Onze omgang met het microbiologische leven is problematisch. We zijn bezig ons eigen microbioom uit te roeien met slechte voeding en antibiotica. Toch zijn we ook hardleers als het om hygiëne in de keuken gaat. Niet de kip wassen, maar wel de kruidenpotjes.
Het is mondiaal gezien misschien niet de beste tijd om weer de aandacht te vragen, maar daar trekt het microbiële leven op aarde zich niets van aan. Bij het woord ‘uitroeiing’ denk je dezer dagen niet meteen aan wat er gaande is in je eigen buikholte. Een titel als The Invisible Extinction krijgt onbedoeld een hardere bijklank.
In de documentaire met die titel geven twee Amerikaanse vooraanstaande microbioomonderzoekers, Martin Blaser en (echtgenoot) Gloria Dominguez-Bello, een niet mis te verstane waarschuwing af: het menselijk microbioom wordt met uitroeiing bedreigd. De film is online te huren.
Martin Blaser is de auteur van de bestseller Missing Microbes uit 2014. Toen het verscheen in Nederlandse vertaling was de urgentie van het boek misschien nog niet helemaal tot de uitgever en de vertaler doorgedrongen, want hier verscheen het lieflijk als De beestjes in ons – het belang van bacteriën. Niettemin is de uitgave zeer aanbevolen.
Kruistocht
Blaser begon in 2002 met wat hij noemt zijn ‘kruistocht’ tegen het verslechteren van ons (darm)microbioom, de afname van de diversiteit aan functioneel microbieel leven. De parallel met wat er op aarde gebeurt is niet willekeurig gekozen. “Het is als het zien gebeuren van de klimaatverandering vijftig jaar geleden,” zegt Blaser in een zoominterview naar aanleiding van de documentaire. “Toen riep een enkeling dat er zich een ‘broeikaseffect’ voordeed, maar het duurde veel te lang voordat er serieuze actie werd ondernomen”. Blaser vreest hetzelfde voor het microbioom, al is er in de afgelopen twintig jaar wel veel onderzoek op gang gekomen.
“Er zijn twee dingen duidelijk geworden. Het eerste is dat we veel van de diversiteit zijn kwijtgeraakt en het tweede is dat er daardoor ziekten ontstaan.” Astma, hart- en vaatziekten, obesitas, kanker, auto-immuunziektes zoals diabetes type 1 worden alle in verband gebracht met verlies aan functie van het microbioom. Het cynische is dat de kennis daarover gelijk opgaat met de geconstateerde verslechtering in die twintig jaar.
Maar er is hoop, zegt Blaser. Er wordt veel onderzoek gedaan dat tot doel heeft het microbioom te beschermen, onder meer in het kankeronderzoek. Maar ook in de dagelijkse praktijk is er meer aandacht voor voeding (probiotica, vezels, onbewerkte voeding) en andere leefstijlinterventies (minder antibiotica) die het bacteriebestand op peil moeten houden.
De alarmistische toon van Blaser en collega-wetenschappers is kortom niet onopgemerkt gebleven. Maar het imagoprobleem is dat de uitroeiing ‘onzichtbaar’ is. Onze omgang met de microbiologische wereld is op zijn zachtst gezegd onprettig. Als je achterom kijkt in de wc-pot geeft wat wel zichtbaar is geworden niet veel aanleiding om enthousiast te zijn voor het behoud van de biodiversiteit in de buik. Datzelfde geldt voor de microbiologische bedreigingen van buitenaf. Door de verzwakking van het microbioom, met de effecten daarvan op het immuunsysteem, zijn de kansen op infecties door alle mogelijke pathogenen (in theorie) alleen maar toegenomen.
Maar gelukkig leven we in de Nederlandse westerse wereld in een hygiënische omgeving. Met stromend water, koelkasten, regels voor voedselveiligheid, controle op streetfood op Koningsdag en natuurlijk het NVWA.
Wie veilig wil leven, doet er goed aan zich te abonneren op de berichtendienst van die voedselwaakhond. Zodat je op tijd te horen krijgt dat er stukjes hard plastic in de glutenvrije koek van Peijnenburg met streepjescode 8710397281556 zitten.
Doen zich in Nederland eigenlijk veel gevallen voor van ernstige voedselvergiftiging door bedorven etenswaren? De laatste cijfers: “In 2020 zijn 559 uitbraken met 1907 zieken gemeld,” aldus het RIVM op basis van meldingen van het NVWA. Arme mensen, de hele dag op de plee. Maar natuurlijk statistisch verwaarloosbaar.
