Die updates zijn noodzakelijk als uit onderzoek blijkt dat er in een gebied veranderingen hebben plaatsgevonden. Ook kunnen nieuwe of betere inventarisaties eerder over het hoofd geziene habitattypen of soorten aan het licht brengen. Het is gebruikelijk dat de update gegevens tevens worden vastgelegd in de (nationale) aanwijzingsbesluiten.
Onderstaand geef ik een voorbeeld van het Natura2000 gebied Bakkeveense Duinen. Daaruit blijkt dat de uitvoering van die procedure normaal is verlopen. De aanpassingen ten opzichte van 2004 van de SDF-gegevens in 2013 en in 2018 gaan gepaard met aanpassing in respectievelijk het Aanwijzingsbesluit (Awb 2013-05) en het Ontwerp-wijzigingsbesluit uit 2018.
De letters in de SDF-rijen zijn de EU-codes voor de staat van instandhouding (SVI), A: uitstekend, B: goed, C: matig tot slecht. Gegevens over oppervlak zijn identiek voor 2013 en 2018; die voor 2004 zijn niet beschikbaar.
Een beroepsprocedure tegen het Wijzigingsbesluit is in feite mosterd na de maaltijd en zou hooguit zinvol kunnen zijn als één van de vijf daarin opgenomen habitattypen bij nader inzien in verwaarloosbare mate aanwezig zou zijn, of als de voorgestelde doelstellingen ten aanzien van SVI en oppervlak onredelijk zouden zijn.
Voor de goede orde: uitsluitend voor habitattype H2320 (Stuifzanden met Kraaiheide) is een doelstelling geformuleerd voor verbetering van de SVI en uitbreiding van het oppervlak. Voor de andere vier mag alles blijven zoals het was.
Het werkelijke probleem voor agrariërs is niet terug te voeren op voorschriften of procedures uit de Habitatrichtlijn, maar op de discrepantie tussen wat verplicht is onder artikel 6, derde lid van die richtlijn en de Nederlandse uitvoering daarvan.
Het gaat om het toepassingsbereik van de passende beoordeling (het gele deel van de tabel). De onduidelijkheid over dat toepassingsbereik, die het gevolg was van de formulering van het derde lid, is weggenomen door een Arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie. Het is het resultaat van een procedure van de bekende Ierse natuurrechtkenner en juridisch activist Peter Sweetman en staat bekend als het Sweetman-arrest.
Eenduidig
Het arrest beperkt de toepassing tot de habitattypen en habitats van soorten die de aanleiding zijn geweest voor de selectie van de gebieden, voorafgaand aan hun status als Natura2000 gebied. In het geval van de Bakkeveense duinen gaat het om het type H2320: Stuifzanden met Struikheide. Voor alle andere habitattypen gelden alleen de verplichtingen van artikel 6, het eerste en tweede lid – waarvoor (ter informatie) de richtlijn geen vergunningplicht voorschrijft.
Volgens Calleja gaat het echter om een 'zienswijze en interpretatie' van zijn toenmalig ambtenaar die geen kracht van wet heeft en ook geen Nederlands beleid hoeft te zijn. Toch deed Den Haag of het van Brussel moestHet Sweetman-arrest is volstrekt eenduidig. Daar kan geen misverstand over bestaan, zo blijkt uit een reactie van Daniel Calleja Crespo, tot juni 2020* Algemeen Directeur Milieu van de Europese Commissie. Zie uit mijn correspondentie met hem de documenten 1a en1b waarvan onder de links de originelen heb bijgevoegd. In april 2016 wees ik Calleja via de Stichting Iquatro op het feit dat het Nederlandse landbouwministerie weigerde het Arrest uit te voeren. Ons ministerie beriep zich namelijk op een persoonlijke interpretatie van het Arrest door een medewerker van het Directoraat-Generaal voor Milieu in Brussel (zie doc 2 en 3) en heeft middels een Kamerbrief deze interpretatie aan de Tweede Kamer parlement gecommuniceerd als een feit voor het vigerende beleid (zie doc 4).
Volgens Calleja gaat het echter om een 'zienswijze en interpretatie' van zijn toenmalig ambtenaar die geen kracht van Europese wet heeft en ook geen Nederlands beleid hoeft te zijn. Het maken van beleid en dat omzetten in nationale wetten is aan de lidstaten. Toch deed Den Haag of het van Brussel moest. Die juridisch merkwaardige keuze schond en schendt nog altijd het soevereine oordeel van de enige bevoegde partij in deze zaak, nl. die van de hoogste rechter: het Europese Hof in Luxemburg. Het staat Nederland weliswaar vrij zelfstandig beleid te voeren dat ingrijpender is dan de richtlijnverplichtingen, tenminste zolang dat beleid daarmee niet in conflict komt. Pretenderen dat het moet van Brussel en daar over de problemen met het nationaal gekozen gaan klagen terwijl Nederland het Arrest negeert, is absurd.
