“Ongezonde voeding veroorzaakt een heleboel leed bij mensen, denk aan ziekte, minder productief zijn of je niet lekker voelen. Dat veroorzaakt ook heel veel kosten voor de samenleving”, schetst Van den Berg de voedseluitdaging. Schreijen vult aan: “Zo’n 9 miljoen Nederlanders vormen een risicogroep. Zij kunnen door het aanpassen van hun eetpatroon de kans op welvaartszieken verkleinen.” Van den Berg: “We zijn dan wel bankiers, maar pas wel op dat je niet alleen over kosten praat. Het gaat per slot van rekening over mensen.”

Zo’n 9 miljoen Nederlanders vormen een risicogroep
Van den Berg: “De levensverwachting is decennialang gestegen, oorlogen daargelaten, en die begint nu in sommige Westerse landen te dalen. Dat komt door welvaartsziektes en obesitas. Voedsel is daarin een belangrijke component. Een component die je zelf kunt veranderen.” Schreijen denkt er ook zo over: “Er staat jou niks in de weg om in elke supermarkt alleen gezonde keuzes te maken. 99% van de mensen kan prima gezond eten uit het huidige aanbod.”

Polarisatie doodt wil tot veranderen
Toch gebeurt dat onvoldoende en zoeken mensen veelal hun heil in diëten, aldus Van den Berg: “Mensen weten eigenlijk wel wat gezond is, als je niet tot op detailniveau gaat kijken. Eten zoals je oma at, dat mag dan wel gezond zijn, het is ook saai. Mensen gaan toch zoeken naar allerlei diëten, het laatste wat een influencer roept of pillen en poeders, als een aflaat. Dat is denk ik heel erg menselijk.”

Als je je zo opstelt dat alle mayonaises verboden moet worden, dan polariseer je zo sterk dat de hele discussie doodslaat
Van den Berg vervolgt: “We zien dat de discussie over hoe gezonder te eten en leven polariseert.” Schreijen vult aan: “Als je met zorgprofessionals praat, zoals huisartsen of diëtisten, dan bestaat er geen middengebied. Het moet alleen maar supergezond zijn. Daarover kan ik echt kwaad worden. Als je je zo opstelt dat alle mayonaises verboden moet worden, dan polariseer je zo sterk dat de hele discussie doodslaat. Daarom vind ik de eetwissels van het Voedingscentrum ook zo’n goede ontwikkeling.”

In dat gepolariseerde gesprek is het voor veel consumenten onduidelijk wat 'gezond' is. Schreijen: “De hamvraag is of die verantwoordelijkheid wel bij het individu kan liggen. Moeten we hen niet helpen, bijvoorbeeld met informatie om hun kennis te vergroten?” Van den Berg: “De overheid heeft een belangrijke rol. Die kan een helder speelveld creëren voor alle partijen, met duidelijke regels en als doel mensen gezonder te laten eten.”

Pak als supermarkt die rol om je klanten te leiden naar gezondere producten
Supermarkt als tomtom
Volgens Schreijen speelt de supermarkt de belangrijkste rol bij de voedselkeuzes die wij maken: “Nederlanders besteden jaarlijks €60 miljard aan eten. Iets meer dan helft van dat bedrag wordt in de supermarkt uitgegeven. Het prijspeil is er echter een stuk lager ten opzichte van andere verkooppunten, dus ik gok dat 70-75% van het volume dat wij eten uit de supermarkt komt.”

Juist de supermarkt kan de consument naar gezonde voeding leiden, denkt Schreijen: “Uit ons consumentenonderzoek blijkt dat consumenten meer vertrouwen hebben in supermarkten dan in producenten. Pak als supermarkt die rol om je klanten te leiden naar gezondere producten. Ik trek de vergelijking met tomtom. Laat ‘supermarkt tomtom’ je vertellen wat je moet kopen passend bij jou. Dit hoeft niet meer te kosten.”

