De open brief is ondertekend door circa 30 hoogleraren en medici. Zij doen een oproep aan de minister van VWS voor betere en meer duurzame behandeling voor diabetes type 2. Kiezen voor leefstijlinterventie kan jaarlijks €2 miljard op diabeteszorg besparen. Het Diabetes Fonds ondersteunt de oproep.
Eerst dit: de betaalbaarheid van de zorg staat onder hoge druk. De zorguitgaven in Nederland groeien twee keer zo snel als het BNP, en gaan rap richting de honderd miljard euro. Het kabinet heeft hierover onlangs een brief gestuurd naar de Tweede Kamer. Daarin parkeert ze het vraagstuk vooral bij de Sociaal Economische Raad (SER), de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, het Centraal Planbureau en de Tweede Kamer. De SER publiceert binnenkort een belangrijke verkenning hierover. De urgentie is groot, want de excessieve uitgaven voor gezondheidszorg verdringen investeringen in onderwijs, defensie en veiligheid. Daarnaast drukken zorgkosten ook zwaar op het gezinsbudget. Een gemiddelde Nederlander betaalt via premies, belastingen en eigen bijdragen nu al ruim 5.500 euro aan zorg per jaar. Dat bedrag kan volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu binnen twintig jaar verdubbelen, als het beleid ongewijzigd blijft.
Terug naar diabetes type 2. De directe zorgkosten daarvoor bedragen jaarlijks circa twee miljard euro. Maar de indirecte kosten bedragen een veelvoud hiervan. De ziekte gaat namelijk gepaard met een kettingreactie aan complicaties en komt vaak samen voor met andere aandoeningen. Patiënten lijden bijvoorbeeld aanzienlijk vaker aan depressie, hart- en vaatziekten, kanker, blindheid, nierziektes en dementie. Ze moeten vaker amputaties ondergaan. Al in 2011 werden de totale zorgkosten voor diabetes type 2 geschat op zo’n vier à vijf miljard euro per jaar. Rekenen we dat heel voorzichtig door naar 2019, dan komen we uit op zes miljard euro per jaar.
Het huidige beleid is een tijdbom
Dan het goede nieuws: de ziekte gold als ongeneeslijk, maar dat verandert. Niet door medicijnen, maar dankzij de juiste leefstijlinterventies kan een aanzienlijk deel van de patiënten (tussen de 30 en 40 procent) medicatievrij raken, met stabiele suikerspiegels, gedurende ten minste twee jaar, blijkt uit een recente studie gepubliceerd in The Lancet.
In Nederland zien we dit beeld bevestigd door verschillende kleinschalige initiatieven van onder andere de vereniging Arts & Leefstijl, programma’s als Keer Diabetes2 Om van Voeding Leeft, de Nationale Diabetes Challenge en het burgerinitiatief Je Leefstijl als Medicijn.
Het bewijs voor dit effect wordt nu ook ondersteund door declaratiedata van een zorgverzekeraar. Uit een studie naar declaratiecijfers bij patiënten die een leefstijlinterventieprogramma (in dit geval ‘Keer Diabetes2 Om’) volgen blijkt dat na een jaar voor veruit het merendeel geen zware en dure diabetesmedicatie, zoals insuline, meer gedeclareerd wordt. In de praktijk zien we ook dat er minder bloeddrukverlagende middelen en cholesterolverlagers nodig zijn.