Ook van belang voor geplaagd kabinet
Hopelijk wordt hiermee duidelijk waar de agrarische sector aan zou moeten werken. Met het Sweetman-arrest in de hand kan de relevante nationale wetgeving op orde worden gebracht. Den Haag moet zijn verantwoordelijk nemen en duidelijk zijn over wat het wil en gaat doen naar Brussel en boeren, maar lijkt dat steeds te willen vermijden. Die houding wordt bevestigd door het bezoek van 4 Nederlandse ministers aan Eurocommissaris Sinkevicius van Milieu (het oude departement van Calleja) ; ze vroegen hem om hulp bij het creëren van stikstofruimte, een louter in nationale Nederlandse wetgeving gecreëerd vraagstuk met ernstige gevolgen.
Nu het college van Gedeputeerde Staten van Overijssel Den Haag flink aan zijn zenuweindjes heeft getrokken, heeft ook Rutte IV om te overleven alle belang bij het juridisch inhoudelijk verhelderende Sweetman-Arrest en de duidelijke procedurele woorden van Calleja. Het stelt Den Haag namelijk in staat een deel van de stikstofcrisis in één beweging op te lossen. Nederland zou zich moeten realiseren dat door de Habitatrichtlijn en de daarbij behorende jurisprudentie van het Hof uit te voeren naar letter en geest, de kwaliteit van de Natura2000 gebieden uitstekend gewaarborgd kan worden. Met Sweetman in de hand kan daarmee een begin worden gemaakt op een manier die wegleidt uit het verlammende moeras waarin bestuurders elkaar en de toekomst van Nederland blokkeren.
* In juni 2020 werd Calleja algemeen directeur Juridische Zaken van de Europese Unie.
Het gebied heeft zijn status als Natura2000 gebied verkregen omdat het is geselecteerd als één van de belangrijkste gebieden voor het habitat (leefgebied) van de Kamsalamander, die er voorkomt in een uitstekende staat van instandhouding.
In het gebied komen bovendien de volgende habitattypen voor die niet voldeden aan de criteria voor gebiedsselectie:
H4010: Vochtige heide, KDW 1071 mol/ha.jr, SVI EU-code C: matig-slecht, opp 4 ha
H4030: Droge heide, KDW 1429 mol/ha.jr, SVI EU-code C: matig-slecht, opp 0,7 ha
H9120: Beukenbossen met Hulst, KDW 1429 mol/ha.jr, SVI EU-code A: uitstekend, opp 113 ha
H9160: Eiken-Haagbeukenbossen, KDW 1429 mol/ha.jr, SVI EU-code C: matig-slecht, opp 13 ha
H91E0: Alluviale bossen met Els, KDW 2143 mol/ha.jr, SVI EU-code A: uitstekend, opp 23 ha
Ingevolge het Nederlanfdse beleid is bij “plannen of projecten (Habitatrichtlijnen artikel 6, lid 3) en andere handelingen (Nederlandse toevoeging)”, een passende beoordeling (PB) vereist voor de Kamsalamander en de vijf habitattypen die in meer of mindere mate srikstofgevoelig zijn.
Bij een correcte uitvoering van HR artikel 6, derde lid, met inachtneming van het Sweetman-Arrest kan de PB beperkt blijven tot het habitat van de Kamsalamander. Dat bestaat uit (matig) voedselrijke poelen en stilstaand water met waterplanten en (ruige) oeverbegroeing, die vooral te vinden zijn in agrarisch gebied. Geen stikstofprobleem, wel een belangrijk aandachtspunt in het beheer van het gebied.
Implementatie van het Sweetman-arrest heeft als consequentie dat een (richtlijn-conforme) bredere en meer pragmatische invulling nodig is van de voorschriften van de leden 1 en 2 van artikel 6 waarbij de aandacht niet alleen naar stikstof behoort uit te gaan. Dan kan ook het hele vergunningencircus worden afgeschaft. Zonder dat de natuur eronder lijdt, maar er zelfs beter van wordt.Voor de overige vijf habitattypen gelden de voorschriften van artikel 6, eerste lid, van de Habitatrichtlijn: het nemen van maatregelen die tegemoet komen aan de ecologische vereisten van de betreffende typen. Tevens de voorschriften van artikel 6, tweede lid, van de Habitatrichtlijn: maatregelen ter voorkoming van achteruitgang van kwaliteit.
