De wil om ongezondheid in ons lichaam tegen te gaan en mooier, sterker en slimmer te worden, zal mensen ertoe brengen data over hun lichaam en brein af te staan. Daardoor wordt de post-menselijke samenleving denkbaar. Daarin zullen zelfs regeringen en CEO's van grote bedrijven geleid worden door algoritmen. Dat vertelde Yuval Harari afgelopen week tijdens het World Economic Forum van Davos, het chique congres waar jaarlijks 's werelds beslissers overleggen en netwerken over hun rol in de toestand van de wereld.
De zogeheten post-menselijke samenleving komt eraan. De historicus (mediëvist) Harari maakte de afgelopen jaren furore met twee boeken die, zoals hij ook zelf benadrukt, weinig origineels bevatten. The Matrix was al een distopische verfilming van dezelfde denkwereld. Het knappe van Harari is zijn synthese van talloze en heel uiteenlopende boeken en artikelen op het gebied van onder meer cybernetica, informatica, economie, sociologie, etologie, life sciences, medische wetenschappen, landbouw, politicologie, geschiedenis en wijsbegeerte. Hij bracht ze in een logisch samenhangend narratief samen om de geschiedenis van de diersoort homo sapiens - mensen, in dagelijkse taal - te kunnen duiden. Zijn doel: mensen laten begrijpen waar ze vandaan komen, mee bezig zijn en naar op weg zijn.
Sapiens
In Sapiens beschrijft Harari het optreden van mensen sinds ze Afrika verlieten en zo'n 10.000 geleden de landbouw, geometrie en het eigendomsrecht uitvonden. Daarop volgden de stad, de wis- en natuurkunde, de chemie en het opwekken en gebruiken van grote hoeveelheden energie.
Mensen maakten grote stappen in hun ontwikkeling door wetenschappelijk naar de wereld te gaan kijken. Dat deed de mens door zijn geloof in verhalen aan de kant te zetten en op basis van twijfel en experiment te gaan zoeken naar hoe mechanismen werken en hoe die door toepassing van die kennis naar onze hand kunnen worden gezet.
Dat doen mensen inmiddels zo'n 2.500 jaar. Toen uiteindelijk de wiskunde, natuurkunde en scheikunde de stoommachine en daarmee de Industriële Revolutie mogelijk maakten, ging het hard en creëerde de mens in amper 200 jaar de wereld zoals we die kennen. De afgelopen decennia hebben zich twee nieuwe lijnen van kennis ontwikkeld. We hebben machines geleerd met grote hoeveelheden data om te gaan om daar voor ons patronen en samenhang in te ontdekken en die te gebruiken. Dat kunnen die machines inmiddels veel beter en veel sneller dan wij. Tegelijk hebben we technieken ontwikkeld waarmee we kijken naar - en heel precies meten aan - de processen die zich in ons lichaam, in onze organen en ons brein op nanoniveau afspelen.
Die twee jonge loten aan de stam van de (toegepaste) wetenschap maken het mogelijk om ons lichaam als een dataset te zien die eindeloos gekopieerd, verbeterd, veranderd en aan andere datasets gekoppeld kan worden. Degene die die data heeft, zal ons beheersen. Dat is geen science fiction. Rond ons gedrag is dat al een feit: grote bedrijven als Facebook, Google, Amazon maar ook alledaagse retailers als Albert Heijn, Walmart of Tesco bieden ons precies aan wat we willen nog vóór we zelf weten dat we het gaan willen. Voorspellende algoritmen zijn hen daar heel succesvol bij van dienst.
We zijn een kopieerbare set data
Binnen tien jaar zullen soortgelijke datatechnieken op basis van lerende algoritmen succesvoller zijn dan een arts om ons te genezen, cq. gezond te houden.
Maar ze zullen vooral nog veel meer kunnen. Ze kunnen ons ook mooier, slimmer en succesvoller maken. Zelfs onsterfelijkheid is geen science fiction meer omdat we domweg een kopieerbare set data zullen worden die zelfs zonder lichaam kan bestaan en in vele gedaanten kan leven. Gekoppeld aan andere data zullen we onze identiteit verliezen en geen mensen meer zijn.
Iets dat in de evolutie begon als een menselijk brein, zal daardoor helemaal los van ons letterlijk uit koolstof bestaande lichaam kunnen bestaan. Algoritmen nemen de wereld over, zegt Harari die voor de bewonderende wereldleiders mocht praten. Hoe snel het gaat, is moeilijk te zeggen, maar over 200 jaar zullen er geen mensen meer zijn, denkt hij. We zullen dan op zijn gegaan in nieuwe levensvormen die we aanvankelijk nog wel hebben geschapen naar ons evenbeeld, maar die later later zelfstandig zullen ontwikkelen.
