Lees ook
Het gonsde al een tijdje onder het publiek. Met alle kipfilet in Nederland zou gerotzooid worden. Het zouden waterbommen zijn. Dat zou ook gelden voor bio- en Volwaardkip.

Bron van het bericht was de Consumentenbond, die om zijn bladen en lidmaatschap beter te verkopen via persberichten en andere vooraankondigingen ruim van tevoren laat weten wat er in het aanstaande nummer te lezen valt. De Bond moet tenslotte ook draaien om de middelen te kunnen verdienen waarmee hij de argeloze Nederlandse consument kan blijven beschermen. Daar heb je af en toe sensationeel nieuws voor nodig. Daar is wat mij betreft niks mis mee.

Ik ben erin gedoken omdat de nieuwe Consumentengids eind vorige week door de brievenbus viel met daarin toch het gewraakte onderzoek. Dat is verrassend omdat niet alleen de kippensector maar ook de onderzoekers zèlf de Consumentenbond hadden verzocht van publicatie af te zien omdat de onderzoeksgegevens geen heldere conclusies toestaan. Het zou immers vervelend zijn als een verkeerde indruk zou ontstaan.

Mijn conclusies op basis van gesprekken met vertegenwoordigers van alle betrokken partijen liegen er niet om:
1. de Consumentenbond heeft willens en wetens gerapporteerd over een nogal onvolmaakt onderzoek terwijl de Bond had kunnen weten daarmee aanleiding te geven tot valse suggesties over de kwaliteit van Nederlandse kipfilet.
2. de Consumentenbond heeft de methodologische bezwaren van nota bene de onderzoekers zelf tegen de breedte van de Bondsconclusies over de kwaliteit van Nederlandse kipfilet in de prullenbak gegooid.
3. de Consumentenbond geeft, in dezelfde moeite door, bio- en Volwaardkippen een dreun en schaadt daarmee het nu eindelijk een beetje aantrekkende diervriendelijkheidssegment
4. de Consumentenbond zet met de gekozen communicatietactiek de pluimveesector bewust in een kwaad daglicht terwijl niet duidelijk is of het zelfs maar terecht is om rook te suggeren omdat er vuur te vermoeden zou zijn.

Als het niet zo ernstig was, zou ik er een grapje van maken: dit is het werk van een stel kippen zonder kop.

De feiten:

1. Water aan kip toevoegen is commercieel interessant omdat het leidt tot een hoger gewicht, zodat er meer wordt betaald voor het vlees.

2. Aan kip mag water worden toegevoegd als op de verpakking wordt vermeld dat het geen 'vers' maar een 'bereid kipproduct' is. Voor de Engelse markt gebeurt dit vaak. Het is alleen illegaal als 'bereid' voor 'vers' wordt verkocht. Dat lijkt in Engeland nogal eens te gebeuren met Nederlandse kip. Het is dan ook belangrijk dat vast te kunnen stellen.

3. Het onderzoek van de Consumentenbond is in opdracht van de Bond uitgevoerd door het Rikilt, een onderdeel van de WUR te Wageningen. Om fraude tussen 'verse' en 'bereide' kip aan te tonen, heeft het Rikilt een nieuwe methode ontwikkeld om watertoevoegingen aan kip vast te stellen. Deze nieuwe methode is relevant omdat de geldende Europese onderzoeksmethode niet langer voldoet. Deze methode is gebaseerd op het meten van de verhouding water /dierlijk eiwit. Inmiddels wordt gelijktijdig met water extra eiwit toegevoegd aan het kippenvlees, zodat de bestaande methode op een dwaalspoor wordt gebracht.
Daarom heeft het instituut een methode ontwikkeld voor een nieuw type weefselanalyse waarmee de combinatie van water + gelijktijdige eitwittoevoeging eenduidig kan worden vastgesteld.
Deze nieuwe Rikilt-methode is gevalideerd in een laboratoriumsituatie waarin is vastgesteld dat de methode consistente resultaten oplevert. De validatie wordt ondersteund door de faculteit Diergeneeskunde in Utrecht.

4. Bij de uitvoering van de opdracht ontdekten de Rikilt-onderzoekers afwijkingen van de laboratoriumvalidatie. De slachtprocessen in slachthuizen wijken af van laboratoriumomstandigheden en verklaren mogelijk de afwijkingen in de gevonden resultaten.

5. De onderzoekers zien in de afwijking reden om te veronderstellen dat de methode nadere validatie behoeft voor slachthuizen en zelfs voor verschillende typen slachtlijnen.
Zij achten het niet onwaarschijnlijk dat de geconstateerde weefselbeschadigingen die ook kunnen duiden op watertoevoeging, in dit geval te maken hebben met de ruwere behandeling van het kippenvlees in het slachthuis en verwerkingsproces dan in de rustige en kleinschalige laboratoriumsituatie.

6. Voor de onderzoekers is dat reden de Consumentenbond per schrijven te verzoeken de publicatie van de onderzoeksgegevens en eventuele conclusies op basis daarvan op te schorten. Er is eerst nader onderzoek nodig om de methode aan de diverse slachtlijnen te valideren.