De maatregelen die (eventueel) nodig zijn om te voldoen aan die twee voorschriften hangen nauw samen. Om die via vergunningverlening volledig op te hangen aan stikstofdepositie is kortzichtig. Er zijn een hele reeks factoren die een rol kunnen spelen, zoals waterhuishouding en de wijze van beheer of agrarisch gebruik.
Implementatie van het Sweetman-Arrest is uiteindelijk niet voldoende om de relatie boer-natuur op het goede spoor te krijgen. Ook het begrip “andere handelingen” moet uit werkingsbereik van de PB verdwijnen, het heeft namelijk niets met de Habitatrichtlijn te maken. Het is in de Nederlandse wetgeving toegevoegd om greep te krijgen op “bestaand gebruik”, wat daardoor vergunningsplichtig kon worden gemaakt.
Implementatie van het Sweetman-arrest heeft als consequentie dat een (richtlijn-conforme) bredere en meer pragmatische invulling nodig is van de voorschriften van de leden 1 en 2 van artikel 6 waarbij de aandacht niet exclusief naar stikstof behoort uit te gaan. Dan kan ook het hele vergunningencircus worden afgeschaft. Zonder dat de natuur eronder lijdt, maar er zelfs beter van wordt.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Er moeten (kamer)vragen komen, er moet een onafhankelijk rapport komen, de RvS moet dit beoordelen, hoe doen andere landen dit.......etc.etc.
Natuurlijk kenmerken; dat is het begrip wat N. Gerrits hier aankaart en wat Arcadis al eens onderzocht.
Dit onderzoek/rapport van Arcadis bevat nuttige informatie en beschrijft in feite wat Gerrits in dit artikel uitlegt.
Het 'Holohan Arrest' is namelijk het meest recente arrest waar het Hof exact dezelfde lijn aanhoud als in het Sweetman Arrest over 'natuurlijke kenmerken'.
Hoe dit begrip in de Nederlandse wetgeving terecht komt is al eens eerder beschreven:
https://www.foodlog.nl/artikel/uit-het-stikstofmoeras/allcomments/#comment-311654
en hoe het Arcadis rapport is vertaald door Dick Bal (LNV) en dus via de minister deze leugens verspreidt staat hier beschreven;
https://www.foodlog.nl/artikel/uit-het-stikstofmoeras/allcomments/#comment-311652
Het is werkelijk schandalig dat deze werkwijze niet wordt doorzien en dat alle volgende handelingen van deze ambtenaren ook zonder enige kritiek voor zoete koek worden aangenomen. Gek hé dat het hier een bende is en niet in andere landen.
Natuurlijke kenmerken zijn die typen of soorten die reden waren voor aanwijzing en dus niet ieder flintertje natuur wat 'gevonden' is of gewenst is voor LNV (en dus TBO's).
Een passende beoordeling (vergunning) is dus nodig voor alleen die soorten en niet voor alle gespuis zoals in het gele balkje is te zien.
In de kern lijkt er nu één club te zijn die de juiste procedure volgt om deze waanzin eens een halt toe te roepen.
René, kun je het Arcadis-rapport en het Arrest waar je aan refereert linken?
Dit is zeker een onderwerp voor de politiek. Maar er garen van spinnen, zal nog niet lukken. Het is nog net te vroeg. Het is nog niet voor iedereen duidelijk wat de consequenties van de huidige politieke keuzen zijn. Pas als duidelijk wordt dat die geen uitweg bieden, dan worden opties als deze graag in ogenschouw genomen. Maar de timing om het te agenderen is goed.
Enfin, dat vertelt mijn politieke theewatergevoel me.
Ik heb het arrest er ff bij gepakt, eindconclusie (maar sla maar ff over als je dit leest):
Artikel 6, lid 3, van richtlijn 92/43/EEG van de Raad van 21 mei 1992 inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna moet aldus worden uitgelegd dat een plan of project dat niet direct verband houdt met of nodig is voor het beheer van een gebied, de natuurlijke kenmerken van dat gebied aantast indien het in de weg kan staan aan het duurzame behoud van de in deze richtlijn bedoelde bepalende kenmerken van het betrokken gebied die verband houden met de aanwezigheid van een prioritaire natuurlijke habitat waarvan het doel van instandhouding ervan ertoe heeft geleid dat dit gebied op de lijst van GCB’s is opgenomen. Bij de beoordeling daarvan moet het voorzorgsbeginsel worden toegepast.
Ik weet niet of dit nou de oplossing is.
Je stelt dat alleen soorten die aanleiding waren voor het aanwijzen van het gebied aan 6.3 moeten voldoen.
Regel 6.3 is de Passende Beoordeling, daar kun je alle vergunningen mee plat leggen.
