Het congres Arts & Voeding beleefde dit jaar zijn 7e editie. Het wordt ieder jaar groter en trekt steeds opnieuw meer en enthousiastere bezoekers. Dit jaar stond volledig in het teken van darmgezondheid en de toekomst van fecestransplantaties.
Darmgezondheid was het thema van dit jaar. Al eerder verscheen op Foodlog een interview met Eric Claassen met een deel van zijn verhaal over dit onderwerp. Darmgezondheid is al een aantal jaar in opkomst en we ontdekken er meer en meer over, maar hoe de relatie tussen darmbacteriën en gezondheid precies in elkaar steekt, weet nog niemand precies.
Immunoloog Eric Claassen trapte de dag af met de basiskennis over de darmbacteriën en hoe belangrijk voeding daarin is. Een gezonde darm selecteert de stoffen die in ons bloed terechtkomen en houdt andere buiten. Dat gaat prima als de epitheelcellen in goede conditie zijn. Als dat niet het geval is, spreken medici van een lekkende darm of ‘leaky gut’. Voor een optimale darmprestatie zijn onder meer oligosacchariden nodig. Die zitten volop in bijvoorbeeld chicorei, schorseneren en artisjokken, groenten die vooral in Mediterrane landen op het menu staan. “We moeten dus meer naar het mediterrane voedingspatroon", zegt Claassen. "Met simpele groente-interventies kun je je darm weer rechtzetten. Dus geen beschuitje en slappe thee als je diarree hebt, maar een bakje witlof met knoflook. Of een pot asperges, dat kan ook.”
Kip en ei
Michiel Kleerebezem, hoogleraar microbiologie aan de WUR, ging vooral in op het verband tussen ziektes en de darmbacteriën. We weten inmiddels dat gezonde mensen een ander darmmicrobioom hebben dan mensen met een aandoening. Maar het is een kip-ei verhaal, we weten niet wat oorzaak en gevolg is. Om daarachter te komen moeten we misschien wel meer kijken naar de bacteriën in de dunne darm, dan die in de dikke darm - via de ontlasting - zoals we nu doen. Kleerebezem: “De dunne darm is de plek waar onze voeding voor het eerst in aanraking komt met de bacteriën in de darm. Dat is alleen veel lastiger te onderzoeken, omdat we daar minder goed bij kunnen komen.” Uit onderzoek wat al gedaan is, blijkt vooral dat de opbouw van het darmmicrobioom in de dunne darm voorspellend is voor de reactie op voeding. Dat verklaart bijvoorbeeld waarom de één een veel hogere glucosepiek heeft na het eten van een banaan dan de ander. “In de toekomst kunnen er waarschijnlijk wel interventies worden ontwikkeld aan de hand van de darmbacteriën, maar het is niet een one-size-fits-all-oplossing. We zullen individueel moeten kijken naar wat voor die persoon het beste eetpatroon is”, aldus Kleerebezem
Hoogleraar immunologie Aletta Kraneveld noemde de darmen ‘onze grootste buitenkant’ en ‘het tweede brein’. “Het darmmicrobioom is een bron van neurotransmitters, die invloed hebben op depressie, angst, stress, Parkinson en autisme. Veel mensen met die ziektes hebben een lekkende darm, wat inhoudt dat er een verstoring is van de darm en de bacteriën, waarbij een milde systemische ontsteking ontstaat.” Kraneveld doet vooral onderzoek op proefdieren. Kraneveld: “Je ziet dat als je bij ratten darmbacteriën inbrengt van een depressief persoon, dat de ratten ook depressief worden. Muizen die geen darmflora hebben, vertonen problemen in hun sociale gedrag en bij muizen met Parkinson verbetert de motoriek bij een bepaald dieet. Microbiota lijken essentieel voor het functioneren van het brein en voor sociaal gedrag.”
Hoogleraar Maag-, Darm- en Leverziekten Rinse Weersema benadrukte dat we niet moeten vergeten dat medicatie invloed heeft op de darmbacteriën “We zien bijvoorbeeld bij diabetes dat mensen die metformine gebruiken vaak diarree hebben. Komt de verandering in het microbioom dan door de diabetes, of door de metformine? Veel microbioomstudies zijn vals positief omdat er niet gekeken is naar medicijngebruik”. Ook protonpompremmers zijn daar een voorbeeld van; een middel dat wordt gebruikt tegen maagzuur. “In Nederland gebruiken 2 miljoen mensen protonpompremmers op voorschrift, maar ze zijn ook zonder recept te krijgen. Medicatie beïnvloedt het microbioom, maar het microbioom beïnvloedt ook de respons op medicatie. Dat is iets waar we nog veel meer onderzoek naar moeten doen.”
