"Overal waar we PFOS meten, vinden we het", meldde de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) eerder dit jaar, na het analyseren van 172 watermonsters uit beken, kanalen en rivieren. En dus gaat VMM verder onderzoek doen, op 250 plaatsen in Vlaanderen, schreven de Belgische media gisteren. "We willen nagaan hoe diffuus de verspreiding van PFAS in Vlaanderen juist is, dus niet alleen rond de 'hotspots'", aldus een woordvoerder van de Vlaamse minister van Omgeving Zuhal Demir.

Stillegging
De aankondiging volgt op een veelbewogen weekend, waarin diezelfde minister Demir besloot het de vestiging van het Amerikaanse chemiebedrijf 3M in Zwijndrecht stil te leggen. Volgens de minister heeft het bedrijf onvoldoende informatie en duidelijkheid gegeven over zijn pfas-emissies. Met de stillegging wil Demir zeker stellen dat de blootstellingsrisico's van omwonenden niet verder oplopen.

In juni van dit jaar 'ontdekte' de Vlaamse overheid bij grondmetingen bij de grote werkzaamheden aan de ring van Antwerpen (de Oosterweelwerken) dat er in de nabijheid van Zwijndrecht net onder de grote stad, PFOS in de grond zat, een stof uit de familie van poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS). Dat was eigenlijk geen nieuws, want de nabijgelegen 3M-fabriek had op die locatie tot begin 2000 PFOS geproduceerd. Maar omdat bij graafwerkzaamheden nu eenmaal ook bodemonderzoek plaatsvindt, kwam de vervuiling nu onomstotelijk aan het licht. Omwonenden kregen het advies geen groenten uit eigen tuin meer te eten en moesten de eieren van hun hobbykippen links laten liggen.

Tot schrik van de Nederlanders bleek de fabriek van 3M per dág net zoveel PFAS in de Schelde te mogen lozen als de fabriek van Chemours in Dordrecht in 2 jaar
'Gekrakeel'
Wat volgde was een boel weinig verheffend gekrakeel tussen 3M en de overheid, waarbij 3M eerst deed of zijn neus bloedde, uiterst schoorvoetend met informatie over de brug kwam om nu ineens meer dan 11.000 documenten te dumpen, zodat diezelfde overheid weinig anders rest dan de fabriek dan toch - tijdelijk - te sluiten. Onder protest (je zou haast zeggen: uiteraard) van 3M, dat meteen de kaart van mogelijke baanverliezen trok.

Ondertussen breidde de kring van ongeruste bewoners zich steeds verder uit, kwam de veiligheid van de landbouw op het spel te staan (hoewel die later toch voedselveilig werd bevonden) en raakte de Belgische politiek meer en meer verstrikt in de problematiek, tot een parlementaire enquête aan toe. Vorige week werd bekend dat bij meer dan 90% van de ruim 800 omwonenden uit een straal van 3 kilometer rondom 3M te hoge PFAS-waarden in het bloed aangetroffen zijn.

PFAS in Nederland
Ook in buurland Nederland, met name in Zeeland, steeg de ongerustheid. Tot schrik van de Nederlanders bleek de fabriek van 3M per dág net zoveel PFAS in de Schelde te mogen lozen als de fabriek van Chemours in Dordrecht in 2 jaar. Dat is 180 keer zoveel. Chemours produceerde jarenlang teflon, een andere stof uit de familie van de 'forever chemicals', en dat leidde ertoe dat al in 2017 omwonenden van de fabriek de groenten uit hun moestuinen niet meer mochten eten.

In Nederland voerde minister Stientje van Veldhoven in 2019 het Tijdelijk Handelingskader PFAS in. Dat bleek effectief tot een bouwstop te leiden, omdat vrijwel alle grond (en water) niet aan de normen voldeed. De normen werden verruimd om Nederland niet tot stilstand te laten komen, maar deze zomer bleek uit onderzoek van het RIVM dat Nederlanders 1,5 tot 2 keer zoveel PFAS binnenkrijgen als acceptabel zou zijn.

Nederland wil Europees verbod op PFAS
PFAS (een groep van zo'n 6000 stoffen die met hun vetafstotende en waterdichte eigenschappen het moderne leven makkelijk maken) krijgen we binnen via ons eten, het drinkwater, en zelfs via de lucht. Ze breken in het milieu nauwelijks af, vandaar de bijnaam 'forever chemicals'. Binnen Europa is Nederland één van de voortrekkers om tot een Europees verbod op pfas te komen voor 2025.

Dit artikel afdrukken