Wie dik is heeft het aan zichzelf te wijten, een gezond gewicht behouden is een beïnvloedbare leefstijlfactor. Maar niet heus. Het besef dat obesitas een ziekte is groeit, bij wetenschappers sneller dan bij leken, zoals je mag verwachten. Maar zelfs onder gedegen onderzoek ligt niet zelden de veronderstelling dat (niet) dik worden een keuze is. Dat levert discussie op over de moeilijk uitroeibare vooringenomenheid tegen dikke mensen.
Gezond oud worden, daar doen we het allemaal voor. Eén kroket in de kantine en niet steeds twee. Alles op de fiets. Die fles hoeft niet leeg. Nog altijd trots op stoppen met roken. Doevakanties. Het bewijs is overdadig: wie tijdens zijn middelbare jaren een gezonde leefstijl aanhoudt, hoeft minder te vrezen voor kwalen als zij of hij op leeftijd komt. Zowel fysiek als in het hoofd, want dat is eigenlijk één.
Cohortstudie
In een artikel met de titel ‘Association of Healthy Lifestyle With Years Lived Without Major Chronic Diseases’ becijferde een internationale groep onderzoekers wat de invloed is van ongezond gedrag op de latere gezondheid.
“Deze cohortstudie onderzoekt ziektevrije levensjaren van deelnemers met verschillende combinaties van risicofactoren voor de leefstijl,” schrijven de 33 medewerkers onder aanvoering van de Finse gezondheidswetenschapper Solja Nyberg. De data kwamen uit een ‘multicohort’ met meer dan 100.000 Europeanen uit lopende onderzoeken, die gezond waren tussen 1991 en 2006 en van wie de latere gegevens over hun gezondheid bekeken werden van 2018 tot 2020.
De onderzoekers onderscheidden vier factoren die elk werden opgedeeld in een rangschikking: ‘optimaal’, ‘gematigd’ en ‘slecht’. De meegenomen leefstijlfactoren waren gekozen omdat die volgens veel ander onderzoek de grootste invloed hebben op de gezondheid. Het zijn: BMI, roken, lichaamsbeweging en alcoholgebruik.
Het kwantificeren van de mate waarin gecombineerde leefstijlfactoren geassocieerd worden met het aantal ziektevrije levensjaren, geïndexeerd naar de leeftijd waarop de eerste belangrijke chronische ziekte zich aandient. Dat was het doel van het rekenwerk. De drie maten en de combinaties van de vier factoren leverden een matrix op die over de berg data werd gelegd. Respectievelijk leverden de maten 2, 1 en 0 punten op in de totale score. Voorbeeld: een BMI kleiner dan 25 is 2 punten, een BMI groter dan 30 is 0 punten. Aldus werd de ‘disease-free life expectancy’ berekend.
Een lange levensverwachting zonder ernstige ziekten is misschien wel het belangrijkste waarop we kunnen hopen in dit ondermaanse. Daar kan niemand op tegen zijn. Statistisch bevolkingsonderzoek als dit Finse kan een basis opleveren voor verstandig advies over hoe te leven. Niet roken, weinig drinken, veel bewegen en niet dik zijn. Al kwam er niet heel veel nieuws uit deze groots opgezette studie, zo’n serieuze bevestiging van wat we al weten of vermoeden kan nooit kwaad.
Vooringenomenheid
Maar ho even, Finse onderzoekers. Hoezo is obesitas een leefstijlkeuze? Hoeveel je rookt, drinkt en beweegt is voor de meesten een kwestie van keuzes. Maar dik zijn is geen keuze. Obesitas is een ziekte, met een zeer grote erfelijke component en beïnvloed door veel externe factoren.
“De karakterisering van een BMI lager dan 25 als een gezonde levensstijl zelf is misleidend en geeft een impliciete vooringenomenheid over de aard van BMI en obesitas weer,” aldus de drie ondertekenaars van een ingezonden brief in het vakblad JAMA, waarin ook het bekritiseerde onderzoeksartikel verscheen.
Misleidend
Een BMI van minder dan 25 is geen leefstijlfactor, zegt Kyle, zoals een normale bloeddruk of cholesterol. Obesitas (een BMI groter dan 30) is geen voorspellende indicator van een chronische ziekte later in het leven, het is een chronische ziekte en wel één die andere chronische ziekten tot gevolg kan hebben. Nogal wiedes dus, dat als je geen obesitas hebt, dat wil zeggen een BMI < 25, je minder gevaar loopt op chronische ziekten later in het leven.
