2 min
Producten met minder verzadigd vet worden nog steeds met gezondheidsclaims aanbevolen. Dat komt omdat het grote publiek en de levensmiddelenindustrie en beleidsmakers zijn blijven denken dat vetarm voedsel gezond is, ook al is de wetenschap daar niet zo meer van overtuigd. Dr. Andrew Mente van het Population Health Research Institute van de Canadese McMaster University noemt de vetangst inmiddels een vergissing.
Mente leidde een internationaal onderzoek. Daaruit blijkt dat wie meer fruit, groente, noten, peulvruchten, vis en volvette zuivel eet, minder kans op hart- en vaatziekten heeft. Onbewerkt rood vlees en volle granen hebben dat effect niet, maar zijn al evenmin ongezond.
Dat zijn de belangrijkste uitkomsten die tegen het volksgeloof ingaan, uit Mente's langjarige onderzoek (ruim 9 jaar) dat onder bijna 150.000 mensen in 21 landen is uitgevoerd. Ze gelden vooral voor mensen met een laag besteedbaar inkomen in landen waar de consumptie van zulke producten laag ligt en het publiek vooral leeft van een menu van geraffineerde koolhydraten. Dat is immers betaalbaar, want houdbaar en daarom ruimschoots voorhanden.
Mente vindt het de hoogste tijd voor nieuwe voedingsadviezen die beter beschermen tegen het ontstaan van hart- en vaatziekten. Bestaande adviezen leggen de nadruk op beperkt gebruik van zuivel. Die moet dan ook nog eens mager zijn. Volgens Mente kun je beter volvette yoghurt en melk nemen.
In de afgelopen 15 jaar zijn er op Foodlog vele discussies gevoerd over de langzaam positiever geworden houding van voedingsonderzoekers ten aanzien van verzadigd vet. Toch geven ook de officiële adviezen van ons Voedingscentrum nog altijd de voorkeur aan beperkt zuivelgebruik ('niet meer dan aanbevolen') en geen volvette zuivel, maar 'magere en halfvolle melk en yoghurt, magere kwark en karnemelk'.
Volgens Mente tonen de resultaten van zijn onderzoek aan dat tot twee porties zuivel per dag, voornamelijk volvette zelfs, gezond zijn en aanbevolen zouden moeten worden. "De moderne voedingswetenschap laat zien", zegt hij "dat met name volvette zuivel mogelijk bescherming biedt tegen hoge bloeddruk en metabool syndroom".
Mente en zijn team vergeleken de gezondheid van een wereldwijde populatie op basis van het zogeheten PURE-dieet. Die afkorting staat niet voor onbewerkt maar voor 2-3 porties fruit per dag, 2-3 porties groenten per dag, 3-4 porties peulvruchten per week, 7 porties noten per week, 2-3 porties vis per week en 14 porties zuivelproducten (voornamelijk volle zuivel, maar geen boter of slagroom) per week.
Wie op alle 6 categorieën hoog scoort haalt een score van 6. De gemiddelde score wereldwijd ligt op 2,95. Vergeleken met het minst gezonde dieet (een score van 1 of minder), liet het gezondste dieet (score van 5 of meer) een 30% lager risico op sterfte zien. En tevens een 18% lagere kans op hart- en vaatziekten, een 14% lager risico op hartinfarcten en een 19% lager risico op beroerte. De verbanden tussen de gezonde dieetscore en resultaten werden bevestigd in vijf onafhankelijke studies, met in totaal 96.955 patiënten met hart- en vaatziekten in 70 landen.
Mente vindt zijn onderzoek mondiaal veruit het meest diverse naar de effecten van de inname van voedsel en het enige dat voldoende representatief is om een goede vergelijking te kunnen maken tussen hoge-, midden- en lage-inkomenslanden. De relatie tussen het PURE-dieet en gezondheidsresultaten is gebaseerd op gezonde mensen, patiënten met hart- en vaatziekten, patiënten met diabetes uit heel verschillende sociaal-economische contexten.
