Robert ten Kate keek afgelopen zondag naar Buitenhof. Daar zag hij Jantien de Boer, journalist voor de Leeuwarder Courant en schrijfster van Landschapspijn, en Tweede Kamerlid Helma Lodders (VVD) in gesprek over de Nederlandse landbouw. De houding en lichaamstaal van die twee tegenover elkaar deden hem pijn. Ze bestreden elkaar op feiten, maar konden elkaar niet horen. Waar ligt dat aan?
Ten Kate is een twintiger. Hij is geboren en getogen op een boerderij, maar zal die niet overnemen. Zijn relaas over het wijzen op feiten en het verloren vertrouwen in boeren is de moeite waard, zowel voor boeren als voor burgers en buitenlui.
Het is niet best gesteld met het vertrouwen in de Nederlandse boer, en dan vooral de manier waarop die omgaat met het landschap. Dat werd pijnlijk duidelijk tijdens een uitzending van Buitenhof over de staat van ons landschap, met aan tafel columniste en schrijfster van het veelbesproken pamflet ‘Landschapspijn’ Jantien de Boer en namens de boeren VVD-kamerlid Helma Lodders. Ik schreef vorige maand over ‘Reputatie gaat te paard, maar als je eraf mietert kun je lopend terug.’ Gisteren viel Lodders van het paard. Hard. En dat deed pijn. Maar nog pijnlijker is hoe de agrarische sector in het algemeen zichzelf steeds dieper graaft in een vertrouwenscrisis.
Feiten krijgen anno 2018 pas waarde als ze worden onderbouwd met emotie
Maar wat zijn feiten vandaag de dag nog waard? Wat zijn feiten überhaupt, als “feiten” over hetzelfde ding elkaar tegenspreken. Dan geloof je degene in wie je het meeste vertrouwen hebt, iemand aan wie je kan zien dat het ze ook emotioneel raakt. De feiten van de geëmotioneerde winnen het van de feiten van de koude, afstandelijke feitenfetisjist. De Boer wint al gauw het vertrouwen van de gespreksleider, die daardoor al gauw ‘haar feiten’ voor waarheid aanneemt. Dat resulteert in vragen als ‘Waarom wisten wij dit nog niet?’, en aan Lodders: ‘Hoe verklaart u dat driekwart van de insecten is uitgestorven?’. Lodders probeert dit te pareren door wetenschappelijke onderzoeken te benoemen waarin dit wordt tegengesproken, maar dat levert onderstaande gezichten op.
Journalist Margriet Brandsma luistert in de studio
naar het gesprek, screenshot door Robert ten Kate
En feitenfetisjisme, dat is waar de agrarische sector nog te veel in verzandt. Hele campagnes worden opgezet om burgers als een soort foie gras ‘de feiten’ van de landbouw door de strot te duwen, terwijl de maatschappij ondertussen allang de buik vol heeft van al die feiten over Nederland als de nummer 2 landbouwexporteur van de wereld, over hoe roofdieren vogelnesten leegroven, hoe de Nederlandse landbouw al verreweg de grootste reductie van broeikasgassen heeft gerealiseerd, en ga zo maar door. Dat wordt in de uitzending door De Boer pijnlijk treffend verwoord als “Je wordt er zo moedeloos van. De reflex [van boeren] is altijd ‘we verdienen er zo veel aan, je snapt het niet helemaal goed, kom eens kijken op onze superintensieve bedrijven en je zal dankbaar worden. Nou, ik word niet dankbaar.”
Boeren hebben een oplossing, maar niet de toestemming om uit te voeren
Het landt niet bij de maatschappij. Boeren hebben een oplossing, maar komen nooit aan het uitvoeren van die oplossing toe als de maatschappij er niet op vertrouwt dat dit de juiste oplossing is. Niet de toestemming krijgen tot uitvoering. En zo krijgt de maatschappij wél het vertrouwen om zonder enige praktijkkennis te bepalen aan welke wet- en regelgeving de boer moet voldoen. Bijvoorbeeld verplichte mestinjectie, iets wat absoluut niet de voorkeur heeft van heel veel boeren als je het hebt over bodemverbetering.
Je weet hoe slecht het gesteld is met het vertrouwen in boeren als mensen zich gaan afvragen waarom burgers niet méér inspraak krijgen in het landschap. Het landschap dat voor 80% in beheer en eigendom is van boeren die dat landschap nodig hebben om voor ons allemaal voedsel te maken. Je schrikt je rot als je ontdekt hoe duur die landbouwgrond is (en hoe gek het dan moet zijn als je daar als boer niet zorgvuldig mee om zou gaan, maar dat terzijde). Dat maakt het natuurlijk ook een rare vraag, want waar is onze zeggenschap als het gaat over jouw voortuin? Wil je dus meer inspraak in het landschap, dan moet je in gesprek met boeren, misschien zelfs overwegen om mee te betalen. En boeren doen er goed aan om open te staan voor dat gesprek, en vertrouwen hebben in de uitkomst. Dúrf mee te bewegen en neem het voortouw! Het alternatief is dat de meerderheid je wet- en regelgeving oplegt, waardoor je wéér moet volgen in de negatieve spiraal richting achteruitgang.