Een tè hygiënische omgeving is ook weer niet goed, want viezigheid helpt de opbouw van een goed afweersysteem van kinderen. Daarom zijn op straat spelen, huisdieren hebben, en boerderij-crèches een heel goed idee.
Het blijft oppassen geblazen, want het gevaar loert waar je het niet verwacht. Fameus is het Wageningse onderzoek uit 2003 en het proefschrift dat dat opleverde van Harsi Dewantari Kusumaningrum, Behaviour and cross-contamination of pathogenic bacteria in household kitchens – relevance to exposure assessment. De (Indonesische) promovenda rekende precies voor welke ziekmakende bacteriën en hoeveel daarvan op keukendoekjes zitten en hoe lang ze blijven leven. Ook op gladde RVS-werkbladen waarvan je denkt ze goed te hebben schoongemaakt. Kruisbesmetting is onzichtbaar, maar hardnekkig.
De drie belangrijkste ziekteverwekkers, campylobacter, salmonella en staphylococcus, groeien goed in vochtige keukendoekjes, die wij rustig twee weken gebruiken zonder ze grondig te wassen. Je kan beter uit de wc-pot eten dan van je aanrecht, was de teneur van de commotie destijds.
We zijn hardleers, de waarschuwende woorden keren telkens terug. Van achter naar voren: was je handen en het keukengerei goed na gebruik; bak vlees, vis en kip rondom goed heet en bak gemalen vlees door en door gaar; snij vlees op een aparte plank; was kip niet, je verspreidt de bacteriën alleen maar; hou alles onder zeven graden gekoeld; gebruik schone doekjes of keukenpapier; was doekjes heet, alleen schoonspoelen onder de kraan helpt niet.
Kruidenpotjes
Maar daar zijn we er nog niet mee. De Washington Post schrijft over een culinair fenomeen met nare bijwerkingen: TikTok recepten. Veel jongeren halen hun inspiratie voor (soms heel rare) gerechten van TikTok of andere short platform social media. Maar daarin wordt vanwege de korte lengte van de tekstjes meestal verzuimd te melden hoe met rauwe producten om te gaan. Dat gebeurt overigens ook vaak niet in kookprogramma’s en in kookboeken.
De online-nieuwsdienst Food Safety News bericht over een verontrustend onderzoek onder studenten uit het Verenigd Koninkrijk. Die maken er echt een zooitje van. Eten niet in de koelkast of vriezer bewaren, maar soms in de slaapkamer. Wat er in de koelkast zit is vaak (driekwart!) over datum. De helft spoelt nog steeds de kip af. Meer dan de helft wast de handen niet na contact met vlees ed. Gemeenschappelijke keukens zijn notoire besmettingshaarden, dat zal iedereen die in een studentenhuis heeft gewoond kunnen bevestigen.
Dan nog een laatste tip: maak geregeld uw kruidenpotjes, zoutvaatjes en pepermolens schoon. Kruisbesmetting!
Dit artikel afdrukken
In de documentaire met die titel geven twee Amerikaanse vooraanstaande microbioomonderzoekers, Martin Blaser en (echtgenoot) Gloria Dominguez-Bello, een niet mis te verstane waarschuwing af: het menselijk microbioom wordt met uitroeiing bedreigd. De film is online te huren.
Martin Blaser is de auteur van de bestseller Missing Microbes uit 2014. Toen het verscheen in Nederlandse vertaling was de urgentie van het boek misschien nog niet helemaal tot de uitgever en de vertaler doorgedrongen, want hier verscheen het lieflijk als De beestjes in ons – het belang van bacteriën. Niettemin is de uitgave zeer aanbevolen.
Kruistocht
Blaser begon in 2002 met wat hij noemt zijn ‘kruistocht’ tegen het verslechteren van ons (darm)microbioom, de afname van de diversiteit aan functioneel microbieel leven. De parallel met wat er op aarde gebeurt is niet willekeurig gekozen. “Het is als het zien gebeuren van de klimaatverandering vijftig jaar geleden,” zegt Blaser in een zoominterview naar aanleiding van de documentaire. “Toen riep een enkeling dat er zich een ‘broeikaseffect’ voordeed, maar het duurde veel te lang voordat er serieuze actie werd ondernomen”. Blaser vreest hetzelfde voor het microbioom, al is er in de afgelopen twintig jaar wel veel onderzoek op gang gekomen.
“Er zijn twee dingen duidelijk geworden. Het eerste is dat we veel van de diversiteit zijn kwijtgeraakt en het tweede is dat er daardoor ziekten ontstaan.” Astma, hart- en vaatziekten, obesitas, kanker, auto-immuunziektes zoals diabetes type 1 worden alle in verband gebracht met verlies aan functie van het microbioom. Het cynische is dat de kennis daarover gelijk opgaat met de geconstateerde verslechtering in die twintig jaar.
