Wat is natuur en wat zouden natuurbeschermers moeten doen? Biodiversiteit beschermen is nummer een, zegt Franciska de Vries, en we hebben een visie nodig op welke natuur we willen.
Natuur is overal om ons heen. Natuur is het stoepplantje tussen de tegels, de vlinders in de bloemrijke wegberm, de buizerd in de heg tussen de weilanden, het egeltje in de verwilderde tuin, de uitgestrekte loofbossen op de Veluwe, het veenmos dat de hoogvenen in Noord-Europa vormt, en het bodemleven in de droge valleien op Antarctica. De menselijke invloed is nooit ver weg, en er is geen ecosysteem meer op deze wereld waar de menselijke invloed niet voelbaar is. Die invloed varieert van een afdruk in de bodem van slash-and-burn landbouw 10.000 jaar geleden in de Amazone tot microplastics op de Noordpool.
Onaangetaste natuur bestaat niet meer.
Akkerkruiden meest bedreigd in ons land
In Nederland is veel van onze natuur gevormd door de mens. De planten die het meest met uitsterven zijn bedreigd zijn akkerkruiden, en een van onze waardevolste ecosystemen is de heide. De natuur in Nederland wordt met man en macht gemaakt en beheerd. Maakt dat deze natuur minder mooi, of minder het behouden waard? Nee, mensen hebben behoefte aan mooie natuur – natuur die fijn is om doorheen te wandelen en naar te kijken, natuur die verassend is, en natuur die dichtbij is. Die natuur is belangrijk voor de biodiversiteit, en kan ook prima cultuurlandschap, of gevarieerd boerenlandschap zijn.
Maar dat de menselijke invloed overal merkbaar is, betekent niet dat er geen wilde natuur bestaat – natuur waar de natuur zijn gang kan gaan. Grote aaneengesloten gebieden waar nauwelijks mensen komen, waar de natuur met rust wordt gelaten, waar je geen auto’s of vliegtuigen hoort, en waar natuurlijke processen weer een rol spelen. Dat is misschien wel de mooiste natuur.
Biodiversiteit is hoofddoel
De grootste vijand van biodiversiteit is homogenisatie, oftewel overal hetzelfde landgebruik of ecosysteem. Het is lastig om zonder ingrijpen en beheer een gevarieerd landschap terug te krijgen, omdat veel van de natuurlijke dynamiek die voor landschappelijke variatie zorgt nu ontbreekt. Maar in Nederland is regelmatig beheer ook nodig om de negatieve invloed van menselijke activiteiten te minimaliseren, bijvoorbeeld bekalken of steenmeel strooien om de effecten van verzuring te herstellen.
Hoewel actief beheer waarschijnlijk altijd nodig zal blijven, denk ik dat het creëren van landschappelijke diversiteit en de juiste omstandigheden voor de natuur die bij dat landschap – bodemsoort, hydrologie, en klimaat – past, de beste aanpak is. Daarvoor is een visie nodig voor wat we waarderen in een landschap, welke natuur we willen behouden, en of en hoe verschillende activiteiten kunnen samengaan in een landschap. Aan de hand van die visie – die bij voorkeur samen is ontwikkeld door alle belanghebbenden in dat landschap – kunnen de juiste omstandigheden gecreëerd worden voor de natuur. Op sommige plaatsen zal dat betekenen grote, aangesloten natuurgebieden met zoveel mogelijk herstel van natuurlijke dynamiek, in andere gebieden intensieve landbouw met een schil van natuurinclusieve landbouw en cultuurlandschap, en alle gradaties daar tussenin.
Dit artikel afdrukken
Onaangetaste natuur bestaat niet meer.
Akkerkruiden meest bedreigd in ons land
In Nederland is veel van onze natuur gevormd door de mens. De planten die het meest met uitsterven zijn bedreigd zijn akkerkruiden, en een van onze waardevolste ecosystemen is de heide. De natuur in Nederland wordt met man en macht gemaakt en beheerd. Maakt dat deze natuur minder mooi, of minder het behouden waard? Nee, mensen hebben behoefte aan mooie natuur – natuur die fijn is om doorheen te wandelen en naar te kijken, natuur die verassend is, en natuur die dichtbij is. Die natuur is belangrijk voor de biodiversiteit, en kan ook prima cultuurlandschap, of gevarieerd boerenlandschap zijn.
