We publiceren eind april en gedurende de meimaand hun gedachten over verschillende onderwerpen rond voedsel. Het is uitdagend die te vergelijken met de gedachtenvorming over voedselbeleid zoals die thans in de Nederlandse Tweede Kamer plaatsvindt. Denken deze jonge mensen anders, verder of juist minder ver dan de beroepsbeleidsmakers van Nederland?
Vandaag de bijdrage van Eline Wielemaker, masterstudent Medische Biologie. Zij bepleit de kweek van de insecten als visvoer omdat consumenten gruwen van insecten, maar niet van vis die insecten eet.
Visvoer voor viskweek onduurzaam of matig geschikt
Een grote zorg rondom viskweek is dat de meeste kweekvissen gevoerd worden met vismeel en visolie, die dan weer afkomstig zijn van wild gevangen vis. Met name roofvissen zoals zalm en forel zijn afhankelijk van deze ingrediënten. Naar schatting wordt bijna 20% van de globale visvangst omgezet in vismeel en visolie voor de viskweekindustrie. De groeiende vraag naar deze ingrediënten verhoogt de druk op de toch al fragiele visstanden en drijft bovendien de prijs van deze ingrediënten omhoog. Dit beperkt groei van de viskweekindustrie en vraagt om duurzame alternatieven.
Er worden pogingen gedaan om vis te kweken op een vegetarisch dieet met bijvoorbeeld soja, maar deze zijn slechts tot op zekere hoogte succesvol. Veel plantaardige ingrediënten zijn niet goed verteerbaar voor vissen en bevatten bovendien niet de juiste verhouding van nutriënten. Een belangrijke tekortkoming is dat landplanten geen EPA en DHA bevatten. Aangezien vissen, net als mensen, omega-3 vetzuren niet zelf kunnen aanmaken, zijn ze afhankelijk van inname via voedsel. De primaire producenten van EPA en DHA zijn algen, die door de aquatische voedselketen worden geconsumeerd een daardoor accumuleren in vis.
Het het gros van de Westerse bevolking huivert bij de consumptie van insectenWanneer deze aquatische voedselketen deels wordt vervangen door een dieet afkomstig van land, daalt daarmee de concentratie EPA en DHA in kweekvis. Een studie in Schotse zalm toonde bijvoorbeeld aan dat de concentratie EPA en DHA tussen 2006 en 2015 halveerde, parallel aan een verhoogde toevoeging van plantaardige ingrediënten aan het visvoer. Dit heeft niet alleen effect op de gezondheid van de vis, maar ook op de voedingswaarde voor de menselijke consument. Daarnaast kunnen we ook om andere redenen vraagtekens plaatsen bij het gebruik van soja voor visvoer, zoals competitie voor landbouwgrond en ontbossing in Zuid-Amerika.
Enorme recyclepotentie
Recent krijgen insecten steeds meer aandacht als alternatieve eiwitbron in zowel voedsel voor de mens een in veevoeder. Voordelen van insecten zijn hun potentie om te groeien op afvalstromen en een kleine ecologische voedselafdruk wat betreft water- land- en energiegebruik. Ondanks deze voordelen en de hoge voedingswaarde van insecten, huivert het gros van de Westerse bevolking bij de consumptie ervan. Aangezien eetgewoontes diep in onze cultuur zitten gebakken, hoeven we niet te verwachten dat menselijke consumptie van insecten een duurzaam antwoord zal bieden op de stijgende vraag naar dierlijke eiwitten. Het zou echter zonde zijn om de enorme recyclepotentie van insecten niet te benutten, aangezien ze laagwaardige afvalstromen efficiënt kunnen omzetten tot eiwitten.
Neem bijvoorbeeld de larven van de zwarte soldaatvlieg. Deze kunnen groeien op organisch afval van bijvoorbeeld groente en fruit, maar ook op mest van allerlei veesoorten. Aangezien ze tot wel 75% van de aanwezige hoeveelheid stikstof en fosfor uit de mest kunnen halen en de massa van mest hierbij kunnen halveren, spelen ze een mogelijke rol in het verminderen van mestoverschotten. Bovendien brengen deze vliegen, noch de larven ervan, plagen of ziektes over en vormen dus geen gevaar voor de gezondheid.
Misschien moeten we daarom aquatische insecten gaan inzetten om meer circulaire vormen van viskweek te ontwerpenEPA en DHA
Een nadeel van veel insectensoorten is dat ze van nature geen of nauwelijks EPA en DHA bevatten. Hierdoor stuiten we bij gebruik als visvoer op hetzelfde probleem als bij planten: de concentratie van deze vetzuren in de vis - en daarmee de voedingswaarde voor de consument - daalt. Echter, de samenstelling van vetten in een insect reflecteert voor een groot deel die van hun voer. Er worden dan ook al experimenten gedaan om de concentraties EPA en DHA in insecten te verhogen door ze bijvoorbeeld deels bij te voeren met afval uit de visindustrie, wat nog veel van deze vetzuren bevat. De mogelijkheid van larven van de zwarte soldaatvlieg om deze vetzuren te accumuleren lijkt beperkt, maar andere soorten zijn hier beter in.
