Afgelopen maandag kwam onderzoeksbureau CE Delft met de onderzoeksresultaten naar buiten over de invoering van statiegeld op kleine flesjes en blikjes. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van demissionair staatssecretaris van I&M, Sharon Dijksma. Onderzoeksvraag: moet er statiegeld komen of toch niet?
De inkt van het rapport is nog niet droog, of supermarktkoepel CBL wijst het onderzoek in niet mis te verstane bewoordingen af. Dat is niet zo verwonderlijk, want het CBL pleit al jaren voor afschaffing van alle statiegeldsystemen. Die kosten de supermarkten namelijk veel geld, terwijl het inzamel- en recyclegedrag van Nederlandse consumenten afdoende zou zijn. De supers willen de consument dus laten doe-het-zelven en vinden dat die aanpak in ons land al prima werkt.
70 à 90% minder zwerfafval
CE Delft constateerde in het onderzoek niettemin dat, afhankelijk van de wijze van inzamelen en de hoogte van het statiegeld (€0,10 of €0,25), 70 à 90% minder blikjes en flesjes in het zwerfafval terecht zouden komen. Dat betekent dat gemeenten minder geld kwijt zullen zijn aan opruimen van zwerfafval en legen van vuilnisbakken. Naar schatting kan de besparing die dat oplevert, oplopen tot maximaal €80 miljoen. Daar staat tegenover dat de kosten van het nieuwe systeem aan de kant van de supermarkten tussen de €10 en 110 miljoen gaat kosten; hoeveel precies is afhankelijk van de hoeveelheid extra statiegeldmachines die geplaatst wordt. Hoe meer, hoe korter de rij voor de inleveraars van statiegeld blikjes en flesjes.
Het CBL maakt daarnaast bezwaar tegen CE Delft als opdrachtnemer. "CE Delft is een commercieel bureau", zegt CBL, en geen onafhankelijk instituut. Bovendien is CE Delft uitgegaan van verkeerde aannames, onderschat het de kosten en heeft het bureau gebruik gemaakt van gegevens van belanghebbende derden zoals statiegeldmachineleverancier Tomra en Global Data. Die gegevens zijn niet publiekelijk toegankelijk. "Het onderzoek is daarmee niet transparant en niet te verifiëren", aldus het CBL. Frappant in dit verband is de ophef rondom een eerder statiegeldonderzoek, door de WUR, waar sprake was van "onvoldoende zorgvuldige wetenschapsbeoefening". Dit werd aangekaart door belanghebbende Tomra.
Ook de FNLI (Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie), Nederland Schoon, de bierbrouwers en de frisdrankenindustrie "nemen afstand van het rapport", schrijft Distrifood.
Voor de Partij voor de Dieren zijn het nieuwe rapport en de opstelling van het CBL aanleiding voor een aantal Kamervragen.
Dit artikel afdrukken
70 à 90% minder zwerfafval
CE Delft constateerde in het onderzoek niettemin dat, afhankelijk van de wijze van inzamelen en de hoogte van het statiegeld (€0,10 of €0,25), 70 à 90% minder blikjes en flesjes in het zwerfafval terecht zouden komen. Dat betekent dat gemeenten minder geld kwijt zullen zijn aan opruimen van zwerfafval en legen van vuilnisbakken. Naar schatting kan de besparing die dat oplevert, oplopen tot maximaal €80 miljoen. Daar staat tegenover dat de kosten van het nieuwe systeem aan de kant van de supermarkten tussen de €10 en 110 miljoen gaat kosten; hoeveel precies is afhankelijk van de hoeveelheid extra statiegeldmachines die geplaatst wordt. Hoe meer, hoe korter de rij voor de inleveraars van statiegeld blikjes en flesjes.
De supermarkten vinden dat zij niet als enigen opgezadeld mogen worden met de kostenIn Trouw zegt onderzoeker Geert Bergsma dat momenteel jaarlijks ongeveer 1 miljard statiegeldflessen apart worden ingeleverd. De nieuwe statiegeldregeling zou nog eens 2,7 miljard extra kleine flesjes en blikjes opleveren. "De vraag is dan”, zegt Bergsma, “is het erg als er op zaterdagmiddag soms even wat wachtenden komen te staan bij een inleverapparaat?” De supermarkten vinden dat niet de meest belangrijke vraag. Zij vinden dat zij niet als enigen opgezadeld mogen worden met de kosten.