Ondanks dit medische en financiële succes, en ondanks de recente opname van leefstijlinterventies in het basispakket van de zorgverzekering, bereiken deze particuliere initiatieven helaas nog maar een kleine populatie. Onhandige prijsprikkels, budgetmechanismen en het marktmechanisme verhinderen een succesvolle opmars naar het grote publiek. Qua prijsprikkels: huisartsen worden onbedoeld financieel gestraft als een patiënt de status ‘chronisch ziek’ verliest. Qua budget: huisartsen kunnen een leefstijladvies niet declareren, en is er momenteel maar 9 miljoen euro beschikbaar voor leefstijlinterventies voor drieënhalf miljoen patiënten. Dat is omgerekend nog geen drie euro per patiënt. Qua marktmechanisme: verzekeraars kunnen geen meerjarige relatie aangaan met hun klanten. Dat ontmoedigt investeren in leefstijl en demedicalisering. Tel daar bij op de enorme tijdsdruk waaronder medici moeten werken en de assertieve marketing vanuit de farmacie. Dit alles leidt ertoe dat nieuwe patiënten en masse worden gemedicaliseerd. En de medicatie wordt ook nog eens steeds duurder. Dit is onlangs bevestigd in een grondig en goed onderzoek van deze krant (Hoe komt het dat we steeds meer pillen slikken - ook als het niet nodig is, verschenen op 5 april). De huidige praktijk is ‘penny wise and pound foolish’ en medisch en financieel gezien een tikkende tijdbom.
Eerdere bezuinigingen verbleken
Wij hebben berekend dat het kabinet structureel 2 miljard per jaar kan besparen op diabeteszorg. Daarbij zijn we uitgegaan van de voorzichtige schatting dat 36 procent van de patiënten na een leefstijlverandering zonder medicijnen kan en hebben we rekening gehouden met de kosten van leefstijlprogramma’s. Diverse eerdere bezuinigingen in de zorg verbleken bij dit bedrag. We laten de vele miljarden aan maatschappelijke winst (productiviteitswinst, minder arbeidsverzuim) nog buiten beschouwing.
Wij kennen de bewindslieden Volksgezondheid, Welzijn & Sport, de heren De Jonge, Bruins en Blokhuis, als daadkrachtige bestuurders met een slim departement. Wij moedigen hen daarom aan dit ‘winstpotentieel’ te realiseren en betere en goedkopere behandelvormen voor diabetes type 2 mogelijk te maken voor alle (nieuwe) patiënten in Nederland. Met dagelijks 166 nieuwe patiënten erbij is wachten geen optie.
De ondertekenaars: Drs. Martijn van Winkelhof, fiscaal econoom, publicist; Drs. Karine van ’t Land, arts Maatschappij & Gezondheid i.o., Amsterdam UMC; Prof. dr. Hanno Pijl, internist-endocrinoloog, LUMC; Prof. dr. Liesbeth van Rossum, internist-endocrinoloog, Erasmus MC; Prof. dr. Kees van Laarhoven, chirurg, Radboudumc; Drs. Hanneke Dessing, algemeen directeur, Diabetesfonds; Prof. dr. ir. Jaap Seidell, Voeding en Gezondheid, VU; Dr. Hanneke Molema, gezondheidswetenschapper, TNO; Drs. Emma Bruns, chirurg i.o., publicist, Amsterdam UMC; Prof. dr. Erik Scherder, neuropsycholoog, VU; Margo Vliegenthart, oud-staatssecretaris VWS; Prof. dr. Wiepke Cahn, psychiater, UMCU; Prof. dr. Nico van Meeteren, Epidemiologie, UM; Prof. dr. Fedde Scheele, Zorginnovatie, Amsterdam UMC en VU; Prof. dr. Monique van Dijk, verpleegwetenschapper, Erasmus MC; Prof. dr. Casper van Eijck, chirurg, Erasmus MC; Prof. dr. Leonard Hofstra, cardioloog, UM; Em. prof. dr. Ivan Wolffers, Gezondheidszorg en Cultuur, Amsterdam UMC; Drs. Jacqui van Kemenade, kaderarts diabetes, huisarts; Prof. dr. Eric Sijbrands, internist-vasculaire geneeskunde, Erasmus MC; Prof. dr. Joep Teijink, vaatchirurg, voorzitter Chronisch ZorgNet, Catharina Ziekenhuis; Mr. dr. Marten Poley, gezondheidseconoom, Erasmus MC; Prof Dr Aart Jan van der Lelij, internist-endocrinoloog Erasmus MC; Dr. Janneke Wittekoek, cardioloog, Heartlife; Drs. Wico Mulder, arts Maatschappij & Gezondheid, NCJ; Dr. Esther van Fenema, psychiater, publicist; Drs. Tamara de Weijer, huisarts, voorzitter Vereniging Arts & Leefstijl; Dr. Maaike de Vries, gezondheidswetenschapper, Springh; Dr. ir. Ben van Ommen, systeembioloog, TNO; Wim Tilburgs, ervaringsdeskundige, voorzitter Je Leefstijl Als Medicijn; Dr. Yvo Sijpkens, internist, HMC.
