Ons lichaam heeft al een ingebouwd gewichtsverliessysteem dat werkt als Wegovy, Ozempic en Mounjaro

Het blijkt dat je lichaam natuurlijke versies van deze medicijnen produceert, ook wel incretinehormonen genoemd. Dat gebeurt in je darmen. Het is misschien niet verrassend dat voedingsstoffen uit voedsel helpen bij het reguleren van deze hormonen. Maar wist je ook dat de biljoenen microben in je darmen een essentieel onderdeel zijn van dit proces?

Als maag-darm-leverarts aan de Universiteit van Washington bestudeer ik hoe voedsel en je darmmicrobioom van invloed zijn op gezondheid en ziekte. Dit is een inside-out kijk op de rol die darmhormonen en gezonde voeding spelen bij de stofwisseling en gewichtsverlies.

Een kapotte darm
Vezels en polyfenolen zijn componenten van voedsel die je niet kunt verteren. Ze zijn afwezig in veel bewerkte voedingsmiddelen. Dat is jammer, want gespecialiseerde bacteriën in je darmen kunnen deze componenten transformeren in moleculen die hormonen stimuleren. Die hormonen reguleren vervolgens je eetlust en metabolisme. Een voorbeeld van zo’n hormoon is GLP-1, een natuurlijke versie van Wegovy en Ozempic.

GLP-1 en andere hormonen zoals PYY helpen de bloedsuikerspiegel te reguleren via de alvleesklier. Ze vertellen ook je hersenen dat je genoeg hebt gegeten. Je maag en darmen instrueren ze om de beweging van voedsel langs het spijsverteringskanaal te vertragen voor een goede vertering. Dit systeem heeft zelfs een naam: de colonic brake.

The physiological actions of glucagon-like peptide-1 (GLP-1), Lthoms11, via Wikimedia Commons CC BY-SA 4.0 DEED

Voor de opkomst van moderne bewerkte voedingsmiddelen werden metabole regulerende pathways aangestuurd door een divers, gezond darmmicrobioom

Voor de opkomst van moderne bewerkte voedingsmiddelen werden metabole regulerende pathways aangestuurd door een divers, gezond darmmicrobioom. Dat gebruikt deze hormonen om op natuurlijke wijze je metabolisme en eetlust te reguleren. Echter, voedselverwerking, gericht op verbetering van houdbaarheid en smaak, verwijdert de bioactieve moleculen zoals vezels en polyfenolen die dit systeem helpen reguleren.

Het verwijderen van deze essentiële voedingscomponenten en de resulterende afname van de diversiteit van het darmmicrobioom kan een belangrijke factor zijn die bijdraagt aan de toename van obesitas en diabetes.

Een snelle weg naar metabole gezondheid
Wegovy en Ozempic zetten de colonic brake weer in werking met moleculen die lijken op GLP-1. Onderzoekers hebben hun effectiviteit aangetoond bij gewichtsverlies en bloedsuikerregulatie.

Het medicijn Mounjaro gaat nog een stap verder en combineert GLP-1 met een tweede hormoonanaloog uit de bovenste darm genaamd GIP. Studies tonen aan dat deze combinatietherapie nog effectiever is in het bevorderen van gewichtsverlies dan GLP-1-only therapieën zoals Wegovy en Ozempic.

Deze medicijnen vullen andere maatregelen aan, zoals gastric bypass operaties. Die worden gebruikt in de meest extreme gevallen van metabole ziekte. Deze operaties werken mogelijk op dezelfde manier als Wegovy en Ozempic. Ze omzeilen namelijk de spijsvertering in delen van het maag-darmkanaal. Op die manier komen darmmicroben in contact met minder verteerd voedsel. Dit activeert de microben om darmcellen te stimuleren om GLP-1 en PYY te produceren. Daardoor worden eetlust en metabolisme effectief gereguleerd.

Veel patiënten hebben significante verbeteringen gezien. Die zijn niet alleen te zien in hun gewicht en bloedglucose, maar ook in vermindering van belangrijke cardiovasculaire uitkomsten zoals beroertes en hartaanvallen. Medische richtlijnen ondersteunen het gebruik van nieuwe incretine-gebaseerde medicijnen zoals Wegovy, Ozempic en Mounjaro. Ze kunnen bijdragen aan de behandeling van de onderling verbonden metabole aandoeningen van diabetes, obesitas en hart- en vaatziekten.

Gezien de effecten van incretine-gebaseerde medicijnen op de hersenen en verlangens, evalueren onderzoekers ook hun potentieel om niet-metabole aandoeningen zoals alcoholmisbruik, drugsverslaving en depressie te behandelen.

Wat zijn de risico's van het voorschrijven van deze medicijnen aan kinderen en adolescenten voor levenslang gewichtsbeheer?

Bijna een wondermiddel - voor de juiste mensen
Het succes is groot en medicijnen bieden de mogelijkheid om mensen te helpen die er het meest baat bij hebben. Toch roepen huidige voorschrijfpraktijken enkele vragen op. Zouden mensen die maar een beetje te zwaar zijn deze medicijnen moeten gebruiken? Wat zijn de risico's van het voorschrijven van deze medicijnen aan kinderen en adolescenten voor levenslang gewichtsbeheer?

Hoewel incretine-gebaseerde medicijnen bijna wondermiddelen lijken, zijn ze niet zonder bijwerkingen zoals misselijkheid, braken, diarree en constipatie. Deze symptomen houden verband met de manier waarop de medicijnen het maag-darmkanaal vertragen. Andere ernstigere, maar zeldzame bijwerkingen zijn onder meer alvleesklierontsteking en onomkeerbare gastroparese, of ontsteking van de alvleesklier en verlamming van de maag.

Deze medicijnen kunnen ook leiden tot verlies van gezonde magere spiermassa naast vet, vooral bij gebrek aan lichaamsbeweging. Aanzienlijke gewichtstoename na stopzetting van de medicijnen roept verdere vragen op over langetermijneffecten en of het mogelijk is om over te schakelen naar alleen leefstijlmaatregelen voor gewichtsbeheer.

Alle wegen leiden naar leefstijl
Ondanks dat we het liefst zo snel mogelijk oplossingen willen, is het heel goed mogelijk dat een gezonde levensstijl nog steeds de belangrijkste manier is om metabole ziekten te beheersen en algehele gezondheid te bereiken. Dit omvat regelmatige lichaamsbeweging, stressmanagement, slaap, naar buiten gaan en een uitgebalanceerd dieet.

We moeten minimaal bewerkte voedingsmiddelen aan ons dieet toevoegen

Als je net als de meerderheid van de bevolking nog geen obesitas of diabetes hebt, kan de beste aanpak voor een gezonde stofwisseling wel eens de volgende zijn: herstart het ingebouwde eetlust- en stofwisselingscontrolesysteem van de darm door opnieuw volwaardige voedingsmiddelen te gaan eten en activeer je darmmicrobioom.

We moeten minimaal bewerkte voedingsmiddelen aan ons dieet toevoegen, en met name die rijk zijn aan vezels en polyfenolen zoals flavonoïden en carotenoïden. Op die manier kunnen we de epidemie van obesitas en metabole ziekten bij de wortel aanpakken.