‘Chemisch’ vs ‘Natuurlijk’: voedingsrel in Engeland

Het hangt kennelijk in de lucht. Er is nu lang genoeg gehamerd op nut en noodzaak van natuurlijke voeding. De andere kant moet terugslaan om het debat te openen over de werkelijke meerwaarde. Uiterst zinvol, lijkt me.

Dat gebeurde vorige week in ons land door de Volkskrant en de Consumentenbond. In Engeland - waar de media-aandacht voor natuurlijke producten en gezonde voeding groter is dan in Nederland - is een rel ontstaan door het rapport Sense About Science. De stelling van de wetenschappers achter dit rapport luidt: er is niks mis met op chemische technieken gebaseerde voeding - integendeel, het is in veel gevallen zelfs beter. NutraIngredients.com meldde afgelopen week dat het rapport zou gaan verschijnen. Het leidde onmiddellijk tot protesten.

Het rapport ontzenuwt 6 veelgehoorde stellingen voor een natuurlijke life style. Wat de wetenschappers die het schreven betreft, is het volgende allemaal NIET waar:

1. je kunt chemische produkten vermijden door biologisch te eten
2. door mensen gemaakt chemische produkten zijn gevaarlijk
3. synthetische chemische stoffen (dv: stoffen die niet in de natuur voorkomen, voor tegenstanders hét argument tegen omdat ze door interactie met de natuur onze leefomgeving ingrijpend kunnen destabiliseren) zorgen voor kanker en andere ziekten
4. onze blootstelling aan een hele mix van chemische produkten is een tikkende tijdbom
5. je kunt chemische produkten beter vermijden
6. de voedingsindustrie gebruikt ons als proefkonijnen

Op een uiterst (misschien wel tè) leesbare manier maken de auteurs duidelijk dat alles om ons heen een kwestie van chemie is. Ergo: met chemische technieken gemaakte produkten zijn net zo natuurlijk als natuurlijke. Ze stellen dat het taalgebruik teveel op de hand is van 'natuurlijk'. Bij chemische produkten noemen we ingewikkelde namen en E-nummers die bij voorbaat verdacht zijn. In het geval van natuurlijke produkten doen we dat niet.

Nu het rapport verschenen is, biedt juist Nutra, een informatieve én commerciële site voor de voedingsmiddelenindustrie, de ruimte om de argumenten tegen het rapport op een rij te zetten. Neil Levin (Now Foods) gebruikt twee argumenten om het te ontzenuwen:
- dit is een misleidende verdediging van 'chemical foods' omdat het uitgaat van het principe 'not guilty, until proven'
- het is wetenschappelijk nogal simplificerend

Het lijkt erop dat dit debat in de komende maanden en jaren in de media steeds duidelijker gevoerd zal worden. Dat is een goede zaak, want van beide kanten worden waarschijnlijk heel wat kinderen met het badwater weggegooid. Maar het zal niet makkelijk worden omdat het een kennisniveau van chemie en wetenschappelijke methoden vereist die het grote publiek niet heeft.

Uiteindelijk is de kern van het argument voor natuurlijke voeding nl. dat de waarde die we hechten aan wetenschappelijk bewijsbare kennis gerelativeerd moet worden. Voor degenen die het willen verstaan, zijn er vooral veel aanwijzingen en praktische kennis die vóór pleiten. Voor de voeding die gemaakt is met behulp van chemische technieken geldt dat net zo goed. Alleen ligt de bewijslast daar omgekeerd: er is te weinig wetenschappelijk bewijs dat het niet goed is. 'Not better, until proven' versus 'not guilty, until proven'. Dat is objectief in ieder geval een ongelijke strijd in het nadeel van de 'naturals'.

We weten nog maar zo weinig van het functioneren van het chemische fabriekje dat ons lichaam is, dat het weinige wat we er wel van weten - en waarop wetenschappelijke bewijzen en rechtszaken kunnen worden gefundeerd - onvoldoende is om te zeggen dat 'chemisch' veilig is. Althans, als je het wetenschapsfilosofisch bekijkt ....

Wordt ongetwijfeld vervolgd!