4 min
De Aziatische wonderboom. Zo wordt Paulownia ook wel genoemd. De boom geeft paarsblauwe bloemen en groeit verrassend snel. Binnen 10 jaar heb je kaprijpe bomen die lekker efficiënt CO2 hebben vastgelegd. Het hout kan onder meer voor woningbouw gebruikt worden, zoals de houten woonwijk die in Amsterdam-Zuidoost is gepland. Het rendement voor de teler zou ook nog eens hoog zijn. Omdat de vraag naar hout groeit, kan het een interessant kortcyclisch gewas voor boeren worden, mits alles juridisch goed te regelen valt.
Als plantagehout, in de bomenstrook bij Agroforesty, als beschutting bij vrije-uitloopkippen, in voedselbossen en vakantieparken, op gronden van (stoppende) veehouders: er liggen kansen voor de teelt van Paulownia in Nederland. De van origine Oost-Aziatische boom heet ook wel Prinsessenboom, Kiriboom, Empressboom of Anna Paulownaboom. Hij staat bekend om zijn aanpassingsvermogen aan verschillende klimatologische omstandigheden.
Mits je de juiste groeiomstandigheden biedt, kan de exotische boom gedijen in gematigde klimaten. En dus ook in Nederland.
Efficiënte fotosynthese
Met zijn kenmerkende grote bladeren en fraaie bloesem zie je de boom vaak als laanbomen of op het erf staan. De Paulownia is niet alleen elegant, maar ook erg productief. Hij kan wel tot 3 meter per jaar groeien en is na 7 tot 10 jaar kaprijp. Na het kappen loopt de boom meermaals opnieuw uit, je hoeft dus niet te herplanten. Door zijn snelle groei en efficiënte fotosynthese in vergelijking met andere boomsoorten en teelten legt de Paulownia relatief veel CO2 vast. Door het hout te gebruiken in onder meer woningbouw kan het CO2 vastleggen voor langere tijd.
Het gebruikelijke ras, de Paulownia tomentosa, wordt als mogelijk invasief gezien. Voor de teelt worden hybriden van Paulownia tomensa en andere paulownia-soorten gebruikt. Die hebben als voordeel dat de bomen wel bloeien maar steriele zaden hebben, legt fruitteeltadviseur Wouter van Teeffelen uit. Hierdoor zaaien ze zich niet spontaan uit en kunnen ze zich niet tot een plaag ontwikkelen.
Van Teeffelen verdiepte zich het afgelopen jaar in de teelt van paulowniabomen en of die als snelgroeiend hout een alternatief zouden kunnen zijn voor boeren. Het voorgeschotelde ‘makkelijk geld verdienen met bomen die tot in de hemel groeien' klonk ook voor Van Teeffelen als te mooi om waar te zijn. Van die twijfel is niet veel meer over, vertelt hij ons. Fruitteeltdeskundige, boomkenner én bedrijfseconoom Van Teeffelen is overtuigd: Paulownia is een gewas met economische potentie.
China telt 2,5 miljoen hectare met Paulownia-plantages. Ter indicatie: Nederland is in totaal ruim 4 miljoen hectare groot, waarvan 1,8 miljoen hectare voor landbouw en veeteelt wordt gebruikt. Spanje telt inmiddels een aantal plantages en in 2021 stond het Verenigd Koninkrijk de boom toe voor gebruik op plantages. In Nederland is de paulowniateelt nog piepjong. Een van de eerste telers van betekenis is boer Erik Litjens uit het Gelderse Deest.
Litjens ruilde zijn vruchtbomen en fruit in voor Paulowniabomen. De houtoogst en opbrengsten van CO2-certificaten vond hij veel aantrekkelijker dan zijn fruit. Ook omdat hij niet meer hoeft te spuiten of chemische middelen hoeft te gebruiken. In 2019 plantte Litjens de eerste 4,5 hectare, een jaar later nog eens 10,5. Om de houtmarkt te laten wennen, importeert Litjens nu al paulowniahout.