Heb vertrouwen en verdien het terug!
Ook mij doet het (bijna fysiek) pijn in mijn boerenhart om te zien hoe het gesteld is met het vertrouwen in boeren, het gebrek aan vertrouwen van boeren zelf en de vijandige modus waar veel van hen in lijken te staan. Het prachtige agrarische vak gaat niet ten onder aan beperkende wet- en regelgeving, maar aan het gebrek aan vertrouwen dat daaraan ten grondslag ligt. Dat win je niet terug door te blijven navelstaren op al die dingen waar je trots op bent, maar door over je feitenfetisjisme heen te stappen en inlevingsvermogen te tonen, je best doen om je denkwereld te laten aansluiten bij hen die je wilt inspireren.
En ja! Als we dat doen zal dit vertrouwen meerdere keren geschaad worden, maar ook dan moet je vertrouwen houden tot je wederzijds vertrouwen hebt verdiend. En ja! Je bedrijfsvoering en vak gaat er waarschijnlijk anders uitzien, zoals dat geldt voor elke succesvolle ondernemer die bewust is van de omgeving en de invloed die het op je heeft. Het alternatief is dat we altijd volgers zullen blijven, volgers richting de afgrond.
Trots op #landschapspracht
Wel sluit ik af met een positieve noot. Want als ik zie hoeveel boeren in staat zijn om op prachtige wijze de pracht van het landschap te laten zien met #landschapspracht, maakt me dat weer trots op onze boeren en de natuur waarvoor we allemaal zo veel liefde hebben. Prachtige foto met de tag #landschapspracht, gemaakt door Twitteraar @philomenasmits.
Deze tekst verscheen gisteren op de LinkedIn-pagina van Robert ten Kate
Dit artikel afdrukken
Beiden probeerden elkaar te overtuigen met feiten. Feiten die elkaar alsmaar leken tegensprekenWie de uitzending niet heeft gezien, raad ik aan om dat alsnog te doen. Als het niet is vanwege de inhoud, doe het dan om te zien hoe discussiëren en debatteren anno 2018 werkt. Jantien de Boer maakt zich extreem zorgen over het Nederlandse landschap, en schreef hiervoor het veel bekeken pamflet Landschapspijn. Tegenover haar zat VVD-kamerlid Helma Lodders, voor veel boeren de gedroomde landbouwminister. Beiden probeerden elkaar te overtuigen met feiten. Feiten die elkaar alsmaar leken tegen te spreken.
Feiten krijgen anno 2018 pas waarde als ze worden onderbouwd met emotie
Maar wat zijn feiten vandaag de dag nog waard? Wat zijn feiten überhaupt, als “feiten” over hetzelfde ding elkaar tegenspreken. Dan geloof je degene in wie je het meeste vertrouwen hebt, iemand aan wie je kan zien dat het ze ook emotioneel raakt. De feiten van de geëmotioneerde winnen het van de feiten van de koude, afstandelijke feitenfetisjist. De Boer wint al gauw het vertrouwen van de gespreksleider, die daardoor al gauw ‘haar feiten’ voor waarheid aanneemt. Dat resulteert in vragen als ‘Waarom wisten wij dit nog niet?’, en aan Lodders: ‘Hoe verklaart u dat driekwart van de insecten is uitgestorven?’. Lodders probeert dit te pareren door wetenschappelijke onderzoeken te benoemen waarin dit wordt tegengesproken, maar dat levert onderstaande gezichten op.
Journalist Margriet Brandsma luistert in de studio
naar het gesprek, screenshot door Robert ten Kate
De maatschappij heeft allang de buik vol van al die feiten over Nederland als de nummer 2 landbouwexporteur van de wereld en hoe roofdieren vogelnesten leegrovenDe maatschappij als foie gras, volgestampt met ‘feiten’
En feitenfetisjisme, dat is waar de agrarische sector nog te veel in verzandt. Hele campagnes worden opgezet om burgers als een soort foie gras ‘de feiten’ van de landbouw door de strot te duwen, terwijl de maatschappij ondertussen allang de buik vol heeft van al die feiten over Nederland als de nummer 2 landbouwexporteur van de wereld, over hoe roofdieren vogelnesten leegroven, hoe de Nederlandse landbouw al verreweg de grootste reductie van broeikasgassen heeft gerealiseerd, en ga zo maar door. Dat wordt in de uitzending door De Boer pijnlijk treffend verwoord als “Je wordt er zo moedeloos van. De reflex [van boeren] is altijd ‘we verdienen er zo veel aan, je snapt het niet helemaal goed, kom eens kijken op onze superintensieve bedrijven en je zal dankbaar worden. Nou, ik word niet dankbaar.”
