EFSA afgelopen juli gaf aan de verlenging - met 10 jaar - van de toelating van glyfosaat? De Groene Amsterdammer dook erin.
Het was 'een echte doorbraak', zegt Bas Bloem over de tweedaagse conferentie in september 2022. Na veel aandringen had de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) een conferentie belegd over de schadelijkheid van bestrijdingsmiddelen voor het neurologisch systeem. Neuroloog Bloem heeft zich gespecialiseerd in de ziekte van parkinson: "De afgelopen tien jaar is parkinson in Nederland met dertig procent toegenomen", zegt hij in De Groene Amsterdammer. "Dat er verbanden zijn met blootstelling aan bestrijdingsmiddelen, wordt ons steeds duidelijker. Maar de EFSA test dat nu gewoon niet."
Tijdens de tweedaagse conferentie kreeg Bloem de 49 aanwezigen, onderzoekers van zowel de EFSA als externe onderzoeksinstituten, mee. "Er was brede consensus dat de bestaande procedures (…) onvoldoende zijn om het risico op het ontwikkelen van parkinson door blootstelling aan pesticiden te beoordelen," staat bijvoorbeeld in de notulen. Daarin onderstreept de EFSA ook de noodzaak om spoedig een nieuwe onderzoeksmethode te ontwikkelen waarmee wél wat kan worden gezegd over het risico op parkinson.
Want met de huidige toelatingsprocedure worden neurologische effecten alleen met wat laboratoriumtesten bij proefdieren onderzocht. Naar de relevante hersengebieden - de substantia nigra, het hersengebied waar dopamine wordt aangemaakt - vindt geen enkel onderzoek plaats. En dat terwijl parkinsonverschijnselen pas 'aan de buitenkant' zichtbaar worden als al 60 tot 70 procent van de substania nigra is aangetast. Geen wonder dat Bloem dus opgetogen was toen de EFSA vorig jaar zei een 'call' uit te gaan zetten, een aanbesteding voor €3,5 miljoen, waarop gespecialiseerde wetenschappers zich konden inschrijven. Het Radbouwumc en het RIVM (dat ook bij de conferentie aanwezig was) besloten zich hard te gaan maken voor het binnenslepen van die onderzoeksopdracht.
Maar díe call kwam er nooit.
Schrik en verbijstering
Toen moest de echte klap nog komen. Drie maanden later, in juli 2023, adviseert de EFSA de vergunning voor glyfosaat met 15 jaar te verlengen. Verbijsterd, is Bloem. "Ik ben hier echt van geschrokken," gaat Peter Leendertse, ecotoxicoloog en pesticidenexpert bij landbouwonderzoeksbureau CLM, daar nog eens overheen. "Als er zo veel vragen leven rondom een stof, kun je het toch niet voor de maximale termijn goedkeuren? Verleng met twee jaar als je niet anders kunt, en zorg dat je in de tussentijd duidelijkheid krijgt over het parkinsonrisico."
'Data gap'
Glyfosaat is het meest gebruikte én het meest controversiële bestrijdingsmiddel van dit moment. Het is het belangrijkste bestanddeel van Roundup, vroeger van Monsanto en inmiddels van Bayer, dat al vele miljarden moest reserveren om claims te schikken. "Glyfosaat is op voorhand verdacht. Er zijn zes studies die een verband met parkinson suggereren," zegt Bloem in De Groene. Des te meer reden om zo snel mogelijk te beginnen met tests, en het middel te verbieden tot zeker is dat er geen link is met parkinson. Niets daarover blijkt uit het verlengingsvoorstel van de EFSA. En dat terwijl de EFSA, als belangrijke informatie ontbreekt, dat moet melden als 'data gap'. Daarmee geeft het agentschap aan dat meer onderzoek gewenst is.
In het EFSA-advies staan geen verwijzingen naar een 'data gap' ten aanzien van de relatie met parkinson. "Absurd", vindt Leendertse. "Het gaat bij parkinson natuurlijk om een enorm data gap. Het rapport zou toch moet vermelden dat er geen goede testprocedure bestaat. De uitkomsten van die conferentie worden nu gewoon aan de kant geschoven." Sterker nog, de notulen van de conferentie zijn nooit openbaar gemaakt. Informatie over de conferentie is nergens meer te vinden. Volgens de EFSA staat alle informatie over de 'informatieve bijeenkomst van september 2022' in de 'call'-zonder-budget waarvoor het Radboudumc, het RIVM en het Ctgb teleurgesteld hebben bedankt.
