De mooiste dood voor een slachtdier

We ontvingen een video (zie onder) van een traditionele slacht waarbij een varken niet verdoofd wordt en toch in één keer dood is. Het kan amper lijden als we ervan uitgaan dat een dier waarvan lijf en kop gescheiden zijn, dood is. Wel spartelt het heftig omdat het lijf van het in één welgemikte klap onthoofde varken blijft stuiptrekken.

Oogreflex bij rituele slacht
De staatssecretaris maakt in zijn brief aan de Tweede Kamer uitvoerig melding van 'een toets op de cornea- en geïnduceerde ooglidreflex'. In gewoon Nederlands: als een dier nog reageert op iemand die in het oog probeert te prikken, dan leeft het nog. Zolang dat na 40 seconden nog gebeurt, heeft het dier het bewustzijn nog niet verloren. Dood is het dan sowieso nog niet.

Dat zorgt voor een intrigerende vraag: wanneer verklaren we een dier onbewust bij de slacht en klaar voor verdere bewerking met messen en zagen?

Bewustzijn in afgehouwen kop?
Onderstaande video is niet erg eng om te bekijken, al kan het een onwennige indruk opleveren. Het varken staat er rustig bij en wordt vermoedelijk aangenaam gekriebeld. De mensen weten wat er gaat gebeuren. Het varken niet. Voor het zich kan realiseren dat zijn kop eraf is, is die er al af. Maar is het dood terwijl het verbloed wordt en welke uitslag zou de oogtest opleveren als die zou worden uitgevoerd?

Over onthoofding zijn sinds de uitvinding van de guillotine verschillende experimenten op mensen uitgevoerd. Daaruit zou kunnen blijken dat een afgesneden hoofd nog enkele seconden leeft. Een Nederlandse test met onthoofde muizen ondersteunt die gedachte. Denkbaar is dat het bewustzijn in een afgehouwen hoofd of kop bij grote zoogdieren nog enkele seconden langer aanwezig blijft.

Rituele slacht staat onthoofding niet toe, omdat het hart van het dier maximaal moet blijven werken om het bloed uit het dier te pompen tijdens het bewustzijnsverlies (en uiteraard: varkens kunnen niet halal of kosher zijn). Niettemin moet geconstateerd worden dat deze methode van slachten een perfecte snede oplevert die ogenschijnlijk tot de snelste en meest onverwachte dood leidt, ook al spartelt het dier daarna nog heftig. Het hakmes moet wel perfect geslepen zijn natuurlijk.

2017-06-13-VIDEO-00000003 from Foodlog.nl on Vimeo.

Dit alles leidt uiteindelijk tot een heroverweging van de vraag hoe we het dier zo humaan mogelijk uit zijn bewuste zijn kunnen halen. Vergassing duurt sowieso vele seconden die in doodsstrijd een psychologische eeuwigheid kunnen lijken. Na WO II gruwelden we van de vergassing die in Duitsland op mensen bleek te zijn toegepast. In moderne slachthuizen werd CO₂-vergassing begin deze eeuw niettemin ingevoerd als een humane methode voor verdoving. Onthoofding gaat met zekerheid veel sneller en - door het wegvallen van de bloeddruk - mogelijk ook met minder schrik en vervolgens strijd gepaard; vermoedelijk is het moeilijk te realiseren in de grootschalige fabrieksmatige slachtprocessen van onze tijd. Is direct op het dier toegepaste 'stunning' dan toch de betere methode? Bij varkens gebeurt dat met een tang. Bij koeien en kalveren gebeurt het met een slagpin die het dier in één klap zwaar hersenletsel bezorgt. Verdoving bij kippen is weer een heel ander hoofdstuk. Laten we het daarom eerst eens hebben over de grote zoogdieren die we eten.