Kyle vergelijkt de redenering van de Finse onderzoekers met een misleidende reclame voor middeltjes die beloven dat je hersenen gezond blijven en dat je geheugen niet achteruitgaat. Maar tegelijk vermeldt de verpakking dat ze niet bedoeld zijn als behandeling, genezing of ter voorkoming van enige ziekte.
“Mensen kunnen ja-knikken en accepteren dat zwaarlijvigheid een stofwisselingsziekte is. Maar in hun hart blijven zelfs enkele zeer slimme mensen er zeker van dat lichaamsgewicht een kwestie van keuzes moet zijn. Het maakt niet uit dat de overerfbaarheid van obesitas 70 procent is. Ze kunnen zich de levenservaringen van iemand die al sinds zijn vroege jeugd met obesitas leeft niet voorstellen,“ besluit Kyle.
Dit artikel afdrukken
Cohortstudie
In een artikel met de titel ‘Association of Healthy Lifestyle With Years Lived Without Major Chronic Diseases’ becijferde een internationale groep onderzoekers wat de invloed is van ongezond gedrag op de latere gezondheid.
“Deze cohortstudie onderzoekt ziektevrije levensjaren van deelnemers met verschillende combinaties van risicofactoren voor de leefstijl,” schrijven de 33 medewerkers onder aanvoering van de Finse gezondheidswetenschapper Solja Nyberg. De data kwamen uit een ‘multicohort’ met meer dan 100.000 Europeanen uit lopende onderzoeken, die gezond waren tussen 1991 en 2006 en van wie de latere gegevens over hun gezondheid bekeken werden van 2018 tot 2020.
De onderzoekers onderscheidden vier factoren die elk werden opgedeeld in een rangschikking: ‘optimaal’, ‘gematigd’ en ‘slecht’. De meegenomen leefstijlfactoren waren gekozen omdat die volgens veel ander onderzoek de grootste invloed hebben op de gezondheid. Het zijn: BMI, roken, lichaamsbeweging en alcoholgebruik.
De karakterisering van een BMI lager dan 25 als een gezonde levensstijl zelf is misleidend en geeft een impliciete vooringenomenheid over de aard van BMI en obesitas weerRekenwerk
Het kwantificeren van de mate waarin gecombineerde leefstijlfactoren geassocieerd worden met het aantal ziektevrije levensjaren, geïndexeerd naar de leeftijd waarop de eerste belangrijke chronische ziekte zich aandient. Dat was het doel van het rekenwerk. De drie maten en de combinaties van de vier factoren leverden een matrix op die over de berg data werd gelegd. Respectievelijk leverden de maten 2, 1 en 0 punten op in de totale score. Voorbeeld: een BMI kleiner dan 25 is 2 punten, een BMI groter dan 30 is 0 punten. Aldus werd de ‘disease-free life expectancy’ berekend.
Een lange levensverwachting zonder ernstige ziekten is misschien wel het belangrijkste waarop we kunnen hopen in dit ondermaanse. Daar kan niemand op tegen zijn. Statistisch bevolkingsonderzoek als dit Finse kan een basis opleveren voor verstandig advies over hoe te leven. Niet roken, weinig drinken, veel bewegen en niet dik zijn. Al kwam er niet heel veel nieuws uit deze groots opgezette studie, zo’n serieuze bevestiging van wat we al weten of vermoeden kan nooit kwaad.
Vooringenomenheid
Maar ho even, Finse onderzoekers. Hoezo is obesitas een leefstijlkeuze? Hoeveel je rookt, drinkt en beweegt is voor de meesten een kwestie van keuzes. Maar dik zijn is geen keuze. Obesitas is een ziekte, met een zeer grote erfelijke component en beïnvloed door veel externe factoren.
“De karakterisering van een BMI lager dan 25 als een gezonde levensstijl zelf is misleidend en geeft een impliciete vooringenomenheid over de aard van BMI en obesitas weer,” aldus de drie ondertekenaars van een ingezonden brief in het vakblad JAMA, waarin ook het bekritiseerde onderzoeksartikel verscheen.
