Een mailtje van Peter Smit van de Levensmiddelenkrant. 'Heb je gedacht aan je column voor deze week?' Dat had ik niet. Daarom maakte ik een nieuwe en heel puntige versie van verschillende onderwerpen die ik hier eerder behandelde. En het blijkt nog relevanter dan het toen al was. Nederland dreigt dol te draaien: invloedrijke mensen én de landbouwpers zijn de draad kwijt en weten nog steeds niet wat een eerstejaars student commerciële economie allang weet: overaanbod leidt tot 'oneerlijke' prijzen.
In de Levensmiddelenkrant verscheen afgelopen zaterdag deze column van mijn hand:
Supers hebben een uitdaging
Het nieuwe jaar is begonnen met stevige taal. Boerenbaas Albert-Jan Maat maakte duidelijk dat het tijd is voor ‘actie’. De supers moeten gaan meebetalen voor de verduurzaming die boer, tuinder en teler zelf niet kunnen betalen omdat ze geen ‘eerlijke prijs’ krijgen voor hun 80-urige werkweek. Een flink aantal bedrijven in de primaire sector staat er dramatisch voor. Logisch dus, zegt Maat, dat de super hen moet helpen want ze werken keihard.
Uit de politiek kwam op vrijwel hetzelfde moment hetzelfde geluid. Minister Lodewijk Asscher zag een uitzending van de Keuringsdienst van Waarde over champignons. Hij schrok toen hij op TV zag dat in Nederland mensen in zogenaamde Polen-constructies werken. Zulke mensen werken in Nederland voor een buitenlandse baas die hen verhuurt aan tuinders en champignontelers. De telers hebben de goedkoopst mogelijke arbeid nodig om te kunnen overleven. Hun via een Poolse buitenbocht ingehuurde krachten spreken geen Nederlands, werken langer dan welke Nederlandse CAO ook maar toestaat en nog voor veel minder ook. Voor Asscher was het reden om op te roepen tot een boycot van ‘s lands grootste super. Zoiets doe je als minister alleen als je denkt dat het echt goed fout zit.
Ook Tweede Kamerleden deden hun duit in het zakje. Sjoera Dikkers, van Asschers PvdA, en Jaco Geurts, van oppositiepartij CDA, blijken te vinden dat supers moeten meewerken aan een eerlijke prijs voor boer en tuinder om de zo gewenste verduurzaming van de Nederlandse landbouw te financieren. Doen ze dat niet vrijwillig dan moet het volgens Geurts maar ‘verplicht vrijwillig’.
En nu de werkelijkheid. In heel wat sectoren gaat 75% of meer van onze productie de grens over. De afgelopen 60 jaar is immers ingezet op steeds méér maken, terwijl dat al sinds de jaren ’80 niet meer nodig en zelfs ongewenst was. Het leidt nl. tot ‘oneerlijke prijzen’.
De boerenbaas, de regering en zelfs de oppositie vinden dat de Nederlandse supers het probleem mogen opknappen. Voeg daarbij de mening van eerlijkheid bepleitende opiniemakers die al evenmin gehinderd worden door kennis van economie en de heilzame werking van aanbodsbeperking en kwaliteitsverhoging, en je weet het. Supers hebben dit jaar een uitdaging: uitleggen hoe de boeren-economie werkt.
Zelfs Maat moet het nog leren.
Waarom ik de tekst hier overneem? Het is de hoogste tijd om het erover te hebben. Jan Vullings, hoofdredacteur van een agriblad, roept eveneens op tot een eerlijke prijs. Maar in een niet geleide economie bestaan geen eerlijke prijzen! Prijzen zijn een evenwicht tussen vraag en aanbod en dus altijd 'correct'. Ook de meest invloedrijke boerenbaas van het land wil het niet snappen. Bestuursvoorzitter Hans Huijbers van ZLTO zegt dit weekend in boerenblad Nieuwe Oogst dat consumenten een goede prijs voor kwaliteit moeten willen betalen. Maar dat kan niet: zonder de heilzame werking van onderscheidende kwaliteit en productiebeperking betalen ze niet meer dan de correcte prijs.
Waar teveel is, daalt de prijs.
Echt, ik hou mijn hart vast. De Nederlandse agrisector droomt zich rijk aan hulp van de consument en gaat failliet aan zoveel onbegrip voor zijn eigen positie. Ben ik echt gek?