De laatste lezing van de dag werd verzorgd door Max Nieuwdorp, hoogleraar Inwendige Geneeskunde aan het AMC. Hij noemde het darmmicrobioom het nieuwe orgaan, omdat het zoveel invloed heeft op alle processen in het lichaam. Nieuwdorp ziet, net als Kleerebezem, een toekomst voor personalized nutrition in combinatie met telemedicine. “Via een app kunnen mensen dan individueel advies krijgen over wat ze het best kunnen eten, om zo hun darmbacteriën optimaal te houden.” Fecestransplantaties ziet hij niet als dè oplossing voor ziektes. “Poeptransplantaties zijn niet nieuw. In de 4e eeuw voor Christus gebruikten Chinezen al gele soep van babyontlasting tegen voedselvergiftiging, en Bedoeïenen in het Midden-Oosten gebruikten kamelenpoep tegen reizigersdiarree. Maar het is niet een quick fix”, benadrukt Nieuwdorp. “Een fecestransplantatie heeft bij diabetes bijvoorbeeld wel effect op de insulinegevoeligheid, maar dat effect verdwijnt weer na 4 maanden als mensen hun eetpatroon niet aanpassen. Maar voordat we darmbacteriën als behandeling kunnen inzetten, hebben we nog een lange weg te gaan.”
Dit artikel afdrukken
Dus geen beschuitje en slappe thee als je diarree hebt, maar een bakje witlof met knoflookLekkende darm rechtzetten
Immunoloog Eric Claassen trapte de dag af met de basiskennis over de darmbacteriën en hoe belangrijk voeding daarin is. Een gezonde darm selecteert de stoffen die in ons bloed terechtkomen en houdt andere buiten. Dat gaat prima als de epitheelcellen in goede conditie zijn. Als dat niet het geval is, spreken medici van een lekkende darm of ‘leaky gut’. Voor een optimale darmprestatie zijn onder meer oligosacchariden nodig. Die zitten volop in bijvoorbeeld chicorei, schorseneren en artisjokken, groenten die vooral in Mediterrane landen op het menu staan. “We moeten dus meer naar het mediterrane voedingspatroon", zegt Claassen. "Met simpele groente-interventies kun je je darm weer rechtzetten. Dus geen beschuitje en slappe thee als je diarree hebt, maar een bakje witlof met knoflook. Of een pot asperges, dat kan ook.”
Kip en ei
Michiel Kleerebezem, hoogleraar microbiologie aan de WUR, ging vooral in op het verband tussen ziektes en de darmbacteriën. We weten inmiddels dat gezonde mensen een ander darmmicrobioom hebben dan mensen met een aandoening. Maar het is een kip-ei verhaal, we weten niet wat oorzaak en gevolg is. Om daarachter te komen moeten we misschien wel meer kijken naar de bacteriën in de dunne darm, dan die in de dikke darm - via de ontlasting - zoals we nu doen. Kleerebezem: “De dunne darm is de plek waar onze voeding voor het eerst in aanraking komt met de bacteriën in de darm. Dat is alleen veel lastiger te onderzoeken, omdat we daar minder goed bij kunnen komen.” Uit onderzoek wat al gedaan is, blijkt vooral dat de opbouw van het darmmicrobioom in de dunne darm voorspellend is voor de reactie op voeding. Dat verklaart bijvoorbeeld waarom de één een veel hogere glucosepiek heeft na het eten van een banaan dan de ander. “In de toekomst kunnen er waarschijnlijk wel interventies worden ontwikkeld aan de hand van de darmbacteriën, maar het is niet een one-size-fits-all-oplossing. We zullen individueel moeten kijken naar wat voor die persoon het beste eetpatroon is”, aldus Kleerebezem
Je ziet dat als je bij ratten darmbacteriën inbrengt van een depressief persoon, dat de ratten ook depressief wordenNo guts, no glory
Hoogleraar immunologie Aletta Kraneveld noemde de darmen ‘onze grootste buitenkant’ en ‘het tweede brein’. “Het darmmicrobioom is een bron van neurotransmitters, die invloed hebben op depressie, angst, stress, Parkinson en autisme. Veel mensen met die ziektes hebben een lekkende darm, wat inhoudt dat er een verstoring is van de darm en de bacteriën, waarbij een milde systemische ontsteking ontstaat.” Kraneveld doet vooral onderzoek op proefdieren. Kraneveld: “Je ziet dat als je bij ratten darmbacteriën inbrengt van een depressief persoon, dat de ratten ook depressief worden. Muizen die geen darmflora hebben, vertonen problemen in hun sociale gedrag en bij muizen met Parkinson verbetert de motoriek bij een bepaald dieet. Microbiota lijken essentieel voor het functioneren van het brein en voor sociaal gedrag.”