In Zuid-Azië, China en Afrika eet het algemene publiek het meest karig. Het krijgt weinig calorieën binnen, voornamelijk in de vorm van geraffineerde koolhydraten. Volgens Mente laat een groot deel van de sterfgevallen en hart- en vaatziekten onder volwassenen over de hele wereld zien, dat er sprake is van ondervoeding. Ze krijgen te weinig energie (koolhydraten) én beschermende voeding binnen.
Dariush Mozaffarian, de bekende pro-vet cardioloog en onderzoeker aan de Friedman School of Nutrition Science and Policy (Tufts University, Boston) laat naar aanleiding van het onderzoek van Mente weten dat de nieuwe resultaten van het onderzoek van Mente "vragen om een heroverweging van onwrikbare richtlijnen om volvette zuivelproducten te vermijden".
Pro-vlees en pro-zuivel levensmiddelentechnoloog en gezondheidsonderzoeker Frédéric Leroy (hoogleraar aan de Vrije Universiteit van Brussel) laat zien dat een gezond dieet vooral een forse stoot vette zuivel mag bevatten.
Dit artikel afdrukken
Dat zijn de belangrijkste uitkomsten die tegen het volksgeloof ingaan, uit Mente's langjarige onderzoek (ruim 9 jaar) dat onder bijna 150.000 mensen in 21 landen is uitgevoerd. Ze gelden vooral voor mensen met een laag besteedbaar inkomen in landen waar de consumptie van zulke producten laag ligt en het publiek vooral leeft van een menu van geraffineerde koolhydraten. Dat is immers betaalbaar, want houdbaar en daarom ruimschoots voorhanden.
Mente vindt het de hoogste tijd voor nieuwe voedingsadviezen die beter beschermen tegen het ontstaan van hart- en vaatziekten. Bestaande adviezen leggen de nadruk op beperkt gebruik van zuivel. Die moet dan ook nog eens mager zijn. Volgens Mente kun je beter volvette yoghurt en melk nemen.
In de afgelopen 15 jaar zijn er op Foodlog vele discussies gevoerd over de langzaam positiever geworden houding van voedingsonderzoekers ten aanzien van verzadigd vet. Toch geven ook de officiële adviezen van ons Voedingscentrum nog altijd de voorkeur aan beperkt zuivelgebruik ('niet meer dan aanbevolen') en geen volvette zuivel, maar 'magere en halfvolle melk en yoghurt, magere kwark en karnemelk'.
Volgens Mente tonen de resultaten van zijn onderzoek aan dat tot twee porties zuivel per dag, voornamelijk volvette zelfs, gezond zijn en aanbevolen zouden moeten worden. "De moderne voedingswetenschap laat zien", zegt hij "dat met name volvette zuivel mogelijk bescherming biedt tegen hoge bloeddruk en metabool syndroom".
Mente en zijn team vergeleken de gezondheid van een wereldwijde populatie op basis van het zogeheten PURE-dieet. Die afkorting staat niet voor onbewerkt maar voor 2-3 porties fruit per dag, 2-3 porties groenten per dag, 3-4 porties peulvruchten per week, 7 porties noten per week, 2-3 porties vis per week en 14 porties zuivelproducten (voornamelijk volle zuivel, maar geen boter of slagroom) per week.
Wie op alle 6 categorieën hoog scoort haalt een score van 6. De gemiddelde score wereldwijd ligt op 2,95. Vergeleken met het minst gezonde dieet (een score van 1 of minder), liet het gezondste dieet (score van 5 of meer) een 30% lager risico op sterfte zien. En tevens een 18% lagere kans op hart- en vaatziekten, een 14% lager risico op hartinfarcten en een 19% lager risico op beroerte. De verbanden tussen de gezonde dieetscore en resultaten werden bevestigd in vijf onafhankelijke studies, met in totaal 96.955 patiënten met hart- en vaatziekten in 70 landen.
