Dirk Duijzer, de nieuwe kopman van de Topsector Agri & Food, liet de afgelopen dagen flink van zich horen. In het panelgesprek van het tweede online #foodfriend-debat van dit jaar gaat hij in gesprek met biologische tuinder Jopie Duijnhouwer en HAS-lector Future Food Systems Frederike Praasterink. Onderwerp: de weg naar klimaatneutrale landbouw in 2050 en versnelling van de duurzame transitie. Die weg blijkt lang. De eerste uitdaging is om boeren weer georganiseerd te krijgen.
Het panelgesprek van #foodfriend bouwt voort op inleidende lezingen van hoogleraar Rogier Schulte en PBL-onderzoeker Gert Jan van den Born vorige week. Daarin werd duidelijk dat Nederland nog een lange weg heeft te gaan naar de klimaatdoelstellingen van Parijs, want sinds 2005 is er geen vooruitgang geboekt. De emissies zijn vooral hoog in de veehouderij (lachgas en methaan) en de glastuinbouw en het beheer van veenweidegebieden (CO2).
Boerenorganisatie is uiteen gevallen
In het panelgesprek vertelt Dirk Duijzer dat de grootste drempel op dit moment is dat de boerenorganisatie uit elkaar is gevallen. “We moeten eerst on speaking terms komen. De agrarische sector is nu verdeeld. Partijen hebben geen zin om na te denken over innovatie en blijven wijzen op wat ze al gedaan hebben. Maar ondernemerschap in dit land betekent: verder innoveren. We moeten de draad weer oppakken. De Rabobank wil daar graag het voortouw in nemen. We hadden een gesprek met 600 boeren en Carola Schouten gepland, maar dat is vervallen door Corona. De sector moet losgetrokken worden.”
Terug naar de inhoud: het blijkt niet makkelijk om de klimaatcrisis los te denken van alle andere crises. Frederike Praasterink houdt een presentatie over het voedselsysteem als geheel. De noodzaak van een grote transitie blijkt uit berekeningen die aangeven dat de externe kosten van de wereldvoedselproductie de marktwaarde met 20% overstijgen, met andere woorden: de netto toegevoegde waarde van het wereldvoedselsysteem is negatief. Het gesprek gaat ook over de huidige polarisatie, natuurwaarden en ammoniak. Dirk Duijzer wil graag dat boeren erkenning krijgen voor wat al is bereikt. Daarbij wijst hij op de aanzienlijke ammoniakreductie sinds 1994 en op de rol die Rabobank daarbij heeft gespeeld. Volgens hem is er juist bij de grote middengroep boeren “veel verdiend aan natuurwaarden”. Biologische tuinder Jopie Duijnhouwer gaat daar niet in mee. Volgens hem valt er weinig te juichen. Van zijn 26e tot zijn 40e woonde hij in het buitenland en hij “schrok zich rot” toen hij in 1998 terugkwam in Nederland. “Er is zo ontzettend veel aan natuurwaarde verdwenen.” Voor hem is dit een aanleiding geweest om zelf biologische boer te worden, op 700 jaar oude landbouwgrond in het Salland.
Klimaat
Organisator Wouter van der Weijden brengt het gesprek terug naar klimaat. Felix Rottenberg vraagt Frederike Praasterink, lector bij HAS Future Food Systems, wat er moet gebeuren om naar een klimaatneutrale landbouw in 2050 te komen. Praasterink somt een hele rits maatregelen op die zowel over klimaat als andere aspecten van verduurzaming gaan. Het uitfaseren van kunstmest (verantwoordelijk voor lachgas) is er een van. Overstijgend is de noodzaak tot een structureel beloningssysteem voor ecosysteemdiensten, zoals ook Rogier Schulte vorige week benadrukte. Praasterink pleit ook voor een omschakelfonds voor natuur-inclusieve en klimaatadaptieve vormen van landbouw.
Dirk Duijzer maakt het concreet en verwijst naar de voorstellen in het stikstofadvies van Remkes en de Europese Green Deal: voor de veenweidegebieden moet de inzet liggen op extensiveren of uitkopen. Voor de glastuinbouw moet er ingezet worden op technologische oplossingen zoals aardwarmte of driedubbel glas.
Als het gesprek iets duidelijk maakt, is het dat de weg naar klimaatneutrale landbouw lang is. Organisator Bert van Ruitenbeek pleit daarom nog eens voor de G1000-formule, waarin boeren en burgers gebiedsgericht bij elkaar worden gebracht: op die manier wordt het gedeelde belang sneller duidelijk en kunnen echte keuzes worden gemaakt. Wouter van der Weijden wijst erop dat pijn onvermijdelijk is. Boeren moeten waardering krijgen voor wat ze al doen, maar er zullen ook heffingen komen. Dat moet in Europees verband en de eisen die Europa aan zijn eigen landbouw stelt, zullen ook aan import moeten worden opgelegd. “Dat gaat gedonder opleveren met handelspartners, maar dat moeten we er voor over hebben.”