7. De Consumentenbond slaat dit verzoek in de wind. De pluimveesector vraagt tevens om validatie voor rasverschillen (bio- en Volwaardkippen zijn van eentrager groeiend ras dan de conventionele 'racegroeiers'). Ook die krijgt nul op het rekest.
Aldus volhardt de Bond in zijn gelijk (welk?) en slaat hij nadrukkelijke verzoeken van de pluimveessector af om:
- van publicatie tot nader onderzoek af te zien
- aan de slachtlijn en in het verwerkingsproces daarna te komen controleren.
De verantwoordelijke onderzoeker van de Bond, Gerard Kramer, wenst niet inhoudelijk op het onderzoek in te gaan.

8. Afgelopen week kwam de Consumentengids met het gewraakte onderzoek toch uit.

Gisteren sprak ik met vertegenwoordigers van alle partijen. Gerard Kramer, binnen de Consumentenbond verantwoordelijk voor het onderzoek, wilde geen commentaar geven en verbond me door naar zijn perswoordvoerder, Marcel van Beusekom. De laatste ontkende dat het Rikilt het oneens zou zijn met de publicatie van de gegevens zoals die door de Consumentenbond naar buiten zijn gebracht.

Op mijn vraag of hij zich kon voorstellen dat de pluimveesector zich zorgen maakte over het beeld dat uit het onderzoek bij het publiek blijft hangen, antwoordde Van Beusekom dat de Bond de resultaten genuanceerd heeft weergegeven en geen niet door het onderzoeksmateriaal ondersteunde beweringen doet.
Daarmee zegt hij dat de mogelijk negatieve beeldvorming die onder het publiek zou kunnen ontstaan de Bond niet is aan te rekenen.
Toen ik hem vroeg of uitstel tot een betere validatie van het onderzoek wellicht niet verstandiger zou zijn geweest om onterechte imago-schade van de kippensector te kunnen vermijden, zei Van Beusekom: 'Dan kun je blijven wachten.'

Geconfronteerd met die uitspraak gaf Robert van Gorcom van het Rikilt aan dat daar nu juist wat zijn instituut betreft het zeer zit.
De beeldvorming die nu onder het publiek kan ontstaan wekt de suggestie van een economisch delict (de toevoeging van water zonder de vermelding 'bereid kipproduct') zonder dat vastgesteld is of dit echt zo is terwijl er goede redenen zijn om rekening te houden met het feit dat andere factoren dan watertoevoeging aan de geconstateerde afwijkingen ten grondslag liggen.
Kortom, omdat de publicatiedrift van de Bond de sector onterecht kan beschadigen, was en is publicatie wat het Rikilt betreft uit den boze.

De Bond toont zich dus onbetrouwbaar in de keuze van zijn berichtgeving. Gezien de veelvuldige contacten over het onderzoek is dat geen foutje, maar een bewuste strategie. Die kan maar op 2 manieren kan eindigen.
Óf de Bond rectificeert zijn bericht op de kortst mogelijke termijn óf de Nederlandse kippensector haalt zijn gelijk bij de rechter. Het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat de kippenhouders en -slachters gelijk zullen krijgen. Het probleem is alleen dat zelfs een positieve rechterlijke uitspraak de kippensector met de brokken laat zitten en de Bond zelf zijn gezicht verliest omdat de feiten er niet om liegen.

Wat onhandig! Welke heethoofden zonder kop hebben het zover laten komen en waarom?

Tot slot. De Consumentenbond roept op tot betere controle door de Voedings- en Waren Autoriteit (VWA). Van Beusekom, de perswoordvoerder van de Bond, stelt dat een monstername door de VWA aan de slachtlijn mogelijk tot fraude zou leiden: de slachters en verpakkers kunnen dan immers eventjes niet doen, wat zij anders wel doen, nl. water toevoegen.
Ik confronteerde Ton Waals van slachterij Flandrex met die gedachtengang. 'Onzin', zei hij. 'De VWA is iedere dag, de hele dag bij ons binnen en ziet alles wat we doen.' Tsja, de VWA doet dus kennelijk prima werk in de pluimveesector. De Bond gelooft er alleen niks van.

De Volwaardkip - die bij Waals wordt geslacht - is extra boos. Het dier krijgt een extra sneer. Aan het slot van het artikel gaat het over de in het onderzoek goed scorende biokip van grootgrutter AH. Zoals de Bond het zegt: "Maar die kost 25 euro per kilo. Bijna net zo goed scoort de filet van Volwaard, die met 9,50 euro per kilo aanzienlijk goedkoper is. Maar dit merk bleek niet vrij van onbekend materiaal."

Nee dus, dat bleek helemaal niet volgens de Rikiltonderzoekers. Er bleek een afwijking van de gevalideerde referentiebeelden van niet-geinjecteerd weefsel, maar geen aanwezigheid van 'onbekend materiaal', mogelijk zijnde ingespoten water en eiwit.

De conclusie kan op dit moment slechts luiden dat de nieuwe methode van het Rikilt nadere validatie vereist. Da's natuurlijk geen sexy nieuws.
Dit artikel afdrukken