Tot die conclusie komt verslaggever Alexis de Roode nadat hij Herman Wijffels gisteravond aanhoorde in de Rode Hoed.
Misschien ligt het aan zijn charisma en rustige spreektoon, dat het niet zo opvalt, maar feitelijk predikte Herman Wijffels de revolutie, gisteren in de Rode Hoed. "De machtscentra moeten worden afgebroken doordat burgers het niet langer pikken."
Opruiend
"It's the food, my friend" ging deze keer over de impact van geld op ons voedselsysteem. Naast hoofdspreker Herman Wijffels kwamen Helen Toxopeus, onderzoeker naar alternatieve geldsystemen en Koos Bakker, oprichter van Odin aan het woord. Wijffels stal echter de show met zijn kritiek op het huidige economisch systeem en zijn pleidooi voor een circulaire economie. Voor iemand die lang in het centrum van de macht en het financiële systeem heeft geopereerd, was zijn taal ronduit opruiend te noemen.
Tegen
Herman Wijffels legde eerst uit hoe de financiering van het huidige voedselsysteem duurzaamheid tegenwerkt: door de extreem kapitaalintensieve arbeidsplaatsen komt de boer in de tang van verwerking en retail, die worden gedomineerd door beursgenoteerde bedrijven. Wijffels sprak zich uit tegen het patenteren van levend materiaal door bedrijven als Monsanto. "Dat is niet in het belang van consumenten en boeren." In eenzelfde beweging sprak hij zich ook uit tegen het Atlantische handelsverdrag TTIP. "Daarmee importeren we de gangbare Amerikaanse wijze om met milieu en dierenrechten om te gaan."
Ons voedselsysteem is door het eenzijdige streven naar lage prijzen en efficiëntie scheefgegroeid: "Structureel zit dit systeem op een koers die de bron van ons voedsel, de bodem, onbruikbaar maakt." De manier waarop onze voedselsector is opgezet is te kenmerken als "georganiseerde onverantwoordelijkheid". Dit levert bovendien producten op die niet dienstbaar zijn aan de gezondheid van de mens.
Beprijzen van bodem, water en biodiversiteit
Als oplossing pleit Wijffels voor een overgang naar een circulair systeem, waarin eindproducten en afval worden gebruikt voor nieuwe productie. "De mensheid denkt en handelt nu lineair, terwijl we leven in een circulaire werkelijkheid."
Om de transitie naar een circulaire economie te realiseren, ligt er ten eerste een verantwoordelijkheid bij de burger. Maar dat is niet genoeg. De overheid ("de expressie van onze collectieve wil") heeft ook een taak. "Ons economisch beleid is nu gebaseerd op de veronderstelling dat prijzen altijd zo zullen muteren dat schaarste wordt opgelost. Maar de schaarste zit in collectieve goederen zoals bodem, water, biodiversiteit. Die hebben nu geen prijs. Daar moet de overheid in beweging komen, om ons gemeenschappelijk belang te bewaken."
Het mededingingsrecht zou ook moeten worden herzien, want dat is gestoeld op sociaaldarwinisme, terwijl we juist samenwerking en verbinding nodig hebben.
Afbraak machtscentra door burgers
Maar uiteindelijk, besluit Wijffels, is de vernieuwing niet te verwachten van de machtscentra van de huidige orde. "Die machtscentra moeten worden afgebroken doordat burgers, mensen het niet langer pikken." Dan kunnen we pas echt werk maken van de transitie.
Na Wijffels kwam Helen Toxopeus aan het woord, die wees op de opkomst van allerlei alternatieve geldsystemen en financieringsmethoden wereldwijd. Ook in Nederland is onlangs in Hilversum besloten de Gooise Gulden in te voeren als lokale munteenheid. In zulke systemen zijn meer mogelijkheden om tot duurzaamheid te komen, betoogt Toxopeus.
Koos Bakker vertelde ten slotte nogal technisch over de coöperatieve organisatiestructuur van de biologische winkelketen Estafette, waaraan een groot aantal consumenten zich als "participerend lid" heeft verbonden.
In de einddiscussie kwam de aandacht echter weer snel bij Wijffels te liggen, die nog een keer uitlegde waar het hem om gaat. "De economie zou in dienst moeten staan van de menselijke waardigheid, opdat elke mens zijn unieke potentie kan ontwikkelen en daarmee een bijdrage leveren aan de samenleving. De financiële sector moet in dienst staan van zo'n economie. Het grote drama van onze tijd is de omkering van deze drieslag. Het rendement van de financiële sector is nu leidend, de economie staat in dienst van de financiële sector, en de mens is sluitpost."