Hoogst ongebruikelijk, volgens de Groene (die wel over de notulen beschikt). "Het is alsof de roemruchte conferentie in de nazomer van 2022, bijgewoond door 49 internationale experts, nooit heeft plaatsgevonden; alsof de eenduidige conclusie die daar over parkinson werd getrokken, nooit is bereikt" aldus het blad. Bas Bloem is nog uitgesprokener: "Ongemakkelijke informatie wordt weggemoffeld, parkinson wordt gewoon onder het vloerkleed geveegd," stelt hij.
Dat betekent dat de 'nietsvermoedende lezer', lees: de lidstaten als zij op 13 oktober over de verlenging - inmiddels gaat het over een periode van 10 jaar, op voorstel van de Europese Commissie - van de toelating van glyfosaat stemmen, dat doen op basis van onvolledige informatie. Zij zullen in de veronderstelling verkeren dat er geen parkinson-risico aan het gebruik van glyfosaat kleeft.
Toelatingsprocedure op losse schroeven
Maar dat ligt niet zo eenvoudig als het lijkt. Zodra de toelatingsinstantie iets verbiedt op basis van nieuwe inzichten, zal de hele industrie dat meteen aanvechten en ligt de bewijslast bij de EFSA, zegt emeritus hoogleraar toxicologie Martin van den Berg. Zou de EFSA officieel erkennen dat er een 'gat' zit in de beoordeling van glyfosaat ten aanzien van parkinson, dan dreigt bovendien de hele toelatingsprocedure op losse schroeven komen te staan. "De instantie zou er namelijk mee toegeven dat haar eigen beoordeling niet altijd gestoeld is op realiteit. Dit terwijl haar taak in essentie is om vast te stellen wat pesticiden in realiteit doen," schrijft Dirk de Bekker in De Groene. Wellicht ligt daar wel de reden dat de EFSA de conferentie en de conclusie daarvan onder het tapijt schoffelt. De autoriteit tast in het duister, maar wordt door de omstandigheden gedwongen tot een besluit voor of tegen glyfosaat. Daar past ze voor.
Zolang het parkinsonvraagstuk onopgelost blijft, zullen er twijfels blijven bestaan over de veiligheid van glyfosaat. En zal dit theater zich bij iedere nieuwe verlenging opnieuw herhalen.
Dit artikel afdrukken
Dat er verbanden zijn met blootstelling aan bestrijdingsmiddelen, wordt ons steeds duidelijker. Maar de EFSA test dat nu gewoon nietBrede consensus
Tijdens de tweedaagse conferentie kreeg Bloem de 49 aanwezigen, onderzoekers van zowel de EFSA als externe onderzoeksinstituten, mee. "Er was brede consensus dat de bestaande procedures (…) onvoldoende zijn om het risico op het ontwikkelen van parkinson door blootstelling aan pesticiden te beoordelen," staat bijvoorbeeld in de notulen. Daarin onderstreept de EFSA ook de noodzaak om spoedig een nieuwe onderzoeksmethode te ontwikkelen waarmee wél wat kan worden gezegd over het risico op parkinson.
Want met de huidige toelatingsprocedure worden neurologische effecten alleen met wat laboratoriumtesten bij proefdieren onderzocht. Naar de relevante hersengebieden - de substantia nigra, het hersengebied waar dopamine wordt aangemaakt - vindt geen enkel onderzoek plaats. En dat terwijl parkinsonverschijnselen pas 'aan de buitenkant' zichtbaar worden als al 60 tot 70 procent van de substania nigra is aangetast. Geen wonder dat Bloem dus opgetogen was toen de EFSA vorig jaar zei een 'call' uit te gaan zetten, een aanbesteding voor €3,5 miljoen, waarop gespecialiseerde wetenschappers zich konden inschrijven. Het Radbouwumc en het RIVM (dat ook bij de conferentie aanwezig was) besloten zich hard te gaan maken voor het binnenslepen van die onderzoeksopdracht.
Maar díe call kwam er nooit.
