Piekbelasters gelegaliseerd
Het hart van het Vlaamse akkoord draait om de zogenaamde 'piekbelasters', bedrijven die een bovengemiddelde impact hebben op de stikstofuitstoot. In Nederland weten we inmiddels dat 'piekbelaster' een juridisch woord is dat natuurkundig en chemisch loos is omdat het effect van heel grote uitstoters of kleine bedrijven zoals boeren in de vorm van neerslag op de natuur niet kan worden aangewezen. Hun uitstoot verdwijnt voor het veruit grootste deel in de zogenaamde 'deken' die boven het land hangt en waarvan de herkomst niet uit te sorteren valt. Nederland weet niet hoe met deze situatie om te gaan en heeft daarom gekozen voor vrijwillige uitkoop voor wie dat wil vanuit de gedachte dat een effect zal hebben op de deken.
Rode bedrijven mogen hun activiteiten voortzetten mits ze hun juridisch vooronderstelde negatieve effect op de natuur tot onder de 50% van het huidige niveau brengen. Daar zullen ze flink voor moeten innoveren en diep in de buidel tastenIn Vlaanderen blijven piekbelasters toch met naam en toenaam aangewezen met een 'rode kaart'. Onder de rode bedrijven zijn veel boerenbedrijven in de nabijheid van natuur; ze moesten volgens de eerdere regelgeving hun bedrijf staken in 2030.
Het afgelopen weekend bereikte akkoord voorziet in een significante beleidswijziging. Rode bedrijven mogen hun activiteiten voortzetten mits ze hun juridisch vooronderstelde negatieve effect op de natuur tot onder de 50% van het huidige niveau brengen. Daar zullen ze flink voor moeten innoveren en diep in de buidel tasten. De vraag is dus vooral of ze er economisch uitkomen, maar ze zijn nu wel gelegaliseerd terwijl ze eerder illegaal waren verklaard na 2030.
In Nederland dreigen de zogenoemde PAS-melders definitief in de juridische gehaktmolen terecht te komen omdat Nederland niet weet hoe hen te legaliseren..
Niettemin weerspiegelt de aanpak - waar ook in Nederland over na is gedacht in het kader van het Landbouwakkoord - voor Vlaanderen een nieuwe denkroute: milieu-uitdagingen kunnen ook door technische maatregelen of een slimmer operationeel management van bedrijfsprocessen worden aangepakt. Het akkoord heeft een derde weg gevonden tussen stoppen en een vergunning krijgen voor de bestaande activiteiten. De aanpak illustreert de voortdurende worsteling om economische groei en milieuverantwoordelijkheid toch samen te laten gaan.
Betere onderbouwing
Een ander cruciaal element van het akkoord is de aanpak van de verschillende vergunningsdrempels voor industrie en landbouw. Terwijl de strengere impactdrempels voor de landbouw (tot 0,025% verandering voor 'boerenstikstof', NH3) onveranderd veel strenger als voor de industrie (tot 1% voor stikstof uit industrie en wegverkeer, NOx) blijven, ligt de nadruk nu op een betere wetenschappelijke onderbouwing van deze drempels. De Vlaamse Raad van State wilde meer transparantie en onderbouwing in de milieuwetgeving en daar voorziet de Vlaamse regering nu in. De impactdrempel is te vergelijking met de in Nederland door de provincies gehanteerde drempel van 0,005 mol/ha als grenswaarde waarboven niet zonder meer een vergunning meer kan worden verleend.
Voor grote bedrijven buiten de agrarische sector biedt het akkoord wel soelaas. Maar net als in Nederland als er weer een idee is gelanceerd, klinkt ook in Vlaanderen alom de vraag of het akkoord juridisch houdbaar isNet als Porthos
Ook schaft Vlaanderen de 'onvergunbaarheidsdrempel' voor landbouwbedrijven af. Dit betekent dat boeren die de uitstootdrempel overschrijden, toch een vergunning kunnen aanvragen mits ze een grondig milieuonderzoek uitvoeren. Dit opent de deur voor een flexibelere benadering, waarbij ieder individueel geval op zijn eigen merites kan worden beoordeeld, in plaats van via de enkelvoudige drempelwaarde. Een dergelijk aanpak is erg kostbaar voor boeren omdat een bureau er een gedegen rapport voor moet maken, zoals bijvoorbeeld in Nederland gebeurde voor het Rotterdamse Porthos-project waar een soortgelijke procedure voor werd gevolgd.