Dik zijn is geen keuze. Obesitas is een ziekte, met een grote erfelijke componentEén van de brievenschrijvers is Ted Kyle, oprichter van ConscienHealth, een goed geïnformeerd en uitgesproken non-profit blog. Kyle heeft kritiek op wat hij noemt het cirkelredeneren van Nyberg, die zelf ook reageerde op zijn brief. “Het behouden van een gezond gewicht is inderdaad onderdeel van een gezonde leefstijl,” houdt Nyberg vol. Kyle vindt dat een bedenkelijke kijk op obesitas.
Misleidend
Een BMI van minder dan 25 is geen leefstijlfactor, zegt Kyle, zoals een normale bloeddruk of cholesterol. Obesitas (een BMI groter dan 30) is geen voorspellende indicator van een chronische ziekte later in het leven, het is een chronische ziekte en wel één die andere chronische ziekten tot gevolg kan hebben. Nogal wiedes dus, dat als je geen obesitas hebt, dat wil zeggen een BMI < 25, je minder gevaar loopt op chronische ziekten later in het leven.
Kyle vergelijkt de redenering van de Finse onderzoekers met een misleidende reclame voor middeltjes die beloven dat je hersenen gezond blijven en dat je geheugen niet achteruitgaat. Maar tegelijk vermeldt de verpakking dat ze niet bedoeld zijn als behandeling, genezing of ter voorkoming van enige ziekte.
“Mensen kunnen ja-knikken en accepteren dat zwaarlijvigheid een stofwisselingsziekte is. Maar in hun hart blijven zelfs enkele zeer slimme mensen er zeker van dat lichaamsgewicht een kwestie van keuzes moet zijn. Het maakt niet uit dat de overerfbaarheid van obesitas 70 procent is. Ze kunnen zich de levenservaringen van iemand die al sinds zijn vroege jeugd met obesitas leeft niet voorstellen,“ besluit Kyle.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Zou je kunnen zeggen dat obesitas en andere chronische ziekten voortvloeien uit een reactie van het lichaam op invloeden van buitenaf?
Voor wat betreft de erfelijke component: ik heb de neiging om dat vooral te zoeken in de epigenetica. Daarmee inderdaad meegekregen van de voorouders. En: op de een of andere manier (deels?) omkeerbaar?
“ Een BMI van minder dan 25 is geen leefstijlfactor, zegt Kyle, zoals een normale bloeddruk of cholesterol.”
Bedoelt Kyle hiermee te zeggen dat een “normale” bloeddruk of een “normaal“ cholesterol Gehalte WEL leefstijl factoren zouden zijn?
Hoe zit het met genetica en epigenetica , Gert benoemd het al.
Stress is er één van.
Groepsdruk, verwachtingen die niet haalbaar zijn geven een hoog stress level die zich op verschillende manieren kan uiten. Zie Amber Brantsen in Jinek of dit schrijnend geval van zelfdoding.
Mijn vraag is: hoe kun je stress door groepsdruk vermijden?
Obesitas is geen ziekte én geen keuze, het is een symptoom. Het is een ophoping van overtollig vet ten gevolge van een verstoorde hormoonhuishouding (insuline, leptine en dergelijke). Die hormonen kunnen verstoord worden door onder andere geraffineerde suiker en oliën, voedingsmiddelen waarop onze cellen niet zijn ingericht. Deze verstoring maakt het voor het lichaam lastig om vet uit de vetcellen vrij te maken voor verbranding. Dit heeft meer honger tot gevolg. Het lichaam zet je net zo lang aan tot eten totdat het aan zijn energiebehoefte voldoet. En voor die energiebehoefte maakt het niet uit of je al twintig kilo vet bij je draagt, als je hormonen het onmogelijk maken om het vet in de bloedbaan te krijgen.
De mate waarin je - van nature - geneigd bent om vet vast te houden is genetisch dan wel epigenetisch geregeld. Dat verklaart waarom sommige mensen altijd bonestaken zijn, en anderen altijd wat forser zijn. Het bepaalt de reikwijdte van BMI bij een normaal eetpatroon. Als je slecht eet, kun je boven dit normale bereik komen. Dát is de keuze.
"Als je slecht eet, kun je boven dit normale bereik komen. Dát is de keuze."
Typisch een uitspraak van iemand die er zijn geld mee "verdiend".