Wist je dat paranoten - in de decembermaand weer te krijgen - goed voor zijn het milieu omdat ze wilde houtkap tegenhouden? Nick Trachet deelt nog meer wetenswaardigheden over deze bosvrucht.
De feesten komen er langzaam aan, dan gaan in de supermarkten dure dingen verschijnen die er anders niet vaak liggen. Betere wijnen, al dan niet met een strik er rond, geselecteerde hapjes, foie gras en kaviaar. De rest van het jaar mogen we ernaar fluiten, maar op het einde van het jaar lijken ze wel verplicht.
Onder de betere notenmix zitten dan ‘brazielnoten’ gemengd. Dat is zowat de grootste aperitiefnoot in het aanbod, buiten de kokosnoot uiteraard. Ze worden ook wel paranoten genoemd. Pará is een staat van de Braziliaanse Federatie, een van de vijf Guyana’s naast Guyane française, Suriname, (voormalig Brits) Guyana en Guayana in Venezuela. Deze noot is dus niet genoemd naar de parachutisten, al vallen ze ook van heel hoog. De boom waaraan ze groeien wordt wel vijftig meter, een echte woudreus. Voor de wetenschap heet hij Bertholletia excelsa, genoemd naar de chemicus Claude-Louis Berthollet, de uitvinder van het Eau de Javel - maar dit geheel terzijde.
Zeggen dat het om een wonder der natuur gaat, is bijna te bescheiden. Met een kruin van dertig meter breed, hoog boven de rest van het oerwoud torenend, leidt de boom een vrij eenzaam bestaan, vogels en apen klimmen niet zo hoog. Maar de ecologie van het Amazonewoud is dan ook compleet van de pot gerukt. Niets is zoals elders!
De bloemetjes en de bijtjes
Heel hoog in die bomen leven wel bepaalde orchideeën, die tussen de soep en de patatten bepaalde bijen aantrekken, en die houden zich dan zijdelings ook bezig met die Bertholletiaboom te bevruchten via een klein gaatje in het vruchtbeginsel. Het bloempje groeit uit tot een vrucht. Dat rijpen duurt zo eventjes 15 maanden en dan hangt daar een houten bal van een kilo of 2, die erg lijkt op een kokosnoot. Bij de eerste gelegenheid valt dat gevaarte naar beneden. Wee degene die toevallig voorbijwandelt. Soms breekt de houten vrucht bij de val op de grond.
Paranoot-roofdier
Zo niet zijn het de agoeti’s (snelle knaagdieren, in Suriname heten ze konkoni) die ze openknagen, er is al een klein gaatje aan de top van de vrucht. Binnenin zitten de noten, netjes geschikt als partjes in een mandarijn, maar dan ook weer elk verpakt in een stevige houten dop. Zo goed als onaantastbaar. Vroeger kon je hier ongepelde paranoten kopen en het was een herculische klus om die open te breken. Goed gezien, want zo kan alleen die agoeti erbij. In de Anansifabels, de van oorsprong Afrikaanse verhalen over dieren in het oerwoud, gaat de agoeti/konkoni door voor een slim beest.
De agoeti knaagt de noot met enige moeite open, maar legt ook voorraden aan op verschillende plekken in het woud, waardoor hij de boom verspreidt. Paranootbomen komen nu voor van Peru en Bolivia tot aan de Atlantische kust, dankzij die slimme beestjes.
Men doet vandaag wel pogingen om paranotelaren aan te planten, maar – zoals je kan begrijpen – is dat weinig lucratief. Het duurt ook nog eens een kwarteeuw voordat zo’n boom begint op te brengen. Dus zijn de meeste paranoten die wij op recepties snoepen uit het wild afkomstig. Het oogsten is een belangrijk deel van de boseconomie in Brazilië, waar het ondertussen verboden is om een paranotenboom om te hakken. Paranotelarenhout is daarbij toch niet erg gewild. Paranoten zijn dus goed voor het milieu, ze houden de wilde houtkap tegen.
Dacht je dat dat gek genoeg was? Neen hoor. De lekkere noot bevat ook nog 65% olie (ook gebruikt in toiletproducten) en een aantal vitamines. Honderd gram paranoten geeft je 3.500% van de dagelijks gezonde dosis selenium! O ja, ze is ook de meest radioactieve vrucht die men kent, met een hoog gehalte aan radium.