Fotocredits: Fair Trade Coffee, uitsnede, nyoin
Dit artikel afdrukken
Supers hebben een uitdaging
Het nieuwe jaar is begonnen met stevige taal. Boerenbaas Albert-Jan Maat maakte duidelijk dat het tijd is voor ‘actie’. De supers moeten gaan meebetalen voor de verduurzaming die boer, tuinder en teler zelf niet kunnen betalen omdat ze geen ‘eerlijke prijs’ krijgen voor hun 80-urige werkweek. Een flink aantal bedrijven in de primaire sector staat er dramatisch voor. Logisch dus, zegt Maat, dat de super hen moet helpen want ze werken keihard.
Uit de politiek kwam op vrijwel hetzelfde moment hetzelfde geluid. Minister Lodewijk Asscher zag een uitzending van de Keuringsdienst van Waarde over champignons. Hij schrok toen hij op TV zag dat in Nederland mensen in zogenaamde Polen-constructies werken. Zulke mensen werken in Nederland voor een buitenlandse baas die hen verhuurt aan tuinders en champignontelers. De telers hebben de goedkoopst mogelijke arbeid nodig om te kunnen overleven. Hun via een Poolse buitenbocht ingehuurde krachten spreken geen Nederlands, werken langer dan welke Nederlandse CAO ook maar toestaat en nog voor veel minder ook. Voor Asscher was het reden om op te roepen tot een boycot van ‘s lands grootste super. Zoiets doe je als minister alleen als je denkt dat het echt goed fout zit.
Ook Tweede Kamerleden deden hun duit in het zakje. Sjoera Dikkers, van Asschers PvdA, en Jaco Geurts, van oppositiepartij CDA, blijken te vinden dat supers moeten meewerken aan een eerlijke prijs voor boer en tuinder om de zo gewenste verduurzaming van de Nederlandse landbouw te financieren. Doen ze dat niet vrijwillig dan moet het volgens Geurts maar ‘verplicht vrijwillig’.
En nu de werkelijkheid. In heel wat sectoren gaat 75% of meer van onze productie de grens over. De afgelopen 60 jaar is immers ingezet op steeds méér maken, terwijl dat al sinds de jaren ’80 niet meer nodig en zelfs ongewenst was. Het leidt nl. tot ‘oneerlijke prijzen’.
De boerenbaas, de regering en zelfs de oppositie vinden dat de Nederlandse supers het probleem mogen opknappen. Voeg daarbij de mening van eerlijkheid bepleitende opiniemakers die al evenmin gehinderd worden door kennis van economie en de heilzame werking van aanbodsbeperking en kwaliteitsverhoging, en je weet het. Supers hebben dit jaar een uitdaging: uitleggen hoe de boeren-economie werkt.
Zelfs Maat moet het nog leren.
Waarom ik de tekst hier overneem? Het is de hoogste tijd om het erover te hebben. Jan Vullings, hoofdredacteur van een agriblad, roept eveneens op tot een eerlijke prijs. Maar in een niet geleide economie bestaan geen eerlijke prijzen! Prijzen zijn een evenwicht tussen vraag en aanbod en dus altijd 'correct'. Ook de meest invloedrijke boerenbaas van het land wil het niet snappen. Bestuursvoorzitter Hans Huijbers van ZLTO zegt dit weekend in boerenblad Nieuwe Oogst dat consumenten een goede prijs voor kwaliteit moeten willen betalen. Maar dat kan niet: zonder de heilzame werking van onderscheidende kwaliteit en productiebeperking betalen ze niet meer dan de correcte prijs.
Waar teveel is, daalt de prijs.
Echt, ik hou mijn hart vast. De Nederlandse agrisector droomt zich rijk aan hulp van de consument en gaat failliet aan zoveel onbegrip voor zijn eigen positie. Ben ik echt gek?
Fotocredits: Fair Trade Coffee, uitsnede, nyoin
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Vaak zijn beweringen op zich logisch, maar in hun samenhang raadselachtig. Dat geldt voor iedereen (incl mijzelf dus). De puzzel van communicatie lijkt mij niet om die deelgedachten te ontzenuwen, maar de interne tegenstrijdigheid bloot te leggen. Daarom:
Beste Ton:
"Boeren produceren nog steeds aanbod- cq volumegestuurde commodities ......
De kostprijsdoctrine is nog steeds heer en meester." Correct.
