Deense boeren wacht geen 'woest aantrekkelijke'…

Vorig jaar besloot het Deense parlement dat de broeikasgasuitstoot (CO₂, methaan en N₂O) van de landbouwsector met een derde omlaag moet. Nu stoot de landbouw jaarlijks bijna 12 miljoen CO₂ uit, ruim een kwart van de totale Deense uitstoot. De 'beste en goedkoopste' manier om het reductiedoel te halen, concludeerde begin deze maand een adviescommissie, is de invoering van een boerenbelasting. "De boeren moeten druk voelen, want een vrijwillige maatregel zal weinig effect hebben", zei commissievoorzitter en econoom Lars Gårn Hansen.

Het grote probleem met deze strategie is dat de Deense boeren van alle vlees- en zuivelproducenten wereldwijd nu al de laagste CO₂-voetafdruk hebben. Je jaagt kopers dus naar meer vervuilende plekken. Niet gek dat de boeren zeggen dat dit een waanzinnig plan is

'Belasting-in-ruil-voor-subsidie-strategie'
In de Deense politiek wordt het idee van een boerenbelasting breed gedragen. Naar verwachting zal deze vastgelegd worden in het regeerakkoord waarover op dit moment onderhandeld wordt. Politici hebben het over een tarief van minimaal 500 kronen per ton CO₂, circa €67. De opbrengst zou moeten terugvloeien naar de boeren in de vorm van vergroeningssubsidies. Zo'n 'belasting-in-ruil-voor-subsidie-strategie' kan effectief zijn, op 3 voorwaarden: er moet potentieel zijn om de uitstoot te verlagen, boeren moeten de tijd krijgen om uitstootbeperkende maatregelen te nemen én er moet een betere meetmethode ontwikkeld worden. Alleen dan kan de boer concrete maatregelen nemen om de uitstoot te verminderen, de belasting te verlagen en zijn voortbestaan te garanderen.

De boeren zijn ontstemd. Kalverhouder Søren Thomsen, elfde generatie boer, zegt het in een reportage in de Volkskrant zo: "Deze belasting zal ons in een wurggreep houden en velen zullen stoppen." Thomsen weet wat de boerenbelasting voor hem zal gaan betekenen, omdat hij op verzoek van vleesproducent Danish Crown en zuivelfabrikant Arla precies zijn emissies bijhoudt. De 550 kalveren die hij jaarlijks verkoopt, produceren 1.056 ton broeikasgassen. Dat is €70.000 aan belasting - bij het tarief van €67 - ofwel 8% van zijn omzet. En dan stelde de commissie Hansen in het advies een dubbel zo hoog tarief voor, €148. Dat is einde oefening.

Concurrentiepositie
Het belangrijkste bezwaar van Thomsen tegen de boerenbelasting is dat de consument er niet aan meebetaalt. Dat gaan consumenten natuurlijk wel doen als boeren vanwege de belasting hun prijzen voor melk en vlees gaan verhogen. Dat ziet Thomsen niet gauw gebeuren, omdat daarmee de concurrentiepositie van de Deense boeren ondergraven wordt. Net als Nederlandse boeren, produceren Deense boeren grotendeels voor de export: 80% van de Deense zuivel wordt buiten het land gegeten en gedronken.

Dierwetenschapper Christian Friis Børsting van de universiteit van Aarhus ziet een ander bezwaar aan duurdere Deense producten: "Als de prijzen in Denemarken stijgen, gaan kopers naar andere landen. Het grote probleem met deze strategie is dat de Deense boeren van alle vlees- en zuivelproducenten wereldwijd nu al de laagste CO₂-voetafdruk hebben. Je jaagt kopers dus naar meer vervuilende plekken. Niet gek dat de boeren zeggen dat dit een waanzinnig plan is."

Niet dus volgens econoom Hansen. "Wij hebben berekend dat de prijzen voor zuivel en vlees met 15 procent zullen stijgen, maar dat is niet erg," zegt hij. "Het is immers de bedoeling dat de consument, zowel nationaal als internationaal, minder Deense vlees en zuivelproducten afneemt." Dat mag dan de bedoeling zijn, het is niet iets dat door de Deense overheid direct uitgesproken wordt. Denemarken heeft zijn klimaatdoelen gesteld en ja, minder vlees en zuivel consumeren is een krachtig middel tegen klimaatverandering. En daar komt econoom Hansen weer om de hoek: "Wij hebben uitgerekend dat een boerenbelasting de goedkoopste oplossing is, die ook nog positieve neveneffecten heeft, zoals dat er minder stikstof in de grond terechtkomt."

'Bot'
Volgens Thomsen is de boerenbelasting niets meer en minder dan een 'bot middel' om het aantal Deense boeren fiks omlaag te brengen. "Ik weet dat ze in Nederland niet blij zijn met het uitkoopbeleid vanwege stikstof, maar daar word je tenminste gecompenseerd," zegt hij. "Als je minder boeren wil, zeg het dan gewoon."