1 min
De inkt van de Vlaamse canon is nog niet opgedroogd of daar komen ze alweer met iets nieuws: 'Vlaams culinair erfgoed'. Er was een centrum voor in Brugge gepland, maar Antwerpen eiste dat zopas voor zichzelf op.
Ik wil hier een lepel breken voor oud Vlaams erfgoed: pap. De Amerikanen, John Harvey Kellogg op kop, hebben ons de ontbijtgranen opgedrongen, maar vóór die tijd at ruraal Vlaanderen pap. Melkpap, broodpap, havermoutpap, bierpap, gortepap, bloempap. Het woord pap wordt elders niet gebruikt (een beetje in het Italiaans, naar het schijnt). In Frankrijk heeft men het over bouillie of panade (broodpap), porridge in het Engels, in andere landen congee van rijst of polenta van maïs of kastanjes, allemaal vormen van pap. Pap eten gaat terug tot de oudheid. De deugdzame Romeinen aten eenvoudige puls, een pap van granen en bonen. Maar vandaag is pap als dagelijkse voeding verdwenen uit onze streken. Toch al enkele generaties.
De dag begon met een bord pap, dan draaiden onze voorouders hun bord om om er eventueel nog een boterham op te 'plekken'. Pap maakte ook deel uit van rituelen zoals de 'zieltjespap', die van melk, bloem en suiker werd gemaakt op de avond voor Allerzielen (2 november). Men doopte er soldaatjes witbrood in. Eén bord werd in de kast gezet voor de engelen. De volgende ochtend was dat bord miraculeus leeg.
Pap was zo dagelijks dat het symbool ging staan voor sleur. Vooral de karnemelkpap van West- en Frans-Vlaanderen kende zijn haters. De streek was een groot productiecentrum van boter, en de boeren bleven dus achter met sloten karnemelk. Die probeerden ze dan weg te werken in allerhande recepten voor het eigen gezin. En voor de dieren op het erf. Maar dat stak snel tegen. Jacques Messiant verzamelde in zijn boek La cuisine flamande uit 1998 de volkswijsheid: “Je moet met drie zijn om je met pap bezig te houden: de eerste grijpt de ketel, de tweede doet de deur open en de derde gooit alles naar buiten.”
Thuis heb ik nog kerremèkpap mogen proeven, maar dan bij speciale gelegenheden. Pap was zeker geen dagelijks voedsel in mijn eerder stedelijke familie.
Pap met appel
Neem een liter karnemelk en meng die goed met een lepel of twee bloem. Goed kloppen om eventuele klonters te voorkomen. Breng dan aan de kook en doe er zoveel appels in als er papeters zijn. Het klokhuis heb je verwijderd met de appelboor. De appels werden thuis niet geschild. Maar in andere gezinnen deden ze dat wel en kookten stukjes appel mee tot moes. Laat héél zachtjes koken tot de appels gaar zijn (testen met een priem of ze zacht zijn). Serveer dan een appel in een soepbord met de pap en versier met bruine suiker en een lepel boter.
Dit artikel afdrukken
De dag begon met een bord pap, dan draaiden onze voorouders hun bord om om er eventueel nog een boterham op te 'plekken'. Pap maakte ook deel uit van rituelen zoals de 'zieltjespap', die van melk, bloem en suiker werd gemaakt op de avond voor Allerzielen (2 november). Men doopte er soldaatjes witbrood in. Eén bord werd in de kast gezet voor de engelen. De volgende ochtend was dat bord miraculeus leeg.
De Amerikanen, John Harvey Kellogg op kop, hebben ons de ontbijtgranen opgedrongenHaters
Pap was zo dagelijks dat het symbool ging staan voor sleur. Vooral de karnemelkpap van West- en Frans-Vlaanderen kende zijn haters. De streek was een groot productiecentrum van boter, en de boeren bleven dus achter met sloten karnemelk. Die probeerden ze dan weg te werken in allerhande recepten voor het eigen gezin. En voor de dieren op het erf. Maar dat stak snel tegen. Jacques Messiant verzamelde in zijn boek La cuisine flamande uit 1998 de volkswijsheid: “Je moet met drie zijn om je met pap bezig te houden: de eerste grijpt de ketel, de tweede doet de deur open en de derde gooit alles naar buiten.”
Thuis heb ik nog kerremèkpap mogen proeven, maar dan bij speciale gelegenheden. Pap was zeker geen dagelijks voedsel in mijn eerder stedelijke familie.
Pap met appel
Neem een liter karnemelk en meng die goed met een lepel of twee bloem. Goed kloppen om eventuele klonters te voorkomen. Breng dan aan de kook en doe er zoveel appels in als er papeters zijn. Het klokhuis heb je verwijderd met de appelboor. De appels werden thuis niet geschild. Maar in andere gezinnen deden ze dat wel en kookten stukjes appel mee tot moes. Laat héél zachtjes koken tot de appels gaar zijn (testen met een priem of ze zacht zijn). Serveer dan een appel in een soepbord met de pap en versier met bruine suiker en een lepel boter.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Na de sla met gebakken ei, elke morgen havermout met bruine suiker en een flinke schep honeyberries of haskaps. Heel wat gezonder dan de boterham met kaas of jam.