Litjens gaat uit van een totale opbrengst van €1.000 per boom. De plantafstand is 4 meter tussen de rijen en 3 meter als boomafstand in de rij. Litjens gaat uit van een houtopbrengst van circa €500 tot €700 per boom. Daar komt de opbrengst uit CO2-certificaten nog bij. Omdat er nog geen duidelijke normen voor de CO2-vastlegging door Paulownia zijn, verloopt de precieze vaststelling daarvan nog stroef. Litjens hoopt dit deze zomer goed te regelen en gaat nu uit van circa €4.000 per hectare - zo’n €100 per ton vastgelegde CO2 met 50 ton per CO2 hectare minus 7% kosten.
Het in gewassen die koolstof vastleggen gespecialiseerde bedrijf Dealin Green uit ‘s-Gravenzande schotelt een rooskleurig beeld voor: €14.500 rendement per hectare per jaar aan hout en CO2-certificaten bij oogst na 7 jaar (na afzagen, groeit de boom overigens vanzelf weer maar dan sneller omdat hij een volgroeid wortelstelsel heeft). Daar staan nog wel een investering van circa €15.000 per hectare tegenover en zo'n €5.000 aan jaarlijkse kosten.
Het is wel zaak de aanplant van de bomen juridisch goed te regelen om te voorkomen dat dure landbouwgrond afgewaardeerd wordt tot goedkope natuurgrond. De Nederlandse boswet bepaalt dat de bestemming van grond waar eenmaal bos staat verandert in bosgrond.
Een voorbeeld hiervan is voormalig akkerbouwer Abel Prins. Hij plantte bomen op zijn erf en krijgt 30 jaar later een aanslag van 7 ton. Prins is een van de 200 boeren uit Groningen en Drenthe die 30 jaar geleden met subsidie tijdelijk snelgroeiend bos aanplantte. Dat werd ten tijde van de crisis in de akkerbouw aangemoedigd door de overheid. De bosaanplanters kregen de toezegging dat de landbouwvrijstelling voor de nieuwe bospercelen bleef gelden.
Daar blijkt de fiscus heel anders over te denken. Nu de agrariërs hun bedrijf verkopen of overdoen aan hun kinderen, krijgen ze opeens te maken met torenhoge belastingaanslagen. De fiscus stelt dat de bestemming jarenlang ‘bos’ is geweest en dat de landbouwvrijstelling daarom niet opgaat. Terwijl het hout vrijwel overal gekapt is (conform voorwaarde) en de grond allang weer in gebruik is als akkerland. Wie in Paulownia-houtteelt stapt, moet goed regelen dat boomteelt iets anders is dan bosaanplant.
Dit artikel afdrukken
Mits je de juiste groeiomstandigheden biedt, kan de exotische boom gedijen in gematigde klimaten. En dus ook in Nederland.
Efficiënte fotosynthese
Met zijn kenmerkende grote bladeren en fraaie bloesem zie je de boom vaak als laanbomen of op het erf staan. De Paulownia is niet alleen elegant, maar ook erg productief. Hij kan wel tot 3 meter per jaar groeien en is na 7 tot 10 jaar kaprijp. Na het kappen loopt de boom meermaals opnieuw uit, je hoeft dus niet te herplanten. Door zijn snelle groei en efficiënte fotosynthese in vergelijking met andere boomsoorten en teelten legt de Paulownia relatief veel CO2 vast. Door het hout te gebruiken in onder meer woningbouw kan het CO2 vastleggen voor langere tijd.
Fruitteeltdeskundige, boomkenner én bedrijfseconoom Van Teeffelen is overtuigd: Paulownia is een gewas met economische potentieHet hout is sterk en opvallend licht. Door de goede sterkte-gewicht verhouding wordt het toegepast in aftimmer toepassingen, isolatiepanelen, gevelbekleding (al dan niet thermisch verduurzaamd) maar ook voor de caravan/camper industrie, vertelt Dieter Mullemeister van het Paulownia Netwerk. Hij begon zijn carrière in de hout- en bouwwereld. In de woningbouw is het hout van de Paulownia vooral geschikt voor de productie van onder meer binnenwanden.