Maar dat de menselijke invloed overal merkbaar is, betekent niet dat er geen wilde natuur bestaat – natuur waar de natuur zijn gang kan gaan. Grote aaneengesloten gebieden waar nauwelijks mensen komen, waar de natuur met rust wordt gelaten, waar je geen auto’s of vliegtuigen hoort, en waar natuurlijke processen weer een rol spelen. Dat is misschien wel de mooiste natuur.
De grootste vijand van biodiversiteit is homogenisatie, oftewel overal hetzelfde landgebruik of ecosysteemAlles is natuur, maar niet alle natuur is hetzelfde. Verschillende natuurgebieden kunnen verschillende doelen dienen – recreatie, koolstof (CO2)-opslag, specifieke populaties of gemeenschappen van planten of dieren beschermen, waterberging – maar uiteindelijk is het beschermen van de biodiversiteit het hoofddoel. Dat doel hangt van de schaal af waarop we kijken: elk ecosysteem heeft een eigen kenmerkende vegetatie, bovengronds voedselweb en ondergronds voedselweb, met een totaal aantal soorten. Maar we willen niet overal hetzelfde type natuur, want dan zouden we overal dezelfde soorten hebben. Een diversiteit aan ecosystemen en landschappen zorgt ervoor dat we in totaal veel meer verschillende soorten hebben, met verschillende gemeenschappen en interacties.
Biodiversiteit is hoofddoel
De grootste vijand van biodiversiteit is homogenisatie, oftewel overal hetzelfde landgebruik of ecosysteem. Het is lastig om zonder ingrijpen en beheer een gevarieerd landschap terug te krijgen, omdat veel van de natuurlijke dynamiek die voor landschappelijke variatie zorgt nu ontbreekt. Maar in Nederland is regelmatig beheer ook nodig om de negatieve invloed van menselijke activiteiten te minimaliseren, bijvoorbeeld bekalken of steenmeel strooien om de effecten van verzuring te herstellen.
Hoewel actief beheer waarschijnlijk altijd nodig zal blijven, denk ik dat het creëren van landschappelijke diversiteit en de juiste omstandigheden voor de natuur die bij dat landschap – bodemsoort, hydrologie, en klimaat – past, de beste aanpak is. Daarvoor is een visie nodig voor wat we waarderen in een landschap, welke natuur we willen behouden, en of en hoe verschillende activiteiten kunnen samengaan in een landschap. Aan de hand van die visie – die bij voorkeur samen is ontwikkeld door alle belanghebbenden in dat landschap – kunnen de juiste omstandigheden gecreëerd worden voor de natuur. Op sommige plaatsen zal dat betekenen grote, aangesloten natuurgebieden met zoveel mogelijk herstel van natuurlijke dynamiek, in andere gebieden intensieve landbouw met een schil van natuurinclusieve landbouw en cultuurlandschap, en alle gradaties daar tussenin.
In Wat is ...? gaan we met bekende en minder bekende mensen op zoek naar wat hen motiveert om te ontdekken of we elkaar van daaruit weer kunnen vinden. Waarom we dat doen lees je in De ontdekking van de ander.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Goed stuk van Franciska (ik sta er overigens ook achter, hoewel dat uit mijn vragen misschien niet zal blijken). Mijn vraag hier: waarom moeten we biodiversiteit beschermen? Wat is het doel daar? Maakt het uit als er straks alleen maar wat atalanta's en koolwitjes rondvliegen (en niet meer het pimpernelblauwtje of de kleine heivlinder) in een mooie grote tuin, beetje half onderhouden, in een omgeving waar rijkelijk stikstof neer dwarrelt? Dat zal veel mensen ook goed doen en hun belevingen op peil houden.
Waarom moeten we zo moeilijk doen, en onze economie daardoor ontwrichten, als we parnassia, beekjuffer, ratelaar, korenwolf, welriekende nachtorchis ea erbij willen hebben?
Met dank voor dit artikel !