Pap is prima ( suiker?... ).
Minstens half Afrika zit aan de pap.
Pap op een hete steen was misschien het eerste brood?
Ik ben groot gebracht met ontbijt van louter papsoorten. Uit de melkfabriek NV Hollandia gevestigd te Vlaardingen, Purmerend en Bolsward. Bloempap en gortepap zijn kant-en-klare karnemelkse pappen. Opwarmen en alleen wat suiker of stroop er door. Havermoutpap was met volle melk. Vond vind ze alle drie heerlijk.
Werd verkocht in literflessen en door de melkslijter per bakfiets, paard en wagen of mechanische hond aan de deur bezorgd. Daar koeling niet of nauwelijks bestond, het soms lang in de zon stond, en de melkslijter niet zo precies was, kwam het weleens voor dat het papfeest des morgens niet doorging omdat het de fles uitstonk. Dan kreeg ik beschuitpap in opgewarmde melk. Tegenwoordig zijn pappen nog steeds verkrijgbaar, zij het in karton. Boekweitpap in meel of in gruttenvorm kwam nooit kant-en-klaar in fles. Dat moet je zelf samenstellen en koken in karnemelk of melk en is nog lekkerder. Met wat stroop en een klont boter.
Heb nog een oude advertentie uit 1946 zonder naam der adverteerder met de volgende schitterende proza:
WANNEER KARNEMELKSPAP?
IN HET VOORJAAR. Wanneer de aardappelen slecht en de groenten schaarsch zijn, dan mag U Uw lichaam niet verwaarloozen door te weinig voedsel te gebruiken: Neemt U dan vooral dagelijks Karnemelkspap.
’S MORGENS. Het is veel waard om den dag goed te beginnen. Dan lijkt het wel of alles beter wil lukken. Begin den dag met een bord Karnemelkspap. Dan kan u er tegen tot 12 uur.
STOFWISSELING. Als de stofwisseling niet normaal of onregelmatig is, gebruikt dan Karnemelkspap; het daarin aanwezige melkzuur vergemakkelijkt de stofwisseling en regelt den stoelgang.
IN DEN GROEI. Als de kinderen U de ooren van het hoofd eten en zij bijna niet te verzadigen zijn, dan is Karnemelkspap een ware uitkomst. Het voedt krachtig en de kinderen lusten het graag.
BIJ TIJDGEBREK. Als de Moeder het druk heeft en feitelijk weinig of geen tijd aan het eten kan besteden. Of tusschen den middag, wanneer er maar weinig tijd is. Neem dan Karnemelkspap. Het is voor onmiddellijk gebruik gereed.
WAAROM KARNEMELKSPAP?
NATUURVOEDSEL. Karnemelkspap bestaat uit louter natuurlijke bestanddeelen en bevat alle voedingsstoffen, die het menselijk lichaam noodig heeft. Daarbij is het een krachtig voedsel, doch
LICHT VERTEERBAAR. Het rijkelijk aanwezige melkzuur maakt de omzetting van eiwitten en andere zware voedingsstoffen gemakkelijk. Bij maag- en stofwisselingsstoornissen is Karnemelkspap’n ideaal voedsel.
AANGENAME SMAAK. Karnemelkspap wordt gedurende eenige uren gestoomd (Niet gekookt) waardoor de pap zoo heerlijk gebonden wordt. De volle zachtzure smaak verveelt nooit, blijft opwekkend en verfrissend.
BLOEDZUIVEREND. Karnemelkspap zuivert en sterkt het bloed.
KLAAR VOOOR GEBRUIK. Karnemelkspap wordt hygiënisch bereid en afgeleverd. Men behoeft de pap slechts even te warmen en ze is voor onmiddellijk gebruik gereed.
GOEDKOOP. De energie, noodig voor het dagelijks verrichten van arbeid wordt door Karnemelkspap in den goedkoopsten vorm verschaft. Het vervangt in voedingswaarde het dure vlees en eieren.
Om dat laatste te bewijzen was er nog nog de volgende lofzang:
Voedingswaarde 1 liter Karnemelkspap — ruim 5 ons kalfsvleesch of ruim 4 ons rundvleesch of 8 middelgroote eieren of ruim 2 1/2 ons varkensvleesch.
Stukken beter dan croissantjes met jam!
Al jaren havermout pap. M'n jonge zoon gaat er ook goed op.
13 eetlepels grove havermout in een liter volle melk, 's avonds in de koelkast. In de morgen opwarmen.
Serveren met rozijnen, lijnzaad, kokosrasp, kaneel, klontje boter en stukjes banaan, appel of blauwe bessen als die er zijn. Suiker/honing/ahorn is dan niet eens nodig.
En wat te denken van een rijstemeel met “heilzame werking”
Het idee dat de naam van dit papje na 70 jaar nog steeds in mijn hoofd zit zal best wat betekenen. (Onrustige buik toen al?)