Het gebruikelijke ras, de Paulownia tomentosa, wordt als mogelijk invasief gezien. Voor de teelt worden hybriden van Paulownia tomensa en andere paulownia-soorten gebruikt. Die hebben als voordeel dat de bomen wel bloeien maar steriele zaden hebben, legt fruitteeltadviseur Wouter van Teeffelen uit. Hierdoor zaaien ze zich niet spontaan uit en kunnen ze zich niet tot een plaag ontwikkelen.
Van Teeffelen verdiepte zich het afgelopen jaar in de teelt van paulowniabomen en of die als snelgroeiend hout een alternatief zouden kunnen zijn voor boeren. Het voorgeschotelde ‘makkelijk geld verdienen met bomen die tot in de hemel groeien' klonk ook voor Van Teeffelen als te mooi om waar te zijn. Van die twijfel is niet veel meer over, vertelt hij ons. Fruitteeltdeskundige, boomkenner én bedrijfseconoom Van Teeffelen is overtuigd: Paulownia is een gewas met economische potentie.
China telt 2,5 miljoen hectare met Paulownia-plantages. Ter indicatie: Nederland is in totaal ruim 4 miljoen hectare groot, waarvan 1,8 miljoen hectare voor landbouw en veeteelt wordt gebruikt. Spanje telt inmiddels een aantal plantages en in 2021 stond het Verenigd Koninkrijk de boom toe voor gebruik op plantages. In Nederland is de paulowniateelt nog piepjong. Een van de eerste telers van betekenis is boer Erik Litjens uit het Gelderse Deest.
Litjens ruilde zijn vruchtbomen en fruit in voor Paulowniabomen. De houtoogst en opbrengsten van CO2-certificaten vond hij veel aantrekkelijker dan zijn fruit. Ook omdat hij niet meer hoeft te spuiten of chemische middelen hoeft te gebruiken. In 2019 plantte Litjens de eerste 4,5 hectare, een jaar later nog eens 10,5. Om de houtmarkt te laten wennen, importeert Litjens nu al paulowniahout.
Litjens gaat uit van een totale opbrengst van €1.000 per boom. De plantafstand is 4 meter tussen de rijen en 3 meter als boomafstand in de rij. Litjens gaat uit van een houtopbrengst van circa €500 tot €700 per boom. Daar komt de opbrengst uit CO2-certificaten nog bij. Omdat er nog geen duidelijke normen voor de CO2-vastlegging door Paulownia zijn, verloopt de precieze vaststelling daarvan nog stroef. Litjens hoopt dit deze zomer goed te regelen en gaat nu uit van circa €4.000 per hectare - zo’n €100 per ton vastgelegde CO2 met 50 ton per CO2 hectare minus 7% kosten.
Het in gewassen die koolstof vastleggen gespecialiseerde bedrijf Dealin Green uit ‘s-Gravenzande schotelt een rooskleurig beeld voor: €14.500 rendement per hectare per jaar aan hout en CO2-certificaten bij oogst na 7 jaar (na afzagen, groeit de boom overigens vanzelf weer maar dan sneller omdat hij een volgroeid wortelstelsel heeft). Daar staan nog wel een investering van circa €15.000 per hectare tegenover en zo'n €5.000 aan jaarlijkse kosten.
Wie in Paulownia-houtteelt stapt, moet goed regelen dat boomteelt iets anders is dan bosaanplantLandbouwgrond of natuurgrond
Het is wel zaak de aanplant van de bomen juridisch goed te regelen om te voorkomen dat dure landbouwgrond afgewaardeerd wordt tot goedkope natuurgrond. De Nederlandse boswet bepaalt dat de bestemming van grond waar eenmaal bos staat verandert in bosgrond.