Het CBL maakt daarnaast bezwaar tegen CE Delft als opdrachtnemer. "CE Delft is een commercieel bureau", zegt CBL, en geen onafhankelijk instituut. Bovendien is CE Delft uitgegaan van verkeerde aannames, onderschat het de kosten en heeft het bureau gebruik gemaakt van gegevens van belanghebbende derden zoals statiegeldmachineleverancier Tomra en Global Data. Die gegevens zijn niet publiekelijk toegankelijk. "Het onderzoek is daarmee niet transparant en niet te verifiëren", aldus het CBL. Frappant in dit verband is de ophef rondom een eerder statiegeldonderzoek, door de WUR, waar sprake was van "onvoldoende zorgvuldige wetenschapsbeoefening". Dit werd aangekaart door belanghebbende Tomra.
Ook de FNLI (Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie), Nederland Schoon, de bierbrouwers en de frisdrankenindustrie "nemen afstand van het rapport", schrijft Distrifood.
Voor de Partij voor de Dieren zijn het nieuwe rapport en de opstelling van het CBL aanleiding voor een aantal Kamervragen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Een heleboel gedoe, en al jaren, over een heel simpele maar niet helder geformuleerde vraag: moet de vervuiler of de verkoper voor de kosten opdraaien?
Een beginrichting van denken om tot een redelijk antwoord te komen, zou kunnen zijn: wat is de verantwoordelijkheid van beide kampen?
Kamervragen! Minister, wat is de vraag nu eigenlijk?
tussen de €10 en 110 miljoen gaat kosten, pffff
Dag allemaal,
Ik zat in de klankbordgroep van de studie namens Recycling Netwerk. Enkele opmerkingen over die kosten die vermeld staan rapport.
De schattingen van de kosten zijn zeer sterk afhankelijk van de hoeveelheid statiegeldmachines. De onderzoekers hebben ervoor gekozen om te werken met data van systeembeheerders in het buitenland. In Duitsland (dat meer machines heeft dan alle andere EU-landen bij elkaar) was er geen centrale systeembeheerder. Gevolg is dat is uitgegaan van Noorwegen als minst efficiënte EU-land om de maximale kosten te berekenen (wij waren het hiermee oneens). Volgens ons is het echter onwaarschijnlijk dat Nederland relatief net zoveel machines nodig zou hebben als Noorwegen, waar er verhoudingsgewijs 2x zoveel supermarkten zijn, 3x zoveel kleine supermarkten en de bevolkingsdichtheid 25x zo laag ligt. Bij die 110 miljoen euro komen we echt nooit in de buurt. In dat getal zitten trouwens ook enkele andere niet noodzakelijke kosten verwerkt (marketingkosten, kosten voor dure inkten).
De netto-kosten van 10-110 miljoen euro voor de bedrijven worden gecompenseerd door inkomsten van niet ingeleverde flesjes en besparingen op het Plastic Heroes systeem. Deze inkomsten vallen gemiddeld zelfs hoger uit dan de kosten.
Nu kan je zeggen dat het een kost is voor de consument die zijn flesje niet inlevert (vervuiler betaalt), maar anderzijds zijn er wel CO2-besparingen ten waarde van 3,5-27 miljoen euro, lagere zwerfafvalkosten tot 80 miljoen euro, lagere kosten voor ledigen openbare afvalbakken van 3-10 miljoen euro. En natuurlijk een schoner milieu. Daar heeft de burger dan weer baat bij.
Over het CBL: zij waren enkele jaren geleden opdrachtgevever van die Wageningse statiegeldstudie waar zoveel ophef over was. Typisch dat zij klagen over onafhankelijkheid. Als dit werkelijk een probleem was, hadden ze de klankbordgroep in zijn geheel moeten boycotten en niet pas achteraf gaan klagen wanneer de resultaten ze niet bevallen.
Op pagina 127 van het rapport vind je een bijlage met onze opmerkingen.