En "Op lange termijn gemiddelde boerenopbrengstprijs is gemiddelde kostprijs."
Als het laatste waar is, want is er dan erg aan de kostprijsdoctrine? En wat is er dan fout aan aanbodgestruurde productie of goed aan vraaggestuurde productie?
Immers, in alle gevallen keert de marktprijs terug naar de gemiddelde kostprijs?
"in een niet geleide economie bestaan geen eerlijke prijzen!"
Dat klopt volledig, Dick. Eerlijk of oneerlijk is een subjectief gegeven. Beter zou je het kunnen omschrijven als teleurstellend of reden tot tevredenheid. Maar ook dat zijn subjectieve beschrijvingen.
In een andere lijn vroeg Jopie Duynhouwer zich af waarom er nu geen aardappels op de Dam worden weggegeven. De reden is simpelweg dat de prijzen nu reden tot tevredeheid geven.
Die subjectiviteit geeft dus aan dat je reacties van boeren moet relativeren.
"Aardappels zijn zo goedkoop dat boeren ze gratis weggeven, dus boern zijn zielig" is daarmee een onzinnige lege bewering.
Maar andersom: "Nu geven ze niets weg dus vorig jaar mopperden ze ten onrechte" is even leeg.
Het eigenaardige is dat er weinig verband is tussen "klagen" en de feitelijke situatie. Veel psychologische factoren hangen daarmee samen.
Zo verwomndert het me steeds hoe weinig je de fruittelers hoort mopperen. Vlakbij mij waren een aantal gebieden met fruitteelt. De afgelopen 20 jaar is meer dan 80% vertrokken. Goed te zien omdat waar eens een dicht landschap van fruitbomen nu een open gebied met akkerbouw is ontstaan. De overblijvers hebben een enorme klap gehad door de vorst van februari (- 20 graden). Opbrengsten min 75 %.
Waarom klagen ze niet meer? Is het omdat ze een kleine sector zijn en daarom er van uitgaan dat hun pech aan henzelf cq aan hun sector is toe te schrijven.
Andersom komt ook voor. Boeren die het redelijk goed kunnen hebben klagfen steen en been na een slecht jaar. Ook dar liggen psychologie-effecten achter.
#1, Ton "Op lange termijn gemiddelde boerenopbrengstprijs is gemiddelde kostprijs." Dat is veel te eenvoudig. zo geldt dat bijvoorbeeld niet op NL-schaal maar op wereldschaal. Goed mogelijk dus dat complete sectoren uit NL of EU verdwijnen.
"Boeren produceren nog steeds aanbod- cq volumegestuurd" Is dat wel zo? Het was wel zo in tijden toen de EU nog exportsubsidies etc had. Op dit moment is het zo dat wel degelijk arealen (uien, aardappels) worden aangepast aan de markt - waardoor nu gunstige prijzen.
Het omgekeerde: vraaggestuurd produceren, is dat niet ook een leeg begrip?
(in economische zin).
Welke vraag stuurt dan? En alleen vraag maar geen prijsafspraak, is er dan wel sprake van "sturing"?
Ton, dat is een uitstekende analyse die je nog korter weet neer te zetten dan ik. De retail vraagt de boer te komen met producten die waarde hebben en de boer antwoordt dat hij een eerlijke prijs wil voor zijn 'gewoon goeie aardappelen en dito varken' die nog 'goeiekoop' zijn ook.
Ook IBM kwam er niet mee weg terwijl ze 'gewoon een goeie PC' maakten. De boer gaat van de weeromstuit nog meer 'goed en goeiekoop' spul maken en gaat nog harder roepen om eerlijke prijzen terwijl hij zijn prijzen volstrekt onderuit haalt. 2013 wordt een boeiend jaar, vol spraakverwarring over 'eerlijke prijzen'.
Boeren produceren nog steeds aanbod- cq volumegestuurde commodities voor de Europese markt, die iets meer dan zelfvoorzienend is. Een klein surplus geeft een relatief grote prijsdaling en een klein tekort idem dito prijsstijging. De exportmogelijkheden 3e landen maken het verschil. Op lange termijn gemiddelde boerenopbrengstprijs is gemiddelde kostprijs.
Ondanks alle gepraat en pogingen daartoe heeft de boer nog geen directe relatie met de consument dat laat hij over aan de retail. De kostprijsdoctrine is nog steeds heer en meester.