’t Is maar dat je ’t weet. Smakelijk.
Dit artikel afdrukken
Met een kruin van dertig meter breed, hoog boven de rest van het oerwoud torenend, leidt de boom een vrij eenzaam bestaanDe natuur van de aperitiefnoot
Onder de betere notenmix zitten dan ‘brazielnoten’ gemengd. Dat is zowat de grootste aperitiefnoot in het aanbod, buiten de kokosnoot uiteraard. Ze worden ook wel paranoten genoemd. Pará is een staat van de Braziliaanse Federatie, een van de vijf Guyana’s naast Guyane française, Suriname, (voormalig Brits) Guyana en Guayana in Venezuela. Deze noot is dus niet genoemd naar de parachutisten, al vallen ze ook van heel hoog. De boom waaraan ze groeien wordt wel vijftig meter, een echte woudreus. Voor de wetenschap heet hij Bertholletia excelsa, genoemd naar de chemicus Claude-Louis Berthollet, de uitvinder van het Eau de Javel - maar dit geheel terzijde.
Zeggen dat het om een wonder der natuur gaat, is bijna te bescheiden. Met een kruin van dertig meter breed, hoog boven de rest van het oerwoud torenend, leidt de boom een vrij eenzaam bestaan, vogels en apen klimmen niet zo hoog. Maar de ecologie van het Amazonewoud is dan ook compleet van de pot gerukt. Niets is zoals elders!
De bloemetjes en de bijtjes
Heel hoog in die bomen leven wel bepaalde orchideeën, die tussen de soep en de patatten bepaalde bijen aantrekken, en die houden zich dan zijdelings ook bezig met die Bertholletiaboom te bevruchten via een klein gaatje in het vruchtbeginsel. Het bloempje groeit uit tot een vrucht. Dat rijpen duurt zo eventjes 15 maanden en dan hangt daar een houten bal van een kilo of 2, die erg lijkt op een kokosnoot. Bij de eerste gelegenheid valt dat gevaarte naar beneden. Wee degene die toevallig voorbijwandelt. Soms breekt de houten vrucht bij de val op de grond.
Paranoot-roofdier
Zo niet zijn het de agoeti’s (snelle knaagdieren, in Suriname heten ze konkoni) die ze openknagen, er is al een klein gaatje aan de top van de vrucht. Binnenin zitten de noten, netjes geschikt als partjes in een mandarijn, maar dan ook weer elk verpakt in een stevige houten dop. Zo goed als onaantastbaar. Vroeger kon je hier ongepelde paranoten kopen en het was een herculische klus om die open te breken. Goed gezien, want zo kan alleen die agoeti erbij. In de Anansifabels, de van oorsprong Afrikaanse verhalen over dieren in het oerwoud, gaat de agoeti/konkoni door voor een slim beest.
De agoeti knaagt de noot met enige moeite open, maar legt ook voorraden aan op verschillende plekken in het woud, waardoor hij de boom verspreidt. Paranootbomen komen nu voor van Peru en Bolivia tot aan de Atlantische kust, dankzij die slimme beestjes.
O ja, ze is ook de meest radioactieve vrucht die men kent, met een hoog gehalte aan radiumWilde bron van voedingsstoffen
Men doet vandaag wel pogingen om paranotelaren aan te planten, maar – zoals je kan begrijpen – is dat weinig lucratief. Het duurt ook nog eens een kwarteeuw voordat zo’n boom begint op te brengen. Dus zijn de meeste paranoten die wij op recepties snoepen uit het wild afkomstig. Het oogsten is een belangrijk deel van de boseconomie in Brazilië, waar het ondertussen verboden is om een paranotenboom om te hakken. Paranotelarenhout is daarbij toch niet erg gewild. Paranoten zijn dus goed voor het milieu, ze houden de wilde houtkap tegen.
Dacht je dat dat gek genoeg was? Neen hoor. De lekkere noot bevat ook nog 65% olie (ook gebruikt in toiletproducten) en een aantal vitamines. Honderd gram paranoten geeft je 3.500% van de dagelijks gezonde dosis selenium! O ja, ze is ook de meest radioactieve vrucht die men kent, met een hoog gehalte aan radium.