Medicatie beïnvloedt het microbioom, maar het microbioom beïnvloedt ook de respons op medicatieMaagzuurremmers
Hoogleraar Maag-, Darm- en Leverziekten Rinse Weersema benadrukte dat we niet moeten vergeten dat medicatie invloed heeft op de darmbacteriën “We zien bijvoorbeeld bij diabetes dat mensen die metformine gebruiken vaak diarree hebben. Komt de verandering in het microbioom dan door de diabetes, of door de metformine? Veel microbioomstudies zijn vals positief omdat er niet gekeken is naar medicijngebruik”. Ook protonpompremmers zijn daar een voorbeeld van; een middel dat wordt gebruikt tegen maagzuur. “In Nederland gebruiken 2 miljoen mensen protonpompremmers op voorschrift, maar ze zijn ook zonder recept te krijgen. Medicatie beïnvloedt het microbioom, maar het microbioom beïnvloedt ook de respons op medicatie. Dat is iets waar we nog veel meer onderzoek naar moeten doen.”
In de 4e eeuw voor Christus gebruikten Chinezen al gele soep van babyontlasting tegen voedselvergiftiging, en Bedoeïenen in het Midden-Oosten gebruikten kamelenpoep tegen reizigersdiarreeHet nieuwe orgaan
De laatste lezing van de dag werd verzorgd door Max Nieuwdorp, hoogleraar Inwendige Geneeskunde aan het AMC. Hij noemde het darmmicrobioom het nieuwe orgaan, omdat het zoveel invloed heeft op alle processen in het lichaam. Nieuwdorp ziet, net als Kleerebezem, een toekomst voor personalized nutrition in combinatie met telemedicine. “Via een app kunnen mensen dan individueel advies krijgen over wat ze het best kunnen eten, om zo hun darmbacteriën optimaal te houden.” Fecestransplantaties ziet hij niet als dè oplossing voor ziektes. “Poeptransplantaties zijn niet nieuw. In de 4e eeuw voor Christus gebruikten Chinezen al gele soep van babyontlasting tegen voedselvergiftiging, en Bedoeïenen in het Midden-Oosten gebruikten kamelenpoep tegen reizigersdiarree. Maar het is niet een quick fix”, benadrukt Nieuwdorp. “Een fecestransplantatie heeft bij diabetes bijvoorbeeld wel effect op de insulinegevoeligheid, maar dat effect verdwijnt weer na 4 maanden als mensen hun eetpatroon niet aanpassen. Maar voordat we darmbacteriën als behandeling kunnen inzetten, hebben we nog een lange weg te gaan.”
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Op onze Facebookpagina reageert Bert Brink: "Ik vraag mij af hoeveel het voedingspatroon zal hebben op onze darmflora. Denk dat dit hoofdzakelijk genetisch is bepaald. En het Leaky Gut syndrom is denk ik wel een serieus probleem. M.n. mycotoxinen kunnen hier aan bijdragen. Mycotoxinen die in ons voedsel voorkomen. Denk daar bv aan wijn. Bij een slecht jaar kan deze zeer hoge gehaltes bevatten. En deze jaren met slechte wijn zijn gewoon bekend. Mycotoxinen vernietigen de tight junktions tussen de darmfilie waardoor je darm gaat lekken. Dus mycotoxinenbinders op je boterham."
Als ik doorklik naar het artikel "Een mens heeft als het ware twee breinen" kom ik hier. Iets gaat niet goed! Ennuh: het is darmvilli, meervoud van darmvillus. (ik zit te studeren voor m'n tentamen voedingsleer). Bovendien heb ik het al jaren aan m'n villi...
Het gaat goed; kijk maar wat hoogleraar immunologie Aletta Kraneveld hierboven zegt.
Dank voor deze impressie, Marjolein.
Vraag aan de auteur: is er ook gesproken over bacteriophagen? Want in de darm is er kennelijk een symbiose tussen bacteriophagen en darmbacteriën. Wat betekent dan bijvoorbeeld een faecestransplantatie......
Zie hier van een van mijn zoektochten op dit terrein:
https://nl.linkedin.com/pulse/vaag-faag-jan-taco-te-gussinklo
Ook hier weer alleen maar aandacht voor behandeling. Inderdaad het is een groeiend probleem maar als je deze sprekers uitnodigt voor hun visie op het probleem is de uitkomst steeds meer onderzoek.
Waarom komen al die knappe koppen niet tot de conclusie, moeten we ook niet op zoek naar de oorzaak? Of is dat te moeilijk voor de dames en heren? Tunnelvisie?
De sector wordt tunnelvisie verweten maar geld dat niet voor meer disciplines?
Er is kennis op het gebied van preventie in relatie tussen voedsel en humane gezondheid, waarom wordt die niet mee genomen in dit soort bijeenkomsten. Gaan er tenminste stappen gemaakt worden in het oplossen van veel gevallen. Preventie en genezen moeten elkaar versterken en niet tegenwerken, dus nog een weg te gaan, vanuit bredere kennis.
Dick genetisch bepaald? Wetenschappelijke rapporten geven nu aan dat het genetisch denken achterhaald is in veel gevallen en inhoudelijk voedingsdicht voedsel in beeld komt. Zij zeggen incompleet voedsel geeft het lichaam de verkeerde signalen en raakt totaal uit balans.
Waarom moeten wij daar steeds mee komen en is dat bij de geleerde dames en heren onvoldoende bekend?