Dit artikel afdrukken
Duijzer: mijn voorzitterschap is geslaagd wanneer de landbouwsector voor elkaar krijgt dat Nederlanders bereid worden meer geld voor hun voedsel uit te gevenDirk Duijzer, directeur Bestuurszaken en Coöperatie bij Rabobank en het nieuwe boegbeeld van de Topsector Agri & Food, zette de voorbije dagen op allerlei plekken zijn visie uiteen. In Het Financieele Dagblad staat een verrassend interview waarin hij stelt dat de Nederlandse landbouw zich niet meer moet richten op bulkexport maar op regionaal gerichte kringlooplandbouw. Hiermee breekt hij vrij radicaal met zijn voorganger Aalt Dijkhuizen. In De Boerderij stond twee dagen geleden een interview met een iets voorzichtiger verhaal. Duijzer benadrukt daar het belang van export - maar wel graag binnen een straal van 800 km. Hij wijst ook op de kloof tussen maatschappij en landbouw, waarmee hij aansluit bij hoogleraar Rogier Schulte, die in het vorige gesprek liet zien dat de maatschappelijke verwachtingen van landbouw nergens zo ver van de praktijk afstaan als in Nederland. Op Foodlog staat een interview waarin Duijzer een en ander nader toelicht. Hij hoopt onder meer dat nieuwe verbindingen tussen boeren en burgers ervoor zullen zorgen dat Nederlanders bereid worden om meer geld voor hun voedsel uit te geven. “Mijn voorzitterschap is geslaagd wanneer de landbouwsector dat voor elkaar krijgt.”
Boerenorganisatie is uiteen gevallen
In het panelgesprek vertelt Dirk Duijzer dat de grootste drempel op dit moment is dat de boerenorganisatie uit elkaar is gevallen. “We moeten eerst on speaking terms komen. De agrarische sector is nu verdeeld. Partijen hebben geen zin om na te denken over innovatie en blijven wijzen op wat ze al gedaan hebben. Maar ondernemerschap in dit land betekent: verder innoveren. We moeten de draad weer oppakken. De Rabobank wil daar graag het voortouw in nemen. We hadden een gesprek met 600 boeren en Carola Schouten gepland, maar dat is vervallen door Corona. De sector moet losgetrokken worden.”
Terug naar de inhoud: het blijkt niet makkelijk om de klimaatcrisis los te denken van alle andere crises. Frederike Praasterink houdt een presentatie over het voedselsysteem als geheel. De noodzaak van een grote transitie blijkt uit berekeningen die aangeven dat de externe kosten van de wereldvoedselproductie de marktwaarde met 20% overstijgen, met andere woorden: de netto toegevoegde waarde van het wereldvoedselsysteem is negatief. Het gesprek gaat ook over de huidige polarisatie, natuurwaarden en ammoniak. Dirk Duijzer wil graag dat boeren erkenning krijgen voor wat al is bereikt. Daarbij wijst hij op de aanzienlijke ammoniakreductie sinds 1994 en op de rol die Rabobank daarbij heeft gespeeld. Volgens hem is er juist bij de grote middengroep boeren “veel verdiend aan natuurwaarden”. Biologische tuinder Jopie Duijnhouwer gaat daar niet in mee. Volgens hem valt er weinig te juichen. Van zijn 26e tot zijn 40e woonde hij in het buitenland en hij “schrok zich rot” toen hij in 1998 terugkwam in Nederland. “Er is zo ontzettend veel aan natuurwaarde verdwenen.” Voor hem is dit een aanleiding geweest om zelf biologische boer te worden, op 700 jaar oude landbouwgrond in het Salland.
Klimaat
Organisator Wouter van der Weijden brengt het gesprek terug naar klimaat. Felix Rottenberg vraagt Frederike Praasterink, lector bij HAS Future Food Systems, wat er moet gebeuren om naar een klimaatneutrale landbouw in 2050 te komen. Praasterink somt een hele rits maatregelen op die zowel over klimaat als andere aspecten van verduurzaming gaan. Het uitfaseren van kunstmest (verantwoordelijk voor lachgas) is er een van. Overstijgend is de noodzaak tot een structureel beloningssysteem voor ecosysteemdiensten, zoals ook Rogier Schulte vorige week benadrukte. Praasterink pleit ook voor een omschakelfonds voor natuur-inclusieve en klimaatadaptieve vormen van landbouw.
Als het gesprek iets duidelijk maakt, is het dat de weg naar klimaatneutrale landbouw lang isJopie Duijnhouwer zoomt verder in. Wat betreft CO2-uitstoot moeten de grote klappen in de glastuinbouw en de veenweidegebieden gemaakt worden. Anders hebben andere maatregelen weinig zin. “Op veenweide verliezen we 40 ton CO2 per jaar per hectare. Met bodembeheer kun je hoogstens 200 kilo CO2 per hectare per jaar vastleggen, als je het heel goed doet.”
Dirk Duijzer maakt het concreet en verwijst naar de voorstellen in het stikstofadvies van Remkes en de Europese Green Deal: voor de veenweidegebieden moet de inzet liggen op extensiveren of uitkopen. Voor de glastuinbouw moet er ingezet worden op technologische oplossingen zoals aardwarmte of driedubbel glas.