Boeren hebben een oplossing, maar niet de toestemming om uit te voeren
Het landt niet bij de maatschappij. Boeren hebben een oplossing, maar komen nooit aan het uitvoeren van die oplossing toe als de maatschappij er niet op vertrouwt dat dit de juiste oplossing is. Niet de toestemming krijgen tot uitvoering. En zo krijgt de maatschappij wél het vertrouwen om zonder enige praktijkkennis te bepalen aan welke wet- en regelgeving de boer moet voldoen. Bijvoorbeeld verplichte mestinjectie, iets wat absoluut niet de voorkeur heeft van heel veel boeren als je het hebt over bodemverbetering.
Je weet hoe slecht het gesteld is met het vertrouwen in boeren als mensen zich gaan afvragen waarom burgers niet méér inspraak krijgen in het landschapWie betaalt, die bepaalt
Je weet hoe slecht het gesteld is met het vertrouwen in boeren als mensen zich gaan afvragen waarom burgers niet méér inspraak krijgen in het landschap. Het landschap dat voor 80% in beheer en eigendom is van boeren die dat landschap nodig hebben om voor ons allemaal voedsel te maken. Je schrikt je rot als je ontdekt hoe duur die landbouwgrond is (en hoe gek het dan moet zijn als je daar als boer niet zorgvuldig mee om zou gaan, maar dat terzijde). Dat maakt het natuurlijk ook een rare vraag, want waar is onze zeggenschap als het gaat over jouw voortuin? Wil je dus meer inspraak in het landschap, dan moet je in gesprek met boeren, misschien zelfs overwegen om mee te betalen. En boeren doen er goed aan om open te staan voor dat gesprek, en vertrouwen hebben in de uitkomst. Dúrf mee te bewegen en neem het voortouw! Het alternatief is dat de meerderheid je wet- en regelgeving oplegt, waardoor je wéér moet volgen in de negatieve spiraal richting achteruitgang.
Heb vertrouwen en verdien het terug!
Ook mij doet het (bijna fysiek) pijn in mijn boerenhart om te zien hoe het gesteld is met het vertrouwen in boeren, het gebrek aan vertrouwen van boeren zelf en de vijandige modus waar veel van hen in lijken te staan. Het prachtige agrarische vak gaat niet ten onder aan beperkende wet- en regelgeving, maar aan het gebrek aan vertrouwen dat daaraan ten grondslag ligt. Dat win je niet terug door te blijven navelstaren op al die dingen waar je trots op bent, maar door over je feitenfetisjisme heen te stappen en inlevingsvermogen te tonen, je best doen om je denkwereld te laten aansluiten bij hen die je wilt inspireren.
Het prachtige agrarische vak gaat niet ten onder aan beperkende wet- en regelgevingIk hoop zó dat er bij boeren én bij de overheid een lampje gaat branden en dat we als boeren weer het vertrouwen krijgen in de maatschappij, ook al snap ik heel goed waar dat vertrouwen aan verloren is gegaan. Nog te veel zie ik dat boeren extreem gepikeerd reageren op alles wat er over hen geschreven wordt, en dat overal iets achter wordt gezocht. Boeren zien in alles wat over hen gaat dingen die er niet zijn. Dat praat niet goed dat veel 'gewone mensen' in die artikelen dingen niet zien die er wél in staan, maar het opwekken van waanbeelden gaat je niet helpen. Het kriebelt in mijn marketinghoofd omdat er een uitgelezen kans is om campagne te voeren op emotie en vertrouwen, wat anno 2018 de strategie is om jezelf te laten zien en mee te doen.
En ja! Als we dat doen zal dit vertrouwen meerdere keren geschaad worden, maar ook dan moet je vertrouwen houden tot je wederzijds vertrouwen hebt verdiend. En ja! Je bedrijfsvoering en vak gaat er waarschijnlijk anders uitzien, zoals dat geldt voor elke succesvolle ondernemer die bewust is van de omgeving en de invloed die het op je heeft. Het alternatief is dat we altijd volgers zullen blijven, volgers richting de afgrond.
Trots op #landschapspracht
Wel sluit ik af met een positieve noot. Want als ik zie hoeveel boeren in staat zijn om op prachtige wijze de pracht van het landschap te laten zien met #landschapspracht, maakt me dat weer trots op onze boeren en de natuur waarvoor we allemaal zo veel liefde hebben. Prachtige foto met de tag #landschapspracht, gemaakt door Twitteraar @philomenasmits.