Dan neem je als voorbeeld die Kamsalamander. Dat is een soort die aanleiding was voor een gebied.
Kamsalamander + 6.3 = vergunningverlening ligt niet stil. Want de Kamsalamander heeft een hele goede Staat van Instandhouding, en dat was de soort waardoor het gebied is aangewezen.
Overige doelen + 6.3 = vergunningverlening ligt wel stil. Als je 6.3 toepast op alle doelen in het gebied is er altijd wel eentje die slecht gaat, en dan via de Passende Beoordeling ligt de vergunningverlening stil.
En nu zeg jij, je moet 6.3 niet toepassen op de overige doelen, want dan loopt de vergunningverlening vast. Calleja heeft bedacht om 6.3 breder toe te passen, en zijn idee is onjuist tov het Europese Hof arrest Sweetman. Dus hij zou dit niet mogen vinden.
Ok, helder.
Mijn vragen:
Zijn alle soorten die aanleiding waren voor een gebied, waar je 6.3 op toepast, altijd in goede staat van instandhouding? Met andere woorden, gaat het dan altijd goed met de vergunningen? Dus
originele aanleiding voor gebied + 6.3 = altijd vergunning?
Mijn vrouwelijke intuïtie op dit dossier zegt van niet. Je duwt als boer je hoofd alsnog in een stop als je via deze lijn gaat vechten op dit dossier.
We hebben ook dat Deense Arrest, weet ff niet meer hoe het heet, dat zegt dat het overal op aarde onbekend is wat een Passende Beoordeling is.
Dat vond ik een briljant arrest, want dat is ook zo. Je kunt niet Passend Beoordelen of mijn koeien invloed hebben op de Veluwe, laat staan op de Vinkeveense Plassen (ik zit op de Veluwe dus).
En ik zie veel meer heil in de route Passende Beoordeling. Het stikstof model Aerius is niet passend. Het is wetenschappelijk gezien een plofmodel. Er zijn zes wetenschappelijke argumenten die tegen dit model pleiten, en de Kamer heeft nog maar 1 ingenieur die dit een beetje overziet. Er zitten 149 alfa's een beetje Passende te Beoordelen, zonder dat ze snappen wat ze doen. Daar zit de crux.
Het model Aerius moet van tafel. Het is geen Passende Beoordeling.
Je kunt alleen met het blote oog vaststellen of soorten het doen. Dan zie je dat de natuur groeit en bloeit als nooit te voren, daar waar je haar ruimte geeft. Dus puur vierkante meters toebedelen aan de natuur, that's all. De natuur gaat verloren als je gaat bouwen in de natuur, of landbouw ervan maakt. Maar als je naast een natuurgebied economische activiteit ontwikkelt, dan gaat dat prima samen met natuur. Kijk maar om je heen.
Als een soort het niet goed doet (wat dus zelden het geval is), kun je geen oorzaak aanwijzen. Je kunt alleen je menselijke hoofd diep buigen voor de intense schoonheid en dynamiek van de natuur.
Passende Beoordeling zelf moet geproblematiseerd worden. Brussel kan op deze manier geen richtlijn uitzetten. Al helemaal niet omdat er ook een Verbod op Onzekerheid is opgenomen in de Richtlijn. Onzekerheid is alom vertegenwoordigd, er bestaat Uberhaupt geen zekerheid in het leven, dus ook niet in de natuur. Het is te vaag en te politiek. De rechtszekerheid gaat verloren. Zolang dat niet gebeurt, zit de vergunningverlening muurvast. Niet alleen in Nederland.
Na het Sweetman-Arrest, en de Calleja-Doctrine hebben we nu de Van Der Marel-Hypothese: Passende Beoordeling + Verbod op Onzekerheid = Rechtsonzekerheid.
Want een Passende Beoordeling is altijd onzeker, een soort van asymptotisch, je kunt die niet met 100% zekerheid vaststellen. Net zoals je ook niet kunt delen door nul.
#3, Irene, pak er ook ff de Conclusie van de Advocaat-Generaal bij, dan begrijp je hopelijk meer van de context.
En draai s.v.p. het standpunt van Callejo niet volledig om.
Ja, ik doe mijn best om je te begrijpen, maar ik snap niet waarom ik het omdraai.
Dus graag helder formuleren, het is al ingewikkeld genoeg.
Het is geniaal wat je doet, maar als het niet meer te begrijpen is, dan komen we ook niet verder.
Dus wil je wat meer context bieden voor "outsiders" zoals ik.
Ik ben wel redelijk ingevoerd in het dossier, maar ik moest jouw stuk drie keer lezen om te blijven volgen wie welke kant op bedoelt. Als je niet weet hoe het zit, is het echt lastig om uit te vlozen.