Mente vindt zijn onderzoek mondiaal veruit het meest diverse naar de effecten van de inname van voedsel en het enige dat voldoende representatief is om een goede vergelijking te kunnen maken tussen hoge-, midden- en lage-inkomenslanden. De relatie tussen het PURE-dieet en gezondheidsresultaten is gebaseerd op gezonde mensen, patiënten met hart- en vaatziekten, patiënten met diabetes uit heel verschillende sociaal-economische contexten.
In Zuid-Azië, China en Afrika eet het algemene publiek het meest karig. Het krijgt weinig calorieën binnen, voornamelijk in de vorm van geraffineerde koolhydraten. Volgens Mente laat een groot deel van de sterfgevallen en hart- en vaatziekten onder volwassenen over de hele wereld zien, dat er sprake is van ondervoeding. Ze krijgen te weinig energie (koolhydraten) én beschermende voeding binnen.
Dariush Mozaffarian, de bekende pro-vet cardioloog en onderzoeker aan de Friedman School of Nutrition Science and Policy (Tufts University, Boston) laat naar aanleiding van het onderzoek van Mente weten dat de nieuwe resultaten van het onderzoek van Mente "vragen om een heroverweging van onwrikbare richtlijnen om volvette zuivelproducten te vermijden".
Pro-vlees en pro-zuivel levensmiddelentechnoloog en gezondheidsonderzoeker Frédéric Leroy (hoogleraar aan de Vrije Universiteit van Brussel) laat zien dat een gezond dieet vooral een forse stoot vette zuivel mag bevatten.
PURE publishes its healthy diet score.
— Frédéric Leroy (@fleroy1974) July 7, 2023
Average per day: 563g fruit/veg, 48g legumes, 28g nuts, 26g fish, 186g dairy (mostly whole-fat), 55g red meat, 22g poultry. 17% kcal from protein.
"Least healthy": higher carb, lower fat/protein. https://t.co/DKjtBrpPmN pic.twitter.com/Muoh95nvWa
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Zuivelproducten is, zeker in dit onderzoek, een vergaarbak met producten met zeer grote variaties in aminozuurgehaltes, verzadigd en onverzadigd vetgehalte en afhankelijk van het rantsoen dat de koeien hebben gevreten, als we dan de enorme internationale verschillen in de rantsoenen meewegen dan lijkt het mij onmogelijk dergelijke conclusies te kunnen trekken. Neemt niet weg dat ik groot vertrouwen heb in de positieve gezondheidseffecten van onbewerkte zuivelproducten ( met uitzondering van pasteurisatie en fermentatie) Het is mij ook een raadsel waarom boter een uitzondering zou zijn.
Dick #14,
Je vroeg of dit onderzoek de conclusie toelaat dat verzadigd vet niet ongezond is. Dat is waar ik op reageerde: nee.
Het stuk dat ik destijds schreef gaat over de merkwaardige tegenstelling tussen het advies van de Gezondheidsraad en de aanbevelingen van het Voedingscentrum. Eerstgenoemde kwam tot hun advies o.b.v. een beoordeling van alle beschikbare evidence (dus niet een losse studie, zoals waar we het hier over hebben). Maar Voedingscentrum, dat stelt de Richtlijnen Goede Voeding vd Gezondheidsraad te volgen, besloot vervolgens om toch verzadigd vet te demoniseren. Dat was ronduit tegenstrijdig met de door hen gevolgde methode.
Dennis, dank voor de moeite die je deed en je oordeel! Het is duidelijk: in een complex veld zo breed onderzoek doen levert altijd getallen op maar de vraag is en blijft wat ze betekenen en of ze iets betekenen dat over de werkelijkheid gaat.
De onderzoekers zelf schromen niet om heel ver te gaan in hun conclusies en verlaten daarmee - waarschijnlijk vanuit een overtuiging - de reikwijdte van hun data.
En met die overtuiging zitten ze toch heel verrassend dicht bij ook jouw gedachten over vet van waaruit je het Voedingscentrum wees op een rare inconsistentie in het denken over vet. Hoe kijk je daar zelf tegenaan?