Op Twitter is het gesprek begonnen:
Samen met 30 hoogleraren, medici en economen leggen we uit dat de diabeteszorg beter en goedkoper kan. Dankzij de juiste leefstijlinterventies kan een aanzienlijk deel van de patiënten (30-40%) medicatievrij raken, met stabiele suikerspiegels @nrc https://t.co/nVKQVqCVRO
— Liesbeth van Rossum (@EFCvanRossum) May 16, 2019
Het is een zielig stuk barstensvol aannames. Ik schreef over #leefstijlgeneeskunde al eens een draadje: https://t.co/A1RGLVZQKw
— Dees (@caseofdees) May 16, 2019
Ik werk indirect in zo’n gezondheidsproject. Wij blijven eindeloos advies geven, maar mensen bepalen uiteindelijk zelf wat ze in hun mond stoppen.
— Catherine de Jong (@Cath77777) May 16, 2019
Ik zou zeggen: om eens kijken bij onze langlopende gezondheidsprojecten in achterstandswijken.
— jacob seidell (@jaapseidell) May 16, 2019
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Waar geen geld voor óver is Frank Eric #19 . Of beter, heel weinig geld. Of nog beter: eindelijk wordt er geld voor uitgetrokken.
Het komt eindelijk enigszins op de kaart te staan. Wat bij velen helaas alweer de indruk wekt dat we hier met de zoveelste hype van hebben en dat er bakken vol geld over balk gesmeten wordt voor iets dat huisartsen al lang in de praktijk brengen.
Analoog aan het gevoel dat sommige veehouders bekruipt dat de ganse natie tot het veganisme is bekeerd ipv 0,5 procent.
Maar wat bedoelde je met 'op mars kun je ook landbouw bedrijven'? Dat het kan maar geen oplossing is, of dat het kan maar te duur is, of...?
Sytske #20 Ik dacht dat de GLI uit de basisverzekering vergoed werd (vergoed voor rijk en arm dus) en dat het er van afhangt of de huisarts het nodig vindt.
#18 Arjan,
Ik dacht dat het geld juist bedoeld was voor de mensen die het echt willen + die het niet kunnen betalen.
#18, we hebben het hier over iets waar geen geld voor is. Nou ja, 3€ pp. En dan nog met een grote druk om verder te bezuinigen. Op Mars kan je ook landbouw bedrijven.
Sytske #8 en #17 , voor zover ik weet is dat niet onderzocht. En dan nog, onderzoeken wat mensen zeggen dat ze gaan doen is net zoveel waard als een toekomstvoorspelling. Bovendien zou het met zo'n klein budget zinloos onderzoek zijn. Voor dit geld kunnen er sowieso 3,48 miljoen NIET geholpen worden. Er was onlangs wel onderzoek naar het percentage van de artsen dat kon of wilde doorverwijzen en dat lag rond veertig.
Las laatst het verhaal van een tachtiger die graag een GLI wilde. Maar de verzekering vond hem te oud (!). Toen heeft hij het uit eigen zak betaald. Kortom de wil is er echt wel, maar natuurlijk niet bij iedereen.
Is er eigenlijk wel eens onderzocht hoeveel van die drieënhalf miljoen patiënten ook daadwerkelijk aanspraak zouden maken op die beschikbare 9 miljoen? Want van de paar mensen die ik zelf ken + die voldoen aan de BMI voorwaarden is er niemand die zich voor zo'n GLI zou aanmelden.