Een voorbeeld hiervan is voormalig akkerbouwer Abel Prins. Hij plantte bomen op zijn erf en krijgt 30 jaar later een aanslag van 7 ton. Prins is een van de 200 boeren uit Groningen en Drenthe die 30 jaar geleden met subsidie tijdelijk snelgroeiend bos aanplantte. Dat werd ten tijde van de crisis in de akkerbouw aangemoedigd door de overheid. De bosaanplanters kregen de toezegging dat de landbouwvrijstelling voor de nieuwe bospercelen bleef gelden.
Daar blijkt de fiscus heel anders over te denken. Nu de agrariërs hun bedrijf verkopen of overdoen aan hun kinderen, krijgen ze opeens te maken met torenhoge belastingaanslagen. De fiscus stelt dat de bestemming jarenlang ‘bos’ is geweest en dat de landbouwvrijstelling daarom niet opgaat. Terwijl het hout vrijwel overal gekapt is (conform voorwaarde) en de grond allang weer in gebruik is als akkerland. Wie in Paulownia-houtteelt stapt, moet goed regelen dat boomteelt iets anders is dan bosaanplant.
Aardappelen en uien, zon of paulownia's?
In juni schreven we over de kans dat Nederlandse akkers massaal blauwzwart kleuren omdat de rendementen in de traditionele akkerbouw te laag zijn. Een hectare met de beste renderende gewassen, zoals aardappelen en uien, levert hooguit €4.000 op. Een hectare zon kan tot €10.000 opleveren. Fraaier zal Nederland er niet door worden, maar verwijt een boer maar eens dat hij de voorkeur geeft aan een rendement dat 2,5 keer zo hoog ligt als de productie van voedsel.
Door hun zelfs ten opzichte van zonne-oogst interessante rendement lijken Paulownia's een remedie tegen voornamelijk zonne-akkers als vervangers van de teelt van gewassen.
In juni schreven we over de kans dat Nederlandse akkers massaal blauwzwart kleuren omdat de rendementen in de traditionele akkerbouw te laag zijn. Een hectare met de beste renderende gewassen, zoals aardappelen en uien, levert hooguit €4.000 op. Een hectare zon kan tot €10.000 opleveren. Fraaier zal Nederland er niet door worden, maar verwijt een boer maar eens dat hij de voorkeur geeft aan een rendement dat 2,5 keer zo hoog ligt als de productie van voedsel.
Door hun zelfs ten opzichte van zonne-oogst interessante rendement lijken Paulownia's een remedie tegen voornamelijk zonne-akkers als vervangers van de teelt van gewassen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#42, Jopie, er is geen link. De gegevens komen uit een printartikel. Annika heeft de vraag uit staan bij het bureau.
#41 Piet, bedankt voor de info.
Anekdote: we waren een tijdje geleden op een camping in Corsica, gelegen onder grote eucalyptusbomen. Mijn vrouw had sinusitis, en was daarvan snel genezen....door de eucalyptusgeuren? In combinatie met zeelucht.
In Thailand zal het gegaan zijn om grote plantages, die de omgeving leeg pompen; zoiets als op de Veluwe gebeurt door de dennen?
PS, het verbaast mij dat Spanje Paulowna-plantages heeft, dat land heeft toch ernstig watertekort?
Ik kan de onderbouwing van de € 14.500/ha/jaar op de site van Dealin Green niet vinden. Kan de redactie de link doorgeven?
Overigens denk ik dat er de eerste 2 jaar weinig CO2 compensatie gegeven zal worden, gezien de beelden van de video.
#36 Frank Eric,
de naastgelegen (natte) rijstvelden werden continu leeggetrokken door de Eucalyptus (upstream).
En downstream groeide de rijst niet meer. Het schijnt dat het blad van eucalyptus gebruikt kan worden als een natuurlijke onkruidverdelger. Er zijn verschillende rechterlijke uitspraken gedaan en uiteindelijk werd het aanplanten van eucalyptus verboden in bepaalde provincies. Daarnaast was het hout minder bruikbaar voor de bouw, maar slechts voor houtskool.
In het kader van biomassaproductie (niet voor de stook, maar voor mulch) is dat juist gunstig. Berk en els zaaien zich weer heel makkelijk uit wat minder gunstig is voor goed beheer.