’t Is maar dat je ’t weet. Smakelijk.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
"Honderd gram paranoten geeft je 3.500% van de dagelijks gezonde dosis selenium! O ja, ze is ook de meest radioactieve vrucht die men kent, met een hoog gehalte aan radium."
Verrukkelijk. En nou maar wachten, en vast niet lang, op weer een nieuw stuk wetgeving, die een etiket voorschrijft met een enorme waarschuwing, en maximaal te eten hoeveelheden, en dat het niet op kinderhoogte mag liggen, en een rood stoplicht, enz enz enz. Misschien ook wel alleen maar te verkopen door apothekers... En een nieuwe NGO "Eet je dood voor het regenwoud"!
Mooi verhaal weer. Maar die selenium, ik weet het niet met die paranoten.
Volgens het Vitamine informatie bureau is de ADH 65 mg per dag. De max veilige dosis zou 300 mg zijn. Dat zit een ruime marge in zeggen ze. In de VS zitten ze ook op zoiets: 55 mg ADH per dag voor een volwassene (NIH). In 100 gr paranoten zit 1917 mg (NEVO).
Als je een beetje gevarieerd eet, zit je al gauw goed met selenium. Vooral in vis, schelpdieren, vlees, eieren, zuivel. Met een eitje bijvoorbeeld zit je al op 1/3 van de ADH. Volkoren graan wordt ook genoemd als goede bron.
Een tekort wil je niet (verminderde werking hartspier). Maar teveel ook niet. Wat gebeurt er met een te hoge inname aan selenium/seleen? Verlies van haar, slechte nagels, vermoeidheid, last van je ingewanden.
Deze recente studie wijst op andere, ernstige effecten van teveel selenium.
Misschien rustig aan doen met paranoten?
Paranoten smaken iets naar zoals ik me gechloreerd water van het zwembad herinner. Ervaren anderen dat ook zo? Zouden de paranoten zijn bewerkt met chloor tegen schimmels?
Enno #3, Gebruik al meer dan 10 jaar paranoten in ons dagelijks brood, ca. 2 noten pp per dag zoals geadviseerd. De zeepsmaak komt soms voor, evenals glazige noten die ik sowieso weggooi. Paranoten worden behandeld om de gevaarlijke schimmels die het kankerverwekkende aflatoxine produceren te voorkomen. Het slagen van de handel in paranoten is afhankelijk van de afwezigheid van schimmels waarop ook onze NVWA streng controleert. Wellicht dat een van onderstaande hulpstoffen niet voor 100% worden verwijderd en een zeepsmaak geven.
Brazil nuts:
'Several strategies of disinfection have been suggested, including physical methods (conventional drying to the safe moisture levels, mechanical sorting, thermal inactivation, UV and gamma ray irradiation and modified atmospheres in food storage), chemical treatments (hydrogen peroxide, ammonia, ethylene, organic acids and anti-fungal compounds) and biological control methods (use of atoxigenic strains) have been used.'
In onderzoek: Microwave drying and disinfestation of Brazil nut seeds.
Gert van der Hoek : verhoogde selenium gehalte is uiterst belangrijk (zoals bij kankerpreventie). Het seleniumgehalte van de bodem/ AGF hier (en elders) is omlaag gegaan. Zoals met alle sporenelementen is het uiteraard uitkijken met te hoge dosis... maar 2 paranoten gemiddeld per dag is een aanrader (1 is eigenlijk al genoeg).... die kunnen ook in notenmix met bijv. amandelen en walnoten (zoals kant en klaar verkrijgbaar) en zijn dan helemaal een lekkere AANRADER (ook gehakt door de salade met balsamico, olijf(olie), bosui, petercelie en feta ;).
Dat paranoten niet lekker zouden zijn ben ik het totaal niet mee eens. Maar misschien moet je roosteren met kurkuma proberen dan Enno Krol (sommige mensen vinden korianderzaad ook naar zeep smaken... maar geroosterd niet meer)? Het blijft een kwestie van individuele smaak.... en geen moeten bij andere goede keuzes (maar wees je bewust van grote verschillen in selenium e.a. gehaltes)
Als die zeepsmaak veroorzaakt zou worden door chemische hulpstoffen is dat een ernstig gebrek bij de productie. Zijn onbehandelde biologische paranoten niet te vertrouwen?