De zijdeworm bijvoorbeeld, die in grote hoeveelheden ontstaat als bijproduct van de zijdeindustrie, lijkt EPA en DHA al beter te kunnen accumuleren. Andere mogelijke waardevolle soorten zijn aquatische insecten die, in tegenstelling tot terrestrische soorten, van nature rijker zijn aan EPA en DHA vanwege de algen die ze eten. Bovendien vormen deze soorten deel van het natuurlijke dieet van veel vissoorten. Misschien moeten we daarom aquatische insecten gaan inzetten om meer circulaire vormen van viskweek te ontwerpen, bijvoorbeeld waarbij algen en insecten groeien op afvalwater van vissen en tegelijkertijd dienen als visvoer.
Met al ruim 1 miljoen bekende soorten is de diversiteit aan insecten enorm. Dit geeft dan ook een enorme diversiteit aan eigenschappen en daarmee, aan mogelijke toepassingen in verduurzaming van ons voedselsysteem. Laten we daarom proberen om onze associaties met insecten als ‘vies’ en ‘eng’ los te laten en in plaats daarvan te onderzoeken hoe we ze in kunnen zetten om afvalstromen te verminderen en voedselproductie efficiënter te maken.
Alle bijdragen van de studenten in deze serie zijn te vinden onder de tag 'radboud honourslab'.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Dus Hans#5, Het klopt dat insecten niet steriel worden gekweekt. Dat geldt voor alle dieren die worden grootgebracht.
De wetgever heeft daarom strenge eisen ingesteld om besmetting van het eindproduct te voorkomen.
Dat geldt dus ook voor insecten. Ze worden streng gecontroleerd voordat ze de markt op gaan.
Dank voor je aanvulling, Marleen (#6). BSF is geen vector in de gangbare zin van het woord, maar ik denk dat Hans Pollemans (#5) doelt op het risico dat (de larven van) die vliegen virussen, bacteriën of andere contaminanten kunnen opnemen uit het kweekmedium. Die ongewenste stoffen krijg je dus wel binnen als je die insecten gaat eten.
Insecten mogen inderdaad gekweekt worden op goedgekeurde plantaardige voedselstromen (dus niet op gemengde reststromen ('swill') of mest of ander afval). Volgens mij mag insecteneiwit nog steeds niet verwerkt worden in voer voor kippen of varkens.
Maar nogmaals: ik heb er alle vertrouwen in dat insecten in de nabije toekomst breder ingezet gaan worden in feed & food.
Fijn om de positieve reacties te lezen over het onderzoek van Eline Wielemaker dat ze bij ons (NGN Products; www.ngn.co.nl) uitvoerde. NGN (New Generation Nutrition) is koploper als het gaat om het ontwikkelen van voeding voor mens en dier die is gebaseerd op insecten.
Ik reageer graag even op een aantal opmerkingen en vragen die bij de reacties zijn gemaakt.
Black Soldier Flies brengen inderdaad geen ziekten over. Volwassen BSF komen niet op mensen af. Ze eten niet meer. Willen zich alleen voortplanten. BSF is geen vector (overbrenger van ziekten). Een vector is een organisme dat ziekteverwekkers of parasieten kan overbrengen naar een gastheer (mens, dier of plant). Dit geldt niet voor andere insecten, zoals de huisvlieg. Het gaat erom dat de besmettingskans klein is.
Kippen zijn inderdaad dol op insecten (meelwormen, BSF en buffalo’s). Uit onderzoek is inmiddels bekend dat de smaak van kippen niet (negatief) wordt beïnvloed door het voeren van meelwormen in het voer, waar NGN ook aan meegewerkt heeft (Europees onderzoek landbouwfonds, 2015; Kip & Ei).
De wetgeving is in 2017 aangepast. (Verordening 2017/893). Daarom mogen nu insecten worden gekweekt op goedgekeurde plantaardige voedselstromen. Deze insecten mogen worden verwerkt en gevoerd aan o.a. vissen en pets.
Het belangrijkste punt in het onderzoek van Eline is dat insecten mogelijk voor de vervanging van omega-3 kunnen zorgen, in plaats van vis te gebruiken. Meer informatie over het gebruik van insecten in visvoer is te lezen op http://ngn.co.nl//wp-content/uploads//2017/07/170703-Aquacultuur-No2-Juni-2017.pdf
“Bovendien brengen deze vliegen, noch de larven ervan, plagen of ziektes over en vormen dus geen gevaar voor de gezondheid.”
Klopt dat wel ?
Alle beestjes, zeg maar alle organismen, kunnen ziekten overbrengen.
Op 2 manieren:
- intern besmet tot in het bloed, vochtregulatie, gifbaan en/of excrementen voor en achter.
- of extern drager van ziektekiemen door bezoek aan besmette bronnen.
Of wordt de zwarte soldaatvlieg steriel gekweekt op ziektekiemvrij organisch afval en mest ?
Dat wordt een dure omweg..
Verder een uitstekend idee.
Aangezien we besloten hebben in stijgende aantallen met rigide consumptie door te gaan, kunnen we op deze manier op interessante schaalgrootte het plebs van voldoende troep in de trog voorzien, maar voor mij blijft natuurlijk een excellente entrecôte beschikbaar van een gewoon (biologisch, natuurlijk, duurzaam, diervriendelijk in de buitenlucht huppelend opgekweekt) rund…
Want ik kan het betalen.
(Sarcastisch bedoeld. Je weet tegenwoordig maar nooit..)
Theo #3, ...en de wormenmest is weer een uitstekende dierlijke mest voor de groentekweek, zonder e-coli.