Dick #6,
Ik heb even door het onderzoek gescrold, met focus op de methods sectie. Wat ik daar aantref is wat mij betreft reden om dit onderzoek gevoeglijk naast ons neer te leggen:
- men stelt een score te hebben ontwikkeld o.b.v. 6 voedselcategoriën die het meest geassocieerd zijn met verlaagd risico. Maar die 6 categorieën haalt men niet uit dit onderzoek, maar uit diverse losse observationele onderzoeken. Het enige dat nu gedaan is, is het bedenken en toetsen van een simpele manier van optellen van de consumptie van voedingsmiddelen uit deze categorieën: een totaalscore. Hierdoor valt er niets te zeggen over de bijdrage van zuivel. Er is geen sensitivity analysis gedaan waarin elk van de 6 categorieën stuk voor stuk weggelaten worden, om zo hun invloed te kunnen inschatten.
- Wat is de definitie van zuivel eigenlijk? Nou: "Dairy included milk, yoghurt, various types of cheese, yoghurt drink, and mixed dishes prepared with dairy. Dairy does not include butter or whipped cream." Als je hier even bij stilstaat, kun je bedenken hoe dit een sterk vertekend beeld kan geven. Valt een curry met yoghurt hier bijvoorbeeld onder?
- Hoe is de inname vastgesteld? Met de welbekende food-frequency-questionnaires. De werden 1x afgenomen aan het begin, met de vraag: "during the past year, on average, how often have you consumed the following foods or drinks?" Een zeer onbetrouwbare aanpak, zoals al zo vaak besproken. In dit geval is de FFQ niet eens jaarlijks herhaald.
- O ja, hoe werd de hoeveelheid macronutriënten in de voedingsmiddelen bepaald? Voor 7 van de 18 landen werd een landspecifieke database gebruikt, maar voor de rest de Amerikaanse database. Hoe groot is de kans dat die accuraat is voor, ik noem maar wat, Iran of Zimbabwe?
- Vervolgens komen er hele kleine correlatiecoëfficiënten uit die iets kleiner dan 0 zijn. Tja, wat zeggen die? De hoogste score heeft 18% (ofzoiets) minder risico op hart- en vaatziekten. Dat is zo'n klein getal (ter vergelijking, bij roken vs niet roken gaat het om iets van 4200% meer risico (42x)), daarmee valt niets te zeggen over de gezondheid van de categorieën, voedingsmiddelen, of macronutriënten.
Kortom, dit onderzoek ondersteunt de hier beschreven conclusie over de gezondheid van volvette zuivel niet. Het lijkt louter naar de associatie van een totaalscore met gezondheidsuitkomsten, en gebruikt daarbij bovendien zeer wankele input (eenmalig FFQ, ruime definitie van categorieën, betwijfelbare nutriëntendatabase).
Daarnaast is al lang en breed bekend dat response op voedingsmiddelen per persoon en per moment varieert. Een onlangs als preprint uitgebracht onderzoek van Kevin Hall liet zien dat onder zeer gecontroleerde omstandigheden, de exact zelfde maaltijd in dezelfde persoon een week later een totaal andere glycemische respons gaf. Dat wetende kunnen we beter stoppen met uitvoeren van het soort zeer grofmazig en onbetrouwbaar onderzoek zoals het huidige én met het schrijven daarover.
Hanny, denk je of weet je dat mensen dikker worden van volle zuivel?*
Dat neemt niet weg dat deze onderzoekers een complex onderzoek met analysetechnieken en een hypothetisch gezond menu 'even' wereldwijd vergelijkbaar hebben gemaakt om te ontdekken dat degenen die een hoger risico op hartinfarcten hebben in arme landen in feite sterven/ziek worden door ondervoeding die het best ondervangen kan worden door zuivel, volle benadrukken ze. Die conclusie trekken ze ook door naar rijke landen. Causaal doen ze geen uitspraken maar ze constateren de relatie nadrukkelijk.
* ik weet dat we dat niet weten omdat er geen evidence voor is.