Met vriendelijke groet,
Rob
Wat is inderdaad de vraag. "Hoe creëren we zo min mogelijk (zwerf)afval?" lijkt me een goede vraag. En ik mis nog in je vraag Dick, of het de vervuiler is of de verkoper: de rol van de producent. Die mag wat mij betreft net zo hard meedoen met betalen. Zíj produceren namelijk al die miljarden plastic flessen en blikken, dag na dag, jaar na jaar.
In een ideale situatie gooit niemand z'n blikjes/flesjes weg, en wat per ongeluk op straat of in de natuur verdwijnt raapt een voorbijganger op om het weg te gooien. Dat gebeurt niet, en afgezien van jarenlange opvoedingspraktijken (liefst vanaf kinds af aan) zal dat ook niet snel gebeuren, daar kunnen we nu mee beginnen om over vele jaren de vruchten van te plukken. Verantwoordelijkheid bij burgers kweken, zeg maar.
Dan komt als andere optie de supermarkt/fabrikant om de hoek kijken, die verplicht wordt om de flessen/blikken apart in te nemen en te recyclen. De consument krijgt een 'incentive' om het niet zomaar weg te gooien, of om op rapen mocht deze iets tegenkomen. Vooral voor kinderen kan het een lucratieve bezigheid worden: op het Noorderzonfestival kreeg je per 50 plastic (festival)bekertjes een consumptiemunt; er liepen daardoor bloedfanatieke kinderen rond die overal bekertjes opraapten, en geen bekertje die het langer dan een paar minuten uithield op de grond, zodat het een redelijk opgeruimd festival bleef.
Uiteraard heeft de supermarkt/fabrikant er geen geld voor over of zin in, het is niet hun belang. Zij willen met zo min mogelijk werk en kosten zoveel mogelijk geld verdienen, zoals elk bedrijf. Rommel zal hun een zorg zijn, daarmee bemoeien levert (over het algemeen) niks op. Wat mij betreft delen producent en verkoper de kosten, en mogen ze zelf uitvechten hoe ze dat weer gaan terugverdienen: nemen ze hun verlies of wordt elk blikje domweg een paar cent duurder.
Een andere optie is het op gemeentelijk niveau te regelen, afhankelijk van hoe het gerecycled wordt, of het direct naar de fabrikant terug gaat. Als dat niet hoeft, kan de gemeente meerdere systemen per wijk plaatsen en op die manier vervuiling tegengaan. Statiegeld wat je betaalt als klant bij de supermarkt schuift dan automatisch door naar de gemeente, die het dan weer uitkeert via contant of pin.
Het nadeel daarvan lijkt me dat de supermarkt/producent niet gestimuleerd wordt om mee te denken om het efficiënter te laten worden. Bij commerciële bedrijven telt elke cent en zal het waarschijnlijk een stuk efficiënter/sneller gaan: productieproces aanpassen, innamemethodes verbeteren, etc.
Otto Rood een statiegeldsysteem is niet gratis. Maar hoeveel kost het nu echt per verpakking? De Noorse systeemoperator heeft mij informatie bezorgd over de concrete bijdragen. Voor een blikje betaalt de producent 0,52 cent en voor een plastic fles 1,56 cent (ongeachte het volume). De kosten per plastic fles liggen wel hoger als er bijvoorbeeld een plastic sleeve omheen zit (lastiger te recyclen).
De supermarkten zitten met investeringskosten voor de machines. Maar die krijgen van de centrale systeembeheerder in Noorwegen 2,09 cent per blikje en 2,61 cent per fles. Dat is genoeg om de kosten te dekken. Het verschil tussen de vergoeding voor de supermarkt en de bijdrage van de producent wordt verklaard door inkomsten van de verkoop van materialen en het deel statiegeld van flessen die niet worden ingeleverd.
Kort door de bocht: 1 cent per verpakking voor de producent & gratis voor de supermarkt. In ruil daarvoor minder kosten voor organisaties zoals Nederland Schoon, minder kosten voor Plastic Heroes en eindelijk een stap richting duurzaamheid.
O ja. Dit is dus Noorwegen. In NL kan het echt nog wel goedkoper.