Een paspoort dat het mogelijk maakt om de exacte herkomst van die ene appel in je fruitmand te achterhalen. Zo weet je niet alleen van welke boom de appel of peer afkomstig is, maar heb je ook toegang tot informatie over voedselveiligheid, bodemgezondheid en gewasbescherming. Richard Schouten van het GroentenFruit Huis lichtte het concept onlangs toe tijdens een congres van GS, de organisatie achter de bekende streepjescode.

Een product legt een hele reis af voordat het in de winkel, thuis of ergens anders belandt. Iedere speler in die keten ‘zit op zijn data’. Soms worden die data gedeeld, maar vaker blijven ze opgesloten binnen bedrijfsmuren. Transparantie vereist het delen van data, ook van spelers die niet eens doorhebben dat ze data bezitten. Daarvoor is het handig als iedereen dezelfde datataal spreekt. Niet alleen in Nederland maar wereldwijd.

Track and trace
Het GroentenFruit Huis is een zogenoemde koploper van GS1. De stichting ontwikkelt systemen die deze nieuwe vorm van tracking ondersteunen. “We willen dat consumenten een appel net zo kunnen volgen als een pakketje dat ze online bestellen” zegt Bram Broeks van GS1 in het Financieele Dagblad. Nieuwe Europese regelgeving dwingt bovendien bedrijven verder te kijken dan hun eigen erf. “Voorheen hoefde je als bedrijf alleen maar meer te weten over de leverancier en de afnemer. Nu vraagt de wetgever informatie over de hele keten”, aldus Broeks.

Om te voorkomen dat elke partij in de keten op zijn eigen manier data gaat opvragen, zijn standaards handig. Een reis terug de keten in, noemt CEO Mirjam Karmiggelt van GS1 de weg naar circulaire ketens. “Voor data die nodig is om duurzame besluiten te nemen en consumenten en patiënten goed te informeren. Dat kan alleen als we op het allerlaagste niveau, op productniveau dus, de reis door de keten vastleggen. Daarvoor zijn standaarden nodig en moeten we nieuwe tools en services ontwikkelen”, aldus Karmiggelt. Laat dat nou het paradepaardje van GS1 zijn. De stichting hoopt met hun tools iedereen aan boord te krijgen.

GroentenFruit Huis is zo’n speler die vertrouwt op de GS1 standaarden. Ook de fruitteelt bezit een schat aan data. Zo kan Schouten putten uit een grote database met monsters van residuen van pesticiden. Doet bijvoorbeeld PAN een uitspraak over gevonden residuen, dan duikt Schouten met z’n team gelijk in die database. Dezelfde data geeft leden ook marktinformatie over trends, consumptie en hypes. Het kan bedrijven ook inzicht geven in waar hun risico’s liggen, hoeveel producten er bijvoorbeeld komen uit gebieden met waterschaarste.

Deze nieuwe vorm van transparantie kan helpen bij het snel traceren en terugroepen van specifieke batches in het geval van een ziekte-uitbraak. Hierdoor hoeven niet alle producten uit een bepaald gebied of van een bepaalde producent vernietigd te worden.

Dan wil de consument denk ik ook meer betalen voor mijn product
De GS1 koplopers wachtten niet op wetgeving en gingen aan de slag met het productpaspoort. Voor al hun data of voor een begin daarvan. Er zijn nog genoeg bedrijven die moeite hebben om de stap te maken, binnen en buiten de voedingssector, was te horen in de wandelgangen van het congres. Technologie is in deze niet de belemmerende factor, menselijk gedrag wel. De drempel overstappen om data te delen blijkt soms hoog. “Meer informatie doorgeven voelde eerst als wéér een verplichting”, geeft ook Fruitteler Bert den Haan in het FD toe. Want “zo gaat dat bij boeren". Eenmaal de stap gemaakt ziet Den Haan grote voordelen in een volledig transparante voedselketen. Hij kan straks laten zien dat hij extra bloemen plant, zo min mogelijk middelen spuit en hoeveel CO₂ hij opslaat met zijn bomen. "Dan wil de consument denk ik ook meer betalen voor mijn product.”

QR-code
GS1 zet een standaard voor het delen van data, QR-codes ontsluiten de data. Vanaf 2027 kun je de QR-codes overal scannen, belooft Gerhard van der Bijl van Ahold Delhaize. Ook buiten de winkels van Ahold Delhaize moet dat eind 2027 het geval zijn. Een QR-code kun je koppelen aan talloze bronnen van informatie, die de consument kan inzien door simpelweg de code te scannen. De scannapp bepaalt welke data de gebruiker te zien krijgt. Dat kunnen gebruiksinstructies, duurzaamheidsinformatie, ingrediëntendeclaratie of recepten zijn, maar ook veiligheids- of recyclinginstructies.

Het roept ook vragen op over privacy en data-veiligheid, maar de potentie voor innovatie in de laatste schakel van de keten - bij de consument thuis, waar nu de meeste verspilling optreedt - is enorm, denkt Van der Bijl.

Terug naar de appel en de peer. Om het vertrouwen van consumenten te winnen laat GS1 na het scannen van de QR-code alle certificaten van standaards zien van bijvoorbeeld de appels in een fles cider. Daar zit nog een grote zorg van Schouten, namelijk de wildgroei aan certificaten. Weet de consument nog wel welke standaards hij kan vertrouwen? Hij zou graag één Europese standaard zien voor duurzaamheid.
Dit artikel afdrukken