Deze tekst verscheen gisteren op de LinkedIn-pagina van Robert ten Kate
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Piet Hermus ,
Wie of wat bedoel je precies met invasieve exoten? En wat doen ze verkeerd zodat de "laatste boer" zich van zijn land verdreven voelt?
Anderen,
Praten over boeren zonder boeren is in deze kwestie toch niet het probleem? 1 schrijfster tegenover 1 politica met kennelijk veel agrarische kennis, redelijk evenwichtig lijkt mij bovendien gaat het niet over beleid.
Overigens doen boeren dat zelf ook nogal eens het praten over bezittingen of belangen van andere boeren, bijv. fosfaatrechten van varkenshouders, de melkveehouders hadden deze rechten al zo ongeveer in bezit genomen door de schotten tussen de sectoren weg te argumenteren.
Nu ik zie dat de grote stroom aan reacties weer wat is gaan liggen, wil ik jullie ontzettend bedanken voor de ontzettend interessante discussie die hier is ontstaan. Ik heb de reacties dagelijks gevolgd, maar heb me bewust buiten de discussie zelf gehouden. Ik heb heel veel mooie, positieve reacties gekregen, maar ik vind het ook mooi om te zien dat hier ook genoeg kritische reacties zijn. Daar leer ik veel van.
Overigens valt het me op dat de discussie begon over de inhoud van het artikel, maar al gauw een zijspoor nam richting systemen, techniek, beleid en dat soort zaken, en eigenlijk pas op het laatst zich weer wat meer leek te richten op de inhoud. Het goede gespreksleiderswerk van Dick heeft daar ook aan bijgedragen, anders had de discussie al een stuk eerder en vaker een zijspoor genomen. Ook die discussie was erg interessant, en ook wel relevant, maar het viel me op en dat wil ik teruggeven.
Overigens heb ik zelf sinds dit artikel meer oog voor de talrijke initiatieven die er al wél zijn op het gebied van het terugverdienen van vertrouwen in boeren. Dat is prachtig om te zien. Zo zijn we bij het BAJK bijvoorbeeld bezig met het project 'Ambtenaar op Stage', waarbij 26 (!) ambtenaren van de Provincie Brabant een hele dag meelopen bij één van onze jonge boeren, én andersom. Dat is prachtig, omdat ik heb gezien hoeveel wantrouwen er is vanuit de (jonge) boeren zelf in deze mensen die in veel gevallen hun toekomst een heel stuk onzekerder hebben gemaakt na het aanscherpen en naar voren schuiven van de Brabantse milieudoelstellingen. Daar stappen ze nu overheen en gaan op zoek naar begrip voor elkaar, zodat ze er samen voor kunnen zorgen dat de doelstellingen worden behaald. Dat is een gezamenlijke doelstelling, die moet je samen oppakken, dus dan moet je een vertrouwensvolle relatie opbouwen met elkaar. Op mijn LinkedIn heb ik een filmpje gedeeld van jonge varkensboer en akkerbouwer Johan Bakermans en adviseur van de Provincie Brabant Wim Coenraadts, die samen terugblikken op Wim zijn stage en wat ze daar beiden van hebben geleerd.
https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:6398145775733342209/
#79 De invasieve exoten zijn niet de gewone mensen die als fietsers genieten.
#78 Piet, wat een algemene praat en mijn vraag ontweken. Over rentmeesterschap verschillen de meningen nogal, gezien de aanleiding van dit topic, het interview. Niet bepaald een voorbeeld van een geslaagd gesprek met een boer(-in).
''Er lijkt wel een soort van knechting van de laatste boeren plaats te vinden, een soort van horigheid en dus terugkeer naar een soort van feodalisme. Je zou het kunnen vergelijken met zoals ooit Indianen en andere 'wilden' in reservaten geplaatst werden door landgrabbende externe invasieve exoten (van divers pluimage).''
Is dat ook jouw persoonlijke beleving? Ik denk dat de meeste gewone mensen dat helemaal niet kunnen invoelen als ze op hun fietstochtjes door het landschap al die kapitale boerenbedrijfsgebouwen zien en mooi verzorgde landbouwgewassen. De oude Bretonse boer die zijn boerderij gratis weggeeft zet vast meer mensen aan het denken.
#77 Agnes. Ik vind dat er niet te lichtzinnig om gesprongen mag worden met goeie Nederlandse landbouwgrond. Een eigenaar moet zijn eigendommen waarde en waardig zijn. Daar hoort rentmeesterschap bij. Eigenlijk hoort dat een universele waarde te zijn. (Zeker m.b.t. landbouwgronden en landbouwbodems)