Rabobank heeft dwarsdenkers en friskijkers
Tijdens de borrel achteraf reageren enkele bezoekers, waaronder Anna Veltman van Rabobank: "Het verhaal was mij bekend, maar Wijffels verschaft een mooi overzicht. Ik werk voor het team Friskijkers en Dwarsdenkers van Rabobank IJsseldelta in Zwolle. Dat is een groep mensen die van buiten de financiële sector komt en als taak heeft om na te denken over de transitie naar een duurzamere economie. Nieuwe vormen van financiering, circulaire economie, deelname van burgers, dat is interessant voor ons. Rabo IJsseldelta loopt hiermee overigens voorop."
Martin van den Heuvel, Social Trade Organisation (STRO): "Wij ontwikkelen met STRO systemen voor alternatief geld, zoals de Gooise Gulden. Die munt word beheerd door een coöperatie van bewoners, ondernemers en de gemeente. Zo kun je de lokale economie versterken. De Bristol Pound is een ander succesvol voorbeeld van een lokale munt."
Rieks Toxopeus, landbouwkundige en vader van Helen Toxopeus: "Ik onderschrijf de problematiek die Wijffels beschrijft, maar ik vraag me af hoe je de transitie waar hij om vraagt kunt bewerkstelligen. De overheid denkt meestal maar tot de volgende verkiezing. Dan moet dit soort denkbeelden eerste gemeengoed worden. Verder miste ik een beetje de rol van Europa in de dit verhaal. Vrijwel alle regels worden immers in Europa gemaakt, niet in Nederland."
De volgende aflevering van "It's the food, my friend!" vindt plaats op 8 april, in de Rode Hoed, met als thema: Visserij, visteelt en natuur: op zoek naar balans.
Fotocredits: #OccupyLA, Craig Dietrich
Dit artikel afdrukken
Opruiend
"It's the food, my friend" ging deze keer over de impact van geld op ons voedselsysteem. Naast hoofdspreker Herman Wijffels kwamen Helen Toxopeus, onderzoeker naar alternatieve geldsystemen en Koos Bakker, oprichter van Odin aan het woord. Wijffels stal echter de show met zijn kritiek op het huidige economisch systeem en zijn pleidooi voor een circulaire economie. Voor iemand die lang in het centrum van de macht en het financiële systeem heeft geopereerd, was zijn taal ronduit opruiend te noemen.
Tegen
Herman Wijffels legde eerst uit hoe de financiering van het huidige voedselsysteem duurzaamheid tegenwerkt: door de extreem kapitaalintensieve arbeidsplaatsen komt de boer in de tang van verwerking en retail, die worden gedomineerd door beursgenoteerde bedrijven. Wijffels sprak zich uit tegen het patenteren van levend materiaal door bedrijven als Monsanto. "Dat is niet in het belang van consumenten en boeren." In eenzelfde beweging sprak hij zich ook uit tegen het Atlantische handelsverdrag TTIP. "Daarmee importeren we de gangbare Amerikaanse wijze om met milieu en dierenrechten om te gaan."
Ons voedselsysteem is door het eenzijdige streven naar lage prijzen en efficiëntie scheefgegroeid: "Structureel zit dit systeem op een koers die de bron van ons voedsel, de bodem, onbruikbaar maakt." De manier waarop onze voedselsector is opgezet is te kenmerken als "georganiseerde onverantwoordelijkheid". Dit levert bovendien producten op die niet dienstbaar zijn aan de gezondheid van de mens.
Beprijzen van bodem, water en biodiversiteit
Als oplossing pleit Wijffels voor een overgang naar een circulair systeem, waarin eindproducten en afval worden gebruikt voor nieuwe productie. "De mensheid denkt en handelt nu lineair, terwijl we leven in een circulaire werkelijkheid."
Het rendement van de financiële sector is nu leidend, de economie staat in dienst van de financiële sector, en de mens is sluitpostKringlopen dus. Maar hoe realiseer je die in een internationale economie? Wijffels pleitte voor lokaal voedsel, maar ook voor raffinage, waarbij je de nutriënten bij de bron (Zuid-Amerika) scheidt, of nutriënten zelfs per boot naar Zuid-Amerika terugbrengt - de retourboot is immers vaak leeg.