Verleng met twee jaar als je niet anders kunt, en zorg dat je in de tussentijd duidelijkheid krijgt over het parkinsonrisicoOp 9 april van dit jaar deed de EFSA wel een onderzoeksopdracht de deur uit, maar zonder budget, en gericht op een hele specifieke, al bestaande (!) testmethode. "De bedoeling was om in één keer een complete parkinsontest te ontwikkelen, die de zwarte substantie als uitgangspunt neemt," schrijft de Groene Amsterdammer. Daarover zijn het Radboudumc, het RIVM én de Nederlandse toelatingsinstantie Ctgb zó in hun wiek geschoten, dat zij in een gezamenlijke brief aan de EFSA aangeven "in het bijzonder teleurgesteld te zijn [..] gezien de brede consensus dat een ambitieuze, nieuwe benadering nodig is."
Schrik en verbijstering
Toen moest de echte klap nog komen. Drie maanden later, in juli 2023, adviseert de EFSA de vergunning voor glyfosaat met 15 jaar te verlengen. Verbijsterd, is Bloem. "Ik ben hier echt van geschrokken," gaat Peter Leendertse, ecotoxicoloog en pesticidenexpert bij landbouwonderzoeksbureau CLM, daar nog eens overheen. "Als er zo veel vragen leven rondom een stof, kun je het toch niet voor de maximale termijn goedkeuren? Verleng met twee jaar als je niet anders kunt, en zorg dat je in de tussentijd duidelijkheid krijgt over het parkinsonrisico."
'Data gap'
Glyfosaat is het meest gebruikte én het meest controversiële bestrijdingsmiddel van dit moment. Het is het belangrijkste bestanddeel van Roundup, vroeger van Monsanto en inmiddels van Bayer, dat al vele miljarden moest reserveren om claims te schikken. "Glyfosaat is op voorhand verdacht. Er zijn zes studies die een verband met parkinson suggereren," zegt Bloem in De Groene. Des te meer reden om zo snel mogelijk te beginnen met tests, en het middel te verbieden tot zeker is dat er geen link is met parkinson. Niets daarover blijkt uit het verlengingsvoorstel van de EFSA. En dat terwijl de EFSA, als belangrijke informatie ontbreekt, dat moet melden als 'data gap'. Daarmee geeft het agentschap aan dat meer onderzoek gewenst is.
In het EFSA-advies staan geen verwijzingen naar een 'data gap' ten aanzien van de relatie met parkinson. "Absurd", vindt Leendertse. "Het gaat bij parkinson natuurlijk om een enorm data gap. Het rapport zou toch moet vermelden dat er geen goede testprocedure bestaat. De uitkomsten van die conferentie worden nu gewoon aan de kant geschoven." Sterker nog, de notulen van de conferentie zijn nooit openbaar gemaakt. Informatie over de conferentie is nergens meer te vinden. Volgens de EFSA staat alle informatie over de 'informatieve bijeenkomst van september 2022' in de 'call'-zonder-budget waarvoor het Radboudumc, het RIVM en het Ctgb teleurgesteld hebben bedankt.
Hoogst ongebruikelijk, volgens de Groene (die wel over de notulen beschikt). "Het is alsof de roemruchte conferentie in de nazomer van 2022, bijgewoond door 49 internationale experts, nooit heeft plaatsgevonden; alsof de eenduidige conclusie die daar over parkinson werd getrokken, nooit is bereikt" aldus het blad. Bas Bloem is nog uitgesprokener: "Ongemakkelijke informatie wordt weggemoffeld, parkinson wordt gewoon onder het vloerkleed geveegd," stelt hij.
Dat betekent dat de 'nietsvermoedende lezer', lees: de lidstaten als zij op 13 oktober over de verlenging - inmiddels gaat het over een periode van 10 jaar, op voorstel van de Europese Commissie - van de toelating van glyfosaat stemmen, dat doen op basis van onvolledige informatie. Zij zullen in de veronderstelling verkeren dat er geen parkinson-risico aan het gebruik van glyfosaat kleeft.