Ik sluit me aan bij het denken in " zones"....
x Grote gebieden voor ecosystemen reserveren in NL/Europa (vanwege intrinsieke waarde van natuur en de beschermende functie van ecosystemen voor het huidige leven op aarde).
x Zones voor extensieve vormen van landbouw, (melk)veehouderij, akkerbouw, groenteteelt en fruitteelt, parallel met natuurlijke landschapselementen en kleinere natuurgebieden.
x Beperkte zones van meer intensievere landbouw voor bv graanproductie ea gewassen die in een ruim bouwplan passen, ...maar dan wel op een ecologisch verantwoorde wijze zoals met stroken landbouw, ruim bouwplan met afwisselende gewassen, optimaal gebruik van meststoffen en liever geen bestrijdingsmiddelen , gebruik van menselijke uitwerpselen...zoveel mogelijk kringlopen sluiten, niet dogmatisch, maar met realiteitszin.
x Industrie terreinen voor industriële landbouw en andere industrie.
Mijn vraag is wel wie gaan die visie vormgeven ?
Hoe komt het totstand en hoe wordt het gehandhaafd ?
Gaat dat nu in NL op provincie- nivo allemaal totstand komen ?
Is het een visie of een ander besef?
De natuur weet niet dat ie natuur is. Wij mensen (denken te) weten wat natuur is. De natuur maakt ons gelukkig: we spelen er op, we kijken er naar, we eten ervan, we leven erin. De natuur zal dat misschien niet beseffen (de panpsychisten denken daar anders over), maar wij beseffen dat des te meer. Dat geeft ook verantwoordelijkheden. Om op onze beurt de natuur gelukkig te maken.
Waar wordt de natuur gelukkig van?
#2 Barbara, Zones voor extensieve landbouw en beperkte zones van intensieve landbouw (en als liever geen bestrijdingsmiddelen en optimaal gebruik van kunst-, dierlijke-, menselijke-mest, al intensief is wat is extensief dan?).
- Maar dat betekent dus eigenlijk 85% van de agrarische gronden krijgen een andere bestemming (dit gaat namelijke de maatschappelijke wens te boven), waarde daalt dramatisch, kosten voor overheid nemen toe, komt er een vergoeding voor de inkomsten derving? vermogenscompensatie?
- Dat betekent een failliet of cash out van de coöperaties, diervoederfabrikanten, en dergelijke, of het nu Agrifirm, Friesland Campina, Royal Flora Holland, Vion, ForFarmers, Cosun is, of de Heus. Het Nederlandse agro complex wordt rigoureus afgebroken. Want de verdienmodellen van deze bedrijven zit hem in de intensieve land en tuinbouw en zijn binnen 10 jaar niet om te buigen.
- De exportwaarde daalt en de importwaarde van voedsel stijgt, gaan we dit import voedsel tegen dezelfde lat leggen of maken wij van Nederland een paradijsje en mag de rest van de wereld dit gat vullen en dus zijn "natuur" opofferen?
- In Nederland produceren wij uien voor Senegal, Varkensvlees voor Vietnam, melk voor China, Pootgoed voor Bangladesh, (en de export gaat veel breder dan deze voorbeelden) wie gaat dit gat (zonder dat het ten koste van hun natuur) vullen? De Nederlandse pootaardappel zorgt voor een gezondere en dus hoger productieve teelt elders (40ton/Ha ipv 15ton), er zijn niet veel gebieden waar men goed betaalbaar pootgoed kunnen produceren. Dus hoe vul je dit gat? (ps gaat ook op voor bepaalde zaaizaden, plantuien, etc) En als wij van de EU hier ook verwachtingen hebben dan wordt het nog een veel groter probleem (Franse zaaizaden).
Dus Zoals ik al eerder heb geschreven, keert men terug naar "Het slavenvrije Amsterdam" en blijven wij de koloniën uitbuiten? Een paradijsje in Nederland (ten koste van de welvaartsstaat) en de rest van de wereld wordt leeggeroofd?
Kan me goed in Franciska's verhaal vinden. Het spoort prima met mijn eerdere pleidooi voor een breed spectrum van habitats en soorten.