Maar willen we die data over onszelf wel afgeven, eerst aan bedrijven en daarna aan de machines en algoritmen die die bedrijven en de wereld zullen besturen? Ja, zegt Harari. We zijn misschien nog even tegen want we willen menselijk blijven, maar omdat we gezonder, sterker en slimmer willen worden, zullen we het toelaten.
Faust
Onze wil om gezond en succesvoller te zijn, zal ons dus volgens Harari losmaken van ons lichaam en daarmee van onszelf. Hij wil het niet hebben over wat we daartegen moeten doen omdat het zal gebeuren; hij wil het hebben over wat de door hem en talloze andere geschetste trends betekenen om het te kunnen hebben over hoe we willen omgaan met de mogelijkheden die ontstaan. Daar hebben we het namelijk niet over, vindt hij.
Wie goed luistert, hoort het klassieke Faustverhaal: de mens wil God (homo deus) worden - slimmer, beter, onfeilbaar - maar moet dat betalen met het verlies van zijn ziel, zijn eigenheid. Zijn veel intelligentere en sterkere creatie gaat er met die ziel vandoor. Onstoffelijk en onsterfelijk dus, maar het heeft een prijs waarvan we de waarde nog niet kunnen schatten.
De humanoïde levensvorm Agent Smith in The Matrix vindt mensen maar een stelletje viespeuken die de aarde vervuilen en elkaar - en hem en zijn talloze kopieën - zonodig dwars moeten zitten in hun drang naar zelfontplooiing en vrijheid. Leuk om te weten: na zijn boeken over het verleden en de toekomst werkt hij nu aan een boek over het heden.
Luister naar Harari's speech in Davos; het is de moeite waard. De belangrijkste boodschap bewaart hij voor het einde. Wie Homo Deus - Harari's boek over de toekomst - nog niet heeft gelezen, hoort meteen de kernboodschap en een samenvatting.
Na de lezing werd er nog over Harari's gedachten nagesproken:
Dit artikel afdrukken
Sapiens
In Sapiens beschrijft Harari het optreden van mensen sinds ze Afrika verlieten en zo'n 10.000 geleden de landbouw, geometrie en het eigendomsrecht uitvonden. Daarop volgden de stad, de wis- en natuurkunde, de chemie en het opwekken en gebruiken van grote hoeveelheden energie.
Mensen maakten grote stappen in hun ontwikkeling door wetenschappelijk naar de wereld te gaan kijken. Dat deed de mens door zijn geloof in verhalen aan de kant te zetten en op basis van twijfel en experiment te gaan zoeken naar hoe mechanismen werken en hoe die door toepassing van die kennis naar onze hand kunnen worden gezet.
Dat doen mensen inmiddels zo'n 2.500 jaar. Toen uiteindelijk de wiskunde, natuurkunde en scheikunde de stoommachine en daarmee de Industriële Revolutie mogelijk maakten, ging het hard en creëerde de mens in amper 200 jaar de wereld zoals we die kennen. De afgelopen decennia hebben zich twee nieuwe lijnen van kennis ontwikkeld. We hebben machines geleerd met grote hoeveelheden data om te gaan om daar voor ons patronen en samenhang in te ontdekken en die te gebruiken. Dat kunnen die machines inmiddels veel beter en veel sneller dan wij. Tegelijk hebben we technieken ontwikkeld waarmee we kijken naar - en heel precies meten aan - de processen die zich in ons lichaam, in onze organen en ons brein op nanoniveau afspelen.
Die twee jonge loten aan de stam van de (toegepaste) wetenschap maken het mogelijk om ons lichaam als een dataset te zien die eindeloos gekopieerd, verbeterd, veranderd en aan andere datasets gekoppeld kan worden. Degene die die data heeft, zal ons beheersen. Dat is geen science fiction. Rond ons gedrag is dat al een feit: grote bedrijven als Facebook, Google, Amazon maar ook alledaagse retailers als Albert Heijn, Walmart of Tesco bieden ons precies aan wat we willen nog vóór we zelf weten dat we het gaan willen. Voorspellende algoritmen zijn hen daar heel succesvol bij van dienst.
We zijn een kopieerbare set data
Binnen tien jaar zullen soortgelijke datatechnieken op basis van lerende algoritmen succesvoller zijn dan een arts om ons te genezen, cq. gezond te houden.
Maar ze zullen vooral nog veel meer kunnen. Ze kunnen ons ook mooier, slimmer en succesvoller maken. Zelfs onsterfelijkheid is geen science fiction meer omdat we domweg een kopieerbare set data zullen worden die zelfs zonder lichaam kan bestaan en in vele gedaanten kan leven. Gekoppeld aan andere data zullen we onze identiteit verliezen en geen mensen meer zijn.