Om de transitie naar een circulaire economie te realiseren, ligt er ten eerste een verantwoordelijkheid bij de burger. Maar dat is niet genoeg. De overheid ("de expressie van onze collectieve wil") heeft ook een taak. "Ons economisch beleid is nu gebaseerd op de veronderstelling dat prijzen altijd zo zullen muteren dat schaarste wordt opgelost. Maar de schaarste zit in collectieve goederen zoals bodem, water, biodiversiteit. Die hebben nu geen prijs. Daar moet de overheid in beweging komen, om ons gemeenschappelijk belang te bewaken."
Het mededingingsrecht zou ook moeten worden herzien, want dat is gestoeld op sociaaldarwinisme, terwijl we juist samenwerking en verbinding nodig hebben.
Afbraak machtscentra door burgers
Maar uiteindelijk, besluit Wijffels, is de vernieuwing niet te verwachten van de machtscentra van de huidige orde. "Die machtscentra moeten worden afgebroken doordat burgers, mensen het niet langer pikken." Dan kunnen we pas echt werk maken van de transitie.
Na Wijffels kwam Helen Toxopeus aan het woord, die wees op de opkomst van allerlei alternatieve geldsystemen en financieringsmethoden wereldwijd. Ook in Nederland is onlangs in Hilversum besloten de Gooise Gulden in te voeren als lokale munteenheid. In zulke systemen zijn meer mogelijkheden om tot duurzaamheid te komen, betoogt Toxopeus.
Koos Bakker vertelde ten slotte nogal technisch over de coöperatieve organisatiestructuur van de biologische winkelketen Estafette, waaraan een groot aantal consumenten zich als "participerend lid" heeft verbonden.
In de einddiscussie kwam de aandacht echter weer snel bij Wijffels te liggen, die nog een keer uitlegde waar het hem om gaat. "De economie zou in dienst moeten staan van de menselijke waardigheid, opdat elke mens zijn unieke potentie kan ontwikkelen en daarmee een bijdrage leveren aan de samenleving. De financiële sector moet in dienst staan van zo'n economie. Het grote drama van onze tijd is de omkering van deze drieslag. Het rendement van de financiële sector is nu leidend, de economie staat in dienst van de financiële sector, en de mens is sluitpost."
Rabobank heeft dwarsdenkers en friskijkers
Tijdens de borrel achteraf reageren enkele bezoekers, waaronder Anna Veltman van Rabobank: "Het verhaal was mij bekend, maar Wijffels verschaft een mooi overzicht. Ik werk voor het team Friskijkers en Dwarsdenkers van Rabobank IJsseldelta in Zwolle. Dat is een groep mensen die van buiten de financiële sector komt en als taak heeft om na te denken over de transitie naar een duurzamere economie. Nieuwe vormen van financiering, circulaire economie, deelname van burgers, dat is interessant voor ons. Rabo IJsseldelta loopt hiermee overigens voorop."
Vrijwel alle regels worden in Europa gemaakt, niet in NederlandDavid Klingen, producent van Ghee Easy: "Ik vond het leuk dat Wijffels pleitte voor herziening van het mededingingsrecht. Dat sluit aan op mijn kritiek enkele weken geleden op de aanpak van de ACM van de samenwerking rond de plofkip."
Martin van den Heuvel, Social Trade Organisation (STRO): "Wij ontwikkelen met STRO systemen voor alternatief geld, zoals de Gooise Gulden. Die munt word beheerd door een coöperatie van bewoners, ondernemers en de gemeente. Zo kun je de lokale economie versterken. De Bristol Pound is een ander succesvol voorbeeld van een lokale munt."
Rieks Toxopeus, landbouwkundige en vader van Helen Toxopeus: "Ik onderschrijf de problematiek die Wijffels beschrijft, maar ik vraag me af hoe je de transitie waar hij om vraagt kunt bewerkstelligen. De overheid denkt meestal maar tot de volgende verkiezing. Dan moet dit soort denkbeelden eerste gemeengoed worden. Verder miste ik een beetje de rol van Europa in de dit verhaal. Vrijwel alle regels worden immers in Europa gemaakt, niet in Nederland."
De volgende aflevering van "It's the food, my friend!" vindt plaats op 8 april, in de Rode Hoed, met als thema: Visserij, visteelt en natuur: op zoek naar balans.