Voorts introduceert Vlaanderen vermoedelijk in 2025 het in Nederland bekende 'extern salderen'. Bedrijven mogen de uitstootrechten overnemen van stakende bedrijven en kunnen daarmee hun groei realiseren zonder de totale uitstoot in Vlaanderen te verhogen.
Kritiek
Tot slot vormt het akkoord de opmaat voor toekomstige hervormingen. Onderzoek moet uitwijzen of na 2030 de stikstofaanpak met meer nadruk op de bredere ecologische context en de effecten van klimaatverandering kan worden vormgegeven.
De regering van Jan Jambon benadrukt dat het akkoord een stap vooruit is in de richting van een meer geïntegreerde en doordachte benadering van milieu- en landbouwbeleid, die zowel de economische realiteit als de ecologische urgentie tegelijk eerbiedigt.
De verliezers
— Mieke Schauvliege (@miekeschauv) November 14, 2023
de natuur, want het stikstofbad loopt niet voldoende leeg
familiale en grondgebonden landbouwers die niet genoeg kapitaal hebben om een vergunning te verkrijgen
alle Vlamingen in buurten met weinig natuur krijgen minder natuur en meer industrie#intriest
/4
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Op Vilt.be maakte Griet Lemaire een veel uitgebreidere analyse van het nieuwe Vlaamse akkoord versus het tot nu toe geldende beleid.
In het bovenstaande heb ik gepoogd de verschillen en overeenkomsten met het Nederlandse beleid (en de soap daarover) aan te geven.
Het leukst is natuurlijk Piet Adema die in een paar zinnen de hele boel overboord zette, maar zo gemakkelijk kan het natuurlijk niet: wat een probleem was, verdwijnt niet zomaar door wat woorden. Hij kreeg dan ook onmiddellijk kritiek van Laura Bromet op NPO1. En eigenlijk kunnen Eline Vedder (CDA) en Rosanne Hertzberger (NSC) - beide ook in de uitzending - daar ook nog wel mee instemmen, zij het anders. Iedereen is het er over eens: er moeten integrale maatregelen worden genomen en niet alleen 'beleid' worden geformuleerd.
Citaat Dick #1 : "Iedereen is het er over eens: er moeten integrale maatregelen worden genomen en niet alleen 'beleid' worden geformuleerd". Bekt goed, en ik heb dit (daarom) in verkiezingstijd vaker gehoord. Hoog tijd om het verschil daartussen uit te leggen. Volgens mij is het namelijk hetzelfde.
Frans, bedoel je dat 'beleid' hetzelfde is als 'maatregelen', hetzelfde als 'integraal' of hetzelfde als 'integrale maatregelen'?
Ik zie het meer als - zegt een kandidaat Kamerlid voor NSC - het Klimaatfonds waar als aflaat veel geld op basis van beleid is gestopt, terwijl het wordt uitgegeven aan ideetjes.
Dick #3 . Het is eigen onnozelheid of de veronderstelling dat de kiezer onnozel is. Integrale maatregelen bestaan niet. Verstandig is een integrale benadering (afweging) van doelen, zoals milieu, inkomen of voedselzekerheid, resulterend in een set maatregelen. En dat alles heet beleid. Als je één doel onrealistisch hoog spijkervast zet, zoals 'elke boer moet boer kunnen blijven', is dit onmogelijk, omdat minimum-scores van andere doelen niet meer kunnen worden gerealiseerd.
Frans, dat ben ik begripsmatig helemaal met je eens.