Maar er is hoop, zegt Blaser. Er wordt veel onderzoek gedaan dat tot doel heeft het microbioom te beschermen, onder meer in het kankeronderzoek. Maar ook in de dagelijkse praktijk is er meer aandacht voor voeding (probiotica, vezels, onbewerkte voeding) en andere leefstijlinterventies (minder antibiotica) die het bacteriebestand op peil moeten houden.
Wie veilig wil leven, doet er goed aan zich te abonneren op de berichtendienst van voedselwaakhond NVWABoerderij-crèches
De alarmistische toon van Blaser en collega-wetenschappers is kortom niet onopgemerkt gebleven. Maar het imagoprobleem is dat de uitroeiing ‘onzichtbaar’ is. Onze omgang met de microbiologische wereld is op zijn zachtst gezegd onprettig. Als je achterom kijkt in de wc-pot geeft wat wel zichtbaar is geworden niet veel aanleiding om enthousiast te zijn voor het behoud van de biodiversiteit in de buik. Datzelfde geldt voor de microbiologische bedreigingen van buitenaf. Door de verzwakking van het microbioom, met de effecten daarvan op het immuunsysteem, zijn de kansen op infecties door alle mogelijke pathogenen (in theorie) alleen maar toegenomen.
Maar gelukkig leven we in de Nederlandse westerse wereld in een hygiënische omgeving. Met stromend water, koelkasten, regels voor voedselveiligheid, controle op streetfood op Koningsdag en natuurlijk het NVWA.
Wie veilig wil leven, doet er goed aan zich te abonneren op de berichtendienst van die voedselwaakhond. Zodat je op tijd te horen krijgt dat er stukjes hard plastic in de glutenvrije koek van Peijnenburg met streepjescode 8710397281556 zitten.
Doen zich in Nederland eigenlijk veel gevallen voor van ernstige voedselvergiftiging door bedorven etenswaren? De laatste cijfers: “In 2020 zijn 559 uitbraken met 1907 zieken gemeld,” aldus het RIVM op basis van meldingen van het NVWA. Arme mensen, de hele dag op de plee. Maar natuurlijk statistisch verwaarloosbaar.
Een tè hygiënische omgeving is ook weer niet goed, want viezigheid helpt de opbouw van een goed afweersysteem van kinderen. Daarom zijn op straat spelen, huisdieren hebben, en boerderij-crèches een heel goed idee.
De Washington Post schrijft over een culinair fenomeen met nare bijwerkingen: TikTok recepten. Daarin wordt vanwege de korte lengte van de tekstjes meestal verzuimd te melden hoe met rauwe producten om te gaan. Dat gebeurt overigens ook vaak niet in kookprogramma’s en in kookboekenHardnekkig
Het blijft oppassen geblazen, want het gevaar loert waar je het niet verwacht. Fameus is het Wageningse onderzoek uit 2003 en het proefschrift dat dat opleverde van Harsi Dewantari Kusumaningrum, Behaviour and cross-contamination of pathogenic bacteria in household kitchens – relevance to exposure assessment. De (Indonesische) promovenda rekende precies voor welke ziekmakende bacteriën en hoeveel daarvan op keukendoekjes zitten en hoe lang ze blijven leven. Ook op gladde RVS-werkbladen waarvan je denkt ze goed te hebben schoongemaakt. Kruisbesmetting is onzichtbaar, maar hardnekkig.
De drie belangrijkste ziekteverwekkers, campylobacter, salmonella en staphylococcus, groeien goed in vochtige keukendoekjes, die wij rustig twee weken gebruiken zonder ze grondig te wassen. Je kan beter uit de wc-pot eten dan van je aanrecht, was de teneur van de commotie destijds.
We zijn hardleers, de waarschuwende woorden keren telkens terug. Van achter naar voren: was je handen en het keukengerei goed na gebruik; bak vlees, vis en kip rondom goed heet en bak gemalen vlees door en door gaar; snij vlees op een aparte plank; was kip niet, je verspreidt de bacteriën alleen maar; hou alles onder zeven graden gekoeld; gebruik schone doekjes of keukenpapier; was doekjes heet, alleen schoonspoelen onder de kraan helpt niet.
Kruidenpotjes
Maar daar zijn we er nog niet mee. De Washington Post schrijft over een culinair fenomeen met nare bijwerkingen: TikTok recepten. Veel jongeren halen hun inspiratie voor (soms heel rare) gerechten van TikTok of andere short platform social media. Maar daarin wordt vanwege de korte lengte van de tekstjes meestal verzuimd te melden hoe met rauwe producten om te gaan. Dat gebeurt overigens ook vaak niet in kookprogramma’s en in kookboeken.