Zodra de toelatingsinstantie iets verbiedt op basis van nieuwe inzichten, zal de hele industrie dat meteen aanvechten en ligt de bewijslast bij de EFSADe EFSA wast haar handen in onschuld. "De beoordeling van de neurotoxische eigenschappen van glyfosaat is geheel uitgevoerd volgens het geldende wettelijk kader." Dat er binnen dat geldende kader weinig ruimte is voor voortschrijdend inzicht en dat de EFSA wellicht op nieuwe manieren zou moeten testen, blijft onbenoemd. "Wat ontbreekt is een correctiemechanisme waarmee je snel kunt inspringen op nieuwe kennis," zegt Leendertse.
Toelatingsprocedure op losse schroeven
Maar dat ligt niet zo eenvoudig als het lijkt. Zodra de toelatingsinstantie iets verbiedt op basis van nieuwe inzichten, zal de hele industrie dat meteen aanvechten en ligt de bewijslast bij de EFSA, zegt emeritus hoogleraar toxicologie Martin van den Berg. Zou de EFSA officieel erkennen dat er een 'gat' zit in de beoordeling van glyfosaat ten aanzien van parkinson, dan dreigt bovendien de hele toelatingsprocedure op losse schroeven komen te staan. "De instantie zou er namelijk mee toegeven dat haar eigen beoordeling niet altijd gestoeld is op realiteit. Dit terwijl haar taak in essentie is om vast te stellen wat pesticiden in realiteit doen," schrijft Dirk de Bekker in De Groene. Wellicht ligt daar wel de reden dat de EFSA de conferentie en de conclusie daarvan onder het tapijt schoffelt. De autoriteit tast in het duister, maar wordt door de omstandigheden gedwongen tot een besluit voor of tegen glyfosaat. Daar past ze voor.
Zolang het parkinsonvraagstuk onopgelost blijft, zullen er twijfels blijven bestaan over de veiligheid van glyfosaat. En zal dit theater zich bij iedere nieuwe verlenging opnieuw herhalen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Wat ondersneeuwt is dat de EFSA niet alleen verlengt, maar en passant ook (zelfs) toestaat dat de hoeveelheid residu die in ons lichaam te vinden is, verhoogd mag worden.
Ariena van Bruggen emeritus hoogleraar plantenziektenkunde: "Leidt het gebruik van onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat tot verhoogd risico op Parkinson en obesitas? Dat zou goed kunnen. Dus zou het verboden moeten zijn." link .
'Volksgezondheid in gevaar'; laat staan de andere 'gezondheden'.
Vandaag sprak de Vaste Kamercommissie voor LNV over de materie. Ik gaf er in een belendende draad commentaar op.
Dit lijkt op wat er bij het CTGB gebeurde: hier nieuw onderzoek naar parkinson, daar nieuwere modellen, die doen twijfelen aan de pesticiden. Hier veegt het efsa de parkinsontwijfel weg, daar, het CTGB, veegt de twijfel weg die opborrelt uit nieuwere modellen. Pikant detail, die nieuwere modellen bij het CTGB komen van de efsa.
In beide gevallen ook voortschrijdend inzicht....wat niet gewild wordt.
Is die hele pestciden-controlerende club dan één pot nat, een ons-kent-ons, de slager-keurt-zijn-eigen-vlees?
Las ergens anders, ander onderwerp (gokverslaving, vapeverslaving, obesitas), dat je het niet aan de slager moet over laten, dwz 'de industrie'.
De mensheid komt tot staan door parkinson, alzheimer, drugs- en andere verslaving (internet, obesitas), kanker, biodiversiteitsverlies, oorlog (oekraine), gebrek aan grondstoffen, energie en eten (klimaatverandering), vervuiling (zo'n 300.000 soorten chemicalien worden niet gecontroleerd, hier al helemaal geen inzicht, laat staan voortschrijdend) maar in Afrika groeit men nog even door, en ecomodernist Boudry blijft optimistisch.
Martinus, het is toch al meer dan 30 jaar glyfosaat? Vroeger onder merknaam roundup, duur vanwege het patent. Is dat middel in wezen dan veranderd? En als je juist over langere tijd een onderzoek zou kunnen doen, met het gebruik van verschillende hulpstoffen, en dezelfde werkzame stof, en je vind dan een significant verschil in het voorkomen van Parkinson, dan zou je juist de invloed van het middel zelf kunnen vinden.
Ik zeg niet dat er een verband bestaat tussen glyfosaat en Parkinson, ik zeg dat het onderzocht moet worden als er twijfel is.