Iets dat in de evolutie begon als een menselijk brein, zal daardoor helemaal los van ons letterlijk uit koolstof bestaande lichaam kunnen bestaan. Algoritmen nemen de wereld over, zegt Harari die voor de bewonderende wereldleiders mocht praten. Hoe snel het gaat, is moeilijk te zeggen, maar over 200 jaar zullen er geen mensen meer zijn, denkt hij. We zullen dan op zijn gegaan in nieuwe levensvormen die we aanvankelijk nog wel hebben geschapen naar ons evenbeeld, maar die later later zelfstandig zullen ontwikkelen.
Maar willen we die data over onszelf wel afgeven, eerst aan bedrijven en daarna aan de machines en algoritmen die die bedrijven en de wereld zullen besturen? Ja, zegt Harari. We zijn misschien nog even tegen want we willen menselijk blijven, maar omdat we gezonder, sterker en slimmer willen worden, zullen we het toelaten.
Faust
Onze wil om gezond en succesvoller te zijn, zal ons dus volgens Harari losmaken van ons lichaam en daarmee van onszelf. Hij wil het niet hebben over wat we daartegen moeten doen omdat het zal gebeuren; hij wil het hebben over wat de door hem en talloze andere geschetste trends betekenen om het te kunnen hebben over hoe we willen omgaan met de mogelijkheden die ontstaan. Daar hebben we het namelijk niet over, vindt hij.
Wie goed luistert, hoort het klassieke Faustverhaal: de mens wil God (homo deus) worden - slimmer, beter, onfeilbaar - maar moet dat betalen met het verlies van zijn ziel, zijn eigenheid. Zijn veel intelligentere en sterkere creatie gaat er met die ziel vandoor. Onstoffelijk en onsterfelijk dus, maar het heeft een prijs waarvan we de waarde nog niet kunnen schatten.
De humanoïde levensvorm Agent Smith in The Matrix vindt mensen maar een stelletje viespeuken die de aarde vervuilen en elkaar - en hem en zijn talloze kopieën - zonodig dwars moeten zitten in hun drang naar zelfontplooiing en vrijheid. Leuk om te weten: na zijn boeken over het verleden en de toekomst werkt hij nu aan een boek over het heden.
Luister naar Harari's speech in Davos; het is de moeite waard. De belangrijkste boodschap bewaart hij voor het einde. Wie Homo Deus - Harari's boek over de toekomst - nog niet heeft gelezen, hoort meteen de kernboodschap en een samenvatting.
Na de lezing werd er nog over Harari's gedachten nagesproken:
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Moeten we ons ergens zorgen over maken, Dick Veerman? De drang om in leven te blijven is nog altijd de grootste in de wereld.
Wouter, ik heb daar in bovenstaand stuk geen mening over en geef slechts door wat ik hoor.
Als je het me zou vragen. Er zijn mensen die zich ecomodernist noemen. Ik denk dat dit het soort toekomstrichting is waar je aan kunt denken bij die naam. Die is overigens fantastisch: breinen die koolstofloos kunnen bestaan, hoef je niet te voeden en kun je iedere sensatie meegeven die ze leuk vinden zonder dat die werkelijk hoeven te zijn. Dat scheelt bergen milieu-impact. Je kunt ze ook even afzetten. Dan kosten ze heel weinig stroom.
Ik heb zijn boeken ook met veel belangstelling gelezen, maar hoe knap ook, hij doet het zelfde als alle futurologen, namelijk lijnen doortrekken. En de toekomst is per definitie ongewis. Wie weet wenden straks hele volksstammen zich bewust af van hun mobieltjes of andere vormen van technologie. De enorme rijkdom aan waarnemingen en interacties -buiten het denken- die mens-eigen zijn zie ik ons nog zo niet opgeven. Het is toch wat arrogant om aan te geven dat jouw denkbeelden sowieso werkelijkheid gaan worden.
Maar Dick, 'breinen die koolstofloos bestaan', die hebben we (wie we?) toch al heel lang geleden verzonnen. Die zitten allemaal in de hemel.
#2, Bert, zelfs voor een de-technologiserende revolutie van de burgerij houdt Harari alle opties open. Hij zegt dat hij de toekomst niet kent. Wel de trends en de mechanismen waarop die zich zal vormen. En ... dat de kansen op een de-techrevolutie klein zijn. Dat is waar.
#3, Wouter, de Bijbel spreekt van de Hemel. Aristoteles had het over ongeïnstantieerde vormen. Tegenwoordig noemen we de hemel en die vormen data; het bijzondere is zelfs dat die moderne vormen heel individueel zijn (dat kon bij Aristoteles niet, wel in de Bijbel). Fijn is dan weer wel dat je data nu al in the cloud kunt bewaren.