De online-nieuwsdienst Food Safety News bericht over een verontrustend onderzoek onder studenten uit het Verenigd Koninkrijk. Die maken er echt een zooitje van. Eten niet in de koelkast of vriezer bewaren, maar soms in de slaapkamer. Wat er in de koelkast zit is vaak (driekwart!) over datum. De helft spoelt nog steeds de kip af. Meer dan de helft wast de handen niet na contact met vlees ed. Gemeenschappelijke keukens zijn notoire besmettingshaarden, dat zal iedereen die in een studentenhuis heeft gewoond kunnen bevestigen.
Dan nog een laatste tip: maak geregeld uw kruidenpotjes, zoutvaatjes en pepermolens schoon. Kruisbesmetting!
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Die droge kruidenpotjes zijn niet echt een issue. Mits droog gehouden kunnen ze zelfs over datum prima gebruikt worden. De gedachte overigens dat je resistent kunt worden tegen pathogene micro-organismen door wat vaker met e.coli of c.bot in aan aanraking te komen, is vooral een romantische gedachte. Niet waar dus.
#1 het gaat erom, wat er òp die kruidenpotjes zit. Wel eens gekeken hoe smerig die soms zijn?
Ik heb hier een plakkerig potje met poeder van cayenne-pepers: 'bij voorkeur voor eind 2017 te gebruiken'; ik gebruik het nog steeds, zoveel zit erin, en zo heet is het.
De hele familie heeft flinke "gastro" gehad dit seizoen, oa omdat de "gestes barrieres" er niet meer waren?
Goed artikel van Huib trouwens: er is een massa-extinctie gaande in ons microbioom, evenals daarbuiten.
Kunnen wij mensen die kruidenpotjes niet gewoon met schone handen vastpakken???? Doe ik nl wel, als ik vlees/vis eerst moet droogdeppen doe ik dat met keukenpapier, dan was ik mijn handen en pak dan pas de kruiden(potjes). Soms kruid ik vlees pas vlak voordat ik het ga bakken, doe eerst boter in de pan met schone vork, gebruik die vork om vlees om te draaien bij het kruiden, gebruik die vork om het in de pan te doen(aan een hoekje) en om het om te draaien(zonder prikken) Devork leg ik tussendoor eerst op het bord waar vlees op lag, na rondom dichtgeschroeid te zijn doe ik de vorktanden een tijdje plat in de hete pan/olie of boter om te ontsmetten en leg het niet meer op het bord. Lijkt me allemaal niet zo moeilijk.
Mocht ik meerdere kruiden eerst te moeten mengen en vlees in moeten wrijven ermee, dan doe ik eerst mengen, dan vlees drogen en dan met die vieze handen meteen inwrijven, lijkt me ook niet moeilijk.
Maar kijk eens naar al die tv koks, die maken er ook een zooitje van, die zag ik vaak genoeg de potjes met vieze vleeshanden vastpakken, de vleestangen of vorken ergens neerleggen waar ze ook terecht komen als het vlees rondom is dichtgeschroeid, dus bacteriën van het rauwe vlees blijft eraan zitten, of er staan schaaltjes met zout, peper enz op het aanrecht en daar gaan dan steeds een paar vieze(vlees)vingers in om er wat uit te halen en ergens overheen te strooien, noem maar op. Ja, als jongelui dat zien weten ze ook niet beter, die leren van de ouders ook geen hygiene meer, want die ouders weten het zelf ook niet. Gezond verstand is een zeldzaamheid.
Astrid #3, zo doe ik het ook. Sinds ik dit stuk heb geschreven.
Ik vraag me trouwens af hoe het met vis zit. Geldt daarvoor hetzelfde als voor kip, qua kruisbesmetting? Ik heb toch het idee dat vis vol zit met (mariene) bacterieën, die ook lekker meekomen uit het gesmolten ijswater. Bij die temperatuur vermenigvuldigen die zich weliswaar niet zo snel, maar eenmaal uit de koeling boven 7 graden gaat het hard met het kiemgetal. Koks (ik weet dit van Jonnie Boer) spoelen vis nooit af. Alleen droogdeppen lijkt mij niet afdoende.
Verse vis, zeker witte vis, is vooral risicovol ivm aaltjes. Niet bacteriën. Wel verwerkte vis (die als is gefileerd etc.) want dan kan er weer nabesmetting vanuit de fabriek zijn. Zalm em listeria zijn berucht.
En die potjes? Inderdaad vooral de buitenkant kan tot contaminatie zorgen.