Brexit dure grap voor dat ene lekkere kaasje, worstje of meloentje

Volgens het Department for Environment, Food and Rural Affairs (DEFRA) krijgen de Britten binnenkort "wereldklasse grensfaciliteiten", maar moeten ze voor wat in ieder land normale grenscontroles zijn die uit algemene middelen betaald worden zelf dokken. De prijs van de boodschappen die toch al hoger is dan op het vaste land van Europa, gaat er verder door omhoog. Volgens eerdere schattingen gaat het om een extra inflatie van 0,2%. De 'wereldklasse' kost £330 miljoen per jaar extra. Of de controles daadwerkelijk van wereldklasse zullen zijn, wordt door experts betwijfeld. Daar komt bij dat het aantal aan slechte voedselkwaliteit gerelateerde ziekten fors is opgelopen sinds Brexit.

De nieuwe heffingen heten de 'common user charge' en zullen van toepassing zijn op dierlijke producten, planten en plantaardige producten die via de haven van Dover en de Eurotunnel bij Folkestone het Verenigd Koninkrijk binnenkomen. De charge wordt per geïmporteerde goederensoort berekend en kost maximaal £145 voor gemengde zendingen. Voor individuele producten kunnen de kosten oplopen tot £29, afhankelijk van het risiconiveau.

Phil Pluck, chief executive van de Cold Chain Federation, laat weten dat de extra kosten doorberekend zullen worden aan afnemers die ze weer door zullen belasten aan de consument. "Dit zal niet alleen de bedrijfskosten en voedselprijzen verhogen, maar kan ook de keuzevrijheid van de consument beperken en leiden tot lege schappen," waarschuwt hij. Bovendien kritiseert hij dat de aankondiging van deze heffingen op het laatste moment kwam, waardoor getroffen bedrijven weinig tijd hebben om er hun contracten met afnemers op aan te passen.

Deze heffingen zijn ingevoerd om de douanekosten te dekken en om nieuwe faciliteiten in Kent te financieren die de invoer van planten- en dierenziektes moeten tegengaan. Volgens de tuinbouwhandelsorganisatie HTA is het beleid "op zijn best haastig opgesteld". De tuinbouwsector heeft nagenoeg standaard te maken met meerdere producten per rit. Hoewel voor kleinere ambachtelijke producenten de kosten relatief beperkt zijn, kunnen ze catastrofaal hoog uitpakken als een zending uit maar een klein aantal kaasjes of worsten bestaat. Voor grotere zendingen kunnen de kosten voor een vrachtwagenlading tot £1.000 (€1.170) oplopen. Belangrijke leveranciers zouden Groot-Brittannië al hebben opgeven, of hun beschikbare productassortiment voor het eiland inkrimpen.

Ondanks dat de Britse regering het doorvoeren van de maatregelen al vijf keer heeft uitgesteld om bedrijven de tijd te geven zich voor te bereiden en verstoringen van de leveringsketens te minimaliseren, zijn de zorgen groot. De nieuwe grenscontroles die de komende 12 maanden ingaan, te beginnen met fysieke controles vanaf 30 april, zijn het begin van een nieuwe fase in de import van verse producten vanaf het vasteland ten opzichte van de vrije en soepele handel die er voorheen tussen de EU en het VK bestond.

De regering zegt dat tot de flat-rate heffing is besloten om de kosten van de grensfaciliteiten te dekken en essentiële bioveiligheidscontroles te financieren die de voedselvoorziening, boeren en het milieu moeten beschermen tegen kostbare ziekte-uitbraken. Een woordvoerder benadrukt dat de heffingen het resultaat zijn van uitgebreid overleg met de industrie. Kleine bedrijven zouden er niet al te veel door moeten lijden. Feit is echter dat het Verenigd Koninkrijk nog voor een belangrijk deel afhankelijk is van de EU voor verse groenten en varkensvlees. Grote bestellingen door grote bedrijven hebben de minste last van de extra kosten. Het geïmporteerde aanbod verschraalt. Op termijn zal vermoedelijk nieuw aanbod van Britse bodem zelf ontstaan dat inspeelt op de behoefte aan meer variatie en verrassing.