Fotocredits: #OccupyLA, Craig Dietrich
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Occupy kwam, was er even en verdween. Je suis Charlie was er nog veel korter en maakte de redactie van Charlie Hebdo zo rijk dat ze nu ruzie hebben over het geld. Het zijn dé twee grote tekens van onze tijd, in onze culturele hoek van de wereld. Tekens waarmee burgers collectief een wil wisten uit te drukken en zich verenigd voelden in het 'iets niet pikken'. Het zijn meteen ook de twee tekens die onmiddellijk laten zien dat we gewoon weer overgaan tot de orde van de dag, maar wel enthousiast worden van de taal en het theater. De daden blijven symbolisch.
Daarom is er TTIP (waarin Europa zijn vleesindustrie inruilt voor importen omdat het auto's en andere non-food moet verkopen om niet te verarmen en naar de Rode Hoed te kunnen blijven gaan), de Melkveewet (omdat we in zuivel tenminste een kans zien om meerwaarde te maken met landbouw) en nog veel meer.
Heeft het zin om in zulke grote woorden te spreken over verandering, terwijl mensen in hun hoekje kunnen experimenteren met het doen van andere dingen, daar lol in hebben en zo hun nieuwe manieren van doen tot een toegepaste vorm van kunst verheffen? Kortom: ergens vóór zijn en dat doen in plaats van ergens tégen zijn. En zelf de grenzen en mogelijkheden ontdekken van zichzelf en wie ze willen en kunnen zijn in hun leefomgeving.
Alexis geeft een prachtige beschrijving van de reactie van de mevrouw van de Overijsselse Rabobank: 'het verhaal is me bekend' en in dezelfde adem door zeggen dat je een frisse dwarskijker bent. Dat kan helemaal niet binnen dat instituut dat - in de bovengeschetste logica - juist op de slooplijst staat. De cognitieve dissonantie is echter zo groot dat het groteske salonsocialisme niet eens meer doordringt. Hopelijk doet die bank wel iets aan de Overijsselse daalder; een goeie administratie en echtheidsgarantie blijft ook voor alternatieve munten tenslotte een must.
Laat dit maar eens gewoon zo gezegd zijn.
De vraag die bij mij gisteravond bleef kleven is of we niet een groot deel van onze economische welvaart in het westen verliezen als we de pot op de wereld circulair/eerlijk/lokaal gaan organiseren.
Vanuit bron in "het grote overzicht" zijn,
tegelijkertijd bladeren door de Kroniek Aarde,
paragrafen citeren waaruit blijk van kennis,
van elk aan onderwerp gerelateerd essentieel detail;
én vaardigheid bezitten om in - voor een ieder - makkelijk te begrijpen "meta" taal,
complexe sociaal, maatschappelijk, juridisch, financieel geïntegreerde structuren,
weten samen te brengen tot de kern van het kristal, vanwaaruit
het volledig spectrum tussen ons individueel en collectieve bewustzijn kristalliseert.
Herman Wijffels, Helen Toxopeus, Koos Bakker, hartelijk dank.
#1 Dick, beter kan de relativering niet worden uitgedrukt. Evenals je vingerwijzing naar de bank als vleesgeworden keizer zonder kleren. Maar uiteindelijk als al het revo-stof is neergedaald… wie dan ook, drinkt morgen melk, belegt zijn brood, eet vlees, ontvangt salaris en tapt flappen. Wie dat anders wil én de consequenties onder ogen ziet, wrikt en werpt die de eerste steen?
En verder: laat de FoodFriend karavaan na vijf jaar handgeklap, asjeblieft eens wat vaker uit de grachtengordelsalon kruipen en verkassen, ter lering & vermaak. … Verder dan het schoolreisje naar de veilige Wageningse campus.
Ik bedoel naar een hartland van landbouw, krimp, clash of experiment. Vlaams platteland waar het erom spant. Onopvallende experimenten-in-de-hoek zoals rond Biezenmortel, dat onlangs de eerste BodemAnders velddag ontving. Of een krimpgemeente in Noord of Oost Nederland. Of naar boeren die -al dan niet coöperatief- kiezen om óók het ambacht-in-het-bedrijf te koesteren en daarbij inzetten op lokale markten en afzet, in wat voor model dan ook. Dat laatste wellicht nog beter, met steun en solidariteit vanuit de stad door een transparante en gebruikersvriendelijke regionale munt.
Ik ben er ook geweest. Ik vond de bijdrage van dhr Bakker inspirerend en daardoor was het voor mij een geslaagde avond. Als je dat verhaal hoort over hoe ze meerwaarde creeren voor hun leden, zie je ook waar het is misgegaan met Rabobank.