Het is een fabeltje dat supermarkten ons het meest ongezonde product willen verkopen
Gemak als kans voor gezond
Schreijen ziet in het gemakkelijk maken van het gezonder aanbod een commerciële kans: “Als je kijkt waaraan mensen geld uitgeven, dan is dat maar aan één ding, niet aan duurzaamheid of gezondheid, maar aan gemak. In de jaren ’50 besteedden Nederlanders 22 uur per week in de keuken. In 2015 is dat verminderd naar 5,5 uur. Die ‘winst’ van 15 uur is gaan zitten in producten als voorgekookte aardappelen en gesneden salades. Daarvoor zijn we gaan betalen. Een grote groep heeft geld over voor het gemakkelijk maken van die gezonde keuze.”

Van den Berg: “Denk aan AH to go, waar een ontzettend grote slag gemaakt is met voorverpakte salades en los verkrijgbaar fruit." Ook bij Lidl en ALDI ziet Van den Berg een verschuiving in het assortiment: “Van goedkoop naar nadruk op vers en betere samenstellingen.”

Van den Berg benadrukt dat supermarkten niet de slechteriken zijn in het verhaal: “Het is een fabeltje dat supermarkten ons het meest ongezonde product willen verkopen. Supermarkten hebben bijvoorbeeld op vers de grootste marge. Maar ze moeten alles verkopen, anders gaat de klant naar een andere supermarkt.”

Zo wordt een klant op de winkelvloer geholpen, met endorsement vanuit de zorg
Zorgdata als gids
Volgens Van den Berg en Schreijen is persoonlijke data over iemands gezondheid, beschikbaar gemaakt vanuit de zorg, een goede input voor ‘supermarkt tomtom’. Op basis van die data kan de supermarkt iemand begeleiden naar producten die goed zijn voor hem of haar. Schreijen: “Zo wordt een klant op de winkelvloer geholpen, met endorsement vanuit de zorg.” Van den Berg: ”Om mensen gezonder te laten eten, is voldoende persoonlijke aandacht nodig. Het is onmogelijk voor huisartsen om die 9 miljoen Nederlanders allemaal persoonlijk te begeleiden.”

“Allerlei intelligente tools kunnen je wel persoonlijk helpen betere keuzes te maken. Denk aan je telefoon die jou vertelt wat je bloedsuiker is, hoe die reageert en dat je beter iets anders kunt eten. Al die tools zijn nu lichtjes in de woestijn. Ik verwacht dat het toegaat naar een landschap, waarin je steeds meer op maat advies krijgt”, aldus Van den Berg.

Als het waardevol is voor jou, ben je sneller geneigd data te delen
Vertrouwen
Om dit mogelijk te maken moeten mensen medische gegevens willen delen. Schreijen: “Ik denk dat we in West-Europa huiverig zijn om dat soort privacygevoelige data te delen.” Om dit te doorbreken is vertrouwen nodig, vertrouwen in de andere partijen en vertrouwen dat jij er ook iets voor terugkrijgt, vindt Schreijen: “Een random app vertrouw je wellicht niet, Albert Heijn misschien wel. Mensen moeten grip kunnen houden op hun eigen data, en zelf beslissen wat ze delen, met wie en hoe.” Van den Berg vult aan: “Als het waardevol is voor jou, ben je sneller geneigd data te delen.” Schreijen ziet dat de jongere generaties het delen van data minder een probleem vinden. “Ook in een land als China is dat veel minder een issue.”

In het delen van gezondheidsdata met bijvoorbeeld retailers ligt een sociale èn commerciële kans om ons gezonder te laten eten. Een commerciële kans voor zowel de zorg als voor de food retail. Het is wel een kans die vraagt om vertrouwen tussen alle partijen. Een duidelijk voordeel zou mensen over de drempel kunnen trekken.

Maartje van den Berg is keynote speaker op het congres Gezonde Innovatie aanstaande donderdag 6 juni. Tijdens haar keynote zal ze ingaan op de suikermarkt. Je zou verwachten dat die krimpt. Van den Berg laat zien dat deze juist groeit. Hoe groot is dan die suikersector? Hoeveel geld daarin om? En wat beïnvloedt consumenten om voor suikerhoudende producten te kiezen? Koop hier je toegangsbewijs.
Dit artikel afdrukken