Als het gesprek iets duidelijk maakt, is het dat de weg naar klimaatneutrale landbouw lang is. Organisator Bert van Ruitenbeek pleit daarom nog eens voor de G1000-formule, waarin boeren en burgers gebiedsgericht bij elkaar worden gebracht: op die manier wordt het gedeelde belang sneller duidelijk en kunnen echte keuzes worden gemaakt. Wouter van der Weijden wijst erop dat pijn onvermijdelijk is. Boeren moeten waardering krijgen voor wat ze al doen, maar er zullen ook heffingen komen. Dat moet in Europees verband en de eisen die Europa aan zijn eigen landbouw stelt, zullen ook aan import moeten worden opgelegd. “Dat gaat gedonder opleveren met handelspartners, maar dat moeten we er voor over hebben.”
It’s the food, my friend! 2020, aflevering 4: Naar een klimaatneutrale landbouw in 2050, deel 2
Wat hebben boeren hiervoor nodig van burgers, bedrijven, banken en overheden?
Panelgesprek: Hoe zorgen we dat er ruimte ontstaat voor kopgroepen? De panelleden zijn:
Partners
Mediapartner
Deze debatserie wordt mede mogelijk gemaakt door
In deze reeks verschenen eerder dit jaar:
Wat hebben boeren hiervoor nodig van burgers, bedrijven, banken en overheden?
Panelgesprek: Hoe zorgen we dat er ruimte ontstaat voor kopgroepen? De panelleden zijn:
- Frederike Praasterink, lector Future Food Systems HAS Den Bosch
- Dirk Duijzer, Rabobank en Topsector Agro&Food
- Jopie Duijnhouwer, Biologisch tuinder
Partners
- Slow Food Youth Network (SFYN)
- Transitiecoalitie Voedsel
- Rode Hoed
Mediapartner
- Foodlog.nl
Deze debatserie wordt mede mogelijk gemaakt door
- Agrifirm
- Did-it
- Rabobank
- Royal Cosun
- Timeli
- Triodos Foundation
In deze reeks verschenen eerder dit jaar:
- Het interview met Herman Wijffels: ‘Het tijdperk van het individu is voorbij, ook in de landbouw’
- Het panelgesprek met Melanie Peters van het Rathenau Instituut, Alex Datema, melkveehouder en voorzitter van BoerenNatuur, Lianne de Bie, directeur van Slow Food Youth Network en Foodlog-initiator Dick Veerman: ‘Het grote gesprek moet gevoerd worden, anders blijven we rommelen’
- Het derde panelgesprek gaat over de weg naar een klimaatneutrale landbouw in 2050. Het geestelijk voedsel voor de eerste ronde wordt deze keer geleverd door WUR-hoogleraar Rogier Schulte en PBL-onderzoeker Gert Jan van den Born.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Alsof het van een stencilmachine komt, alle stokpaardjes overzichtelijk gebundeld.
Ik hoop dat Duizer het voor elkaar krijgt om zijn Rabo stropdas af te krijgen.
#1 Ej, even los van hoeveel waarde je eraan hecht en in hoeverre je gelooft dat het in de uitvoering voldoende gevolgen krijgt, geeft Duijzer aantal dingen aan die vanuit de Rabobank lang niet zo helder door een topman benoemd zijn; geen steun meer voor bulkproductie, terugbrengen in- en export vee en veevoerstromen andere continenten. Steun voor doelstelling Green Deal voor 25 % bio , dus verzesvoudiging bio-sector in Nederland. Misschien toch nog even de video-opname bekijken.
Zou je bij de Rabo niet moeten proberen, een lening aanvragen met zo'n slecht verhaal.
Vooral door innoveren en investeren ook al hebben alle inspanning en investeringen van de afgelopen jaren kennelijk geen enkele waarde in de politieke beeldvorming.
Hoe sympathiek bio ook is het is lang niet altijd een succes verhaal voor het klimaat en de grootste zorg van de bio-sector is hoe houden we de productie in balans met de vraag en hoe onderscheiden we ons van gangbaar.
Frederike Praasterink heeft berekend dat het voedsel systeem 20% meer kost dan het oplevert laten we dan maar gewoon stoppen met het produceren van voedsel en ons helemaal gaan richten op groene energie, dat is op termijn ook gunstig voor de bevolkingstoename.
#4 Praasterink heeft dat niet uitgerekend, de link naar het rapport waarin het is uitgerekend staat erbij (Pharo et al, 2019). Ze zegt niet dat voedselproductie niet onmisbaar is. Maar de voedselproductie veroorzaakt kennelijk zoveel schade aan het ecosysteem dat je netto achteruitgaat als je alle geëxternaliseerde kosten zou willen meetellen. Misschien is dat wel onvermijdelijk, gezien de wetten van de thermodynamica. De mensheid kan misschien niet onbeperkt groeien zonder dat er iets anders verdwijnt.