Hoewel het vertrouwen de laatste jaren licht is toegenomen, suggereert de studie dat een gebrek aan vertrouwen een gezonder en duurzamer dieet in de weg staat.
Bouwen aan vertrouwen
Om het voedselsysteem te verduurzamen is de betrokkenheid van de consumenten vereist. Dat gaat lastig als de motieven van spelers waaruit het systeem bestaat niet vertrouwd worden.
Consumenten vertrouwen de spelers in de voedselketen als ze:
- Open zijn: eerlijk zijn en alle relevante informatie verstrekken;
- Zorgvuldig zijn: handelen in het algemeen belang, en luisteren naar wat de consument te zeggen heeft;
- Competent zijn en de benodigde vaardigheden beschikken.
En hoe staan de actoren in de voedselketen ervoor?
Terwijl Europese consumenten producenten doorgaans competent vinden (58% van de consumenten is het daarmee eens) en over de nodige vaardigheden beschikken (55%), is slechts een derde van mening dat zij voldoende open (37%) of eerlijk zijn over hun rol in het voedselsysteem (36%). Dat wijst erop dat een gebrek aan transparantie het gebrek aan vertrouwen veroorzaakt.
"Consumenten willen meer transparantie van voedselproducenten. Ze zijn op hun hoede voor 'greenwashing' en vinden dat de labels die fabrikanten maken te ingewikkeld zijn voor de gemiddelde consument om te begrijpen," legt Saskia Nuijten uit. Zij is directeur communicatie en publieke betrokkenheid, EIT Food.
Ook autoriteiten scoren onder consumenten niet erg hoog op transparantie en betrokkenheid. Slechts 39% van de Europese burgers vindt dat zij voldoende open zijn; 37% vindt dat zij genoeg doen om naar de mening van de gewone mensen te luisteren.
Retailers genieten een groter vertrouwen van het publiek. Meer dan de helft (54%) van de consumenten zegt retailers te vertrouwen op het punt van deskundigheid, openheid en zorgvuldigheid.
Het vertrouwen in boeren is het grootst; 67% van de consumenten spreekt vertrouwen in hen uit.
Het vertrouwen in boeren is het grootstWat betekent dit voor de verduurzaming van het voedselsysteem?
Het lage vertrouwen van de consument in het Europese voedselsysteem heeft weinig invloed op de dagelijkse aankoopbeslissingen. Consumenten maken zich bij het kopen van voedsel weinig zorgen over voedselveiligheid, omdat ze de kwaliteit van het voedselaanbod en de wijze waarop de kwaliteit wordt gecontroleerd in orde achten.
Maar consumenten zijn terughoudend als het gaat om innovaties die een oplossing zouden kunnen bieden voor het klimaat- en milieuvraagstuk. Denk bijvoorbeeld aan kweekvlees. Om dergelijke innovaties gemakkelijker te laten omarmen, is meer vertrouwen onder consumenten nodig.
Slechts 37% van de Europeanen staat open voor innovatie in voeding; een ruime meerderheid van de Europeanen twijfelt. Wat naar voren komt is scepsis en een gebrek aan vertrouwen. Ze weten niet zo goed waarom ze er baat bij hebben en ze willen een gedegen bevestiging van de gezondheidseffecten en duurzaamheid op de lange termijn. Meer vertrouwen in het voedselsysteem vergroot de acceptatie van vernieuwing in het voedselsysteem.
In het EIT Food Trust onderzoek werden 20.326 consumenten uit 18 Europese landen ondervraagd om het vertrouwen in het voedselsysteem en in voedselproducten te meten. Daarnaast voerde Future of Food Institute een kwalitatief onderzoek naar de meningen van consumenten in 18 Europese landen.
Vertrouwen in het voedselsysteem werd gemeten door middel van de TrustTracker, een empirisch onderbouwd, 'peer-reviewed' instrument om het consumentenvertrouwen te meten dat sinds 2018 loopt.
EIT Food is onderdeel van het European Institute of Innovation and Technology (EIT), een initiatief van de Europese Unie waarin Europese bedrijven participeren. De studie is uitgevoerd door Future of Food Institute en een consortium van pan-Europese academische partners, waaronder de Universiteit van Reading, de European Food Information Council (EUFIC), de Universiteit van Aarhus, de KU Leuven, en de Universiteit van Warschau.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Ik twijfel. Is het een gebrek aan vertrouwen of gezond conservatisme dat hoort bij de kenmerken van het gedrag van mensen, maar dat de onderzoekers en EIT zien vanuit hun motief: consumenten snel als 'groen' geldende innovaties laten omarmen?
Een andere vraag is deze: wat is beter eten? Het antwoord hangt af van het perspectief dat je kiest, zoals dit artikel over de duurzaamheid van koeien, varkens en kippen laat zien (lees ook het tekstblok onderaan).
Wat is de samenhang met het algehele wantrouwen naar instituties?
Politiek, wetenschap is allemaal het vertrouwen kwijt.
Mensen vertrouwen liever de populist dan de gevestigde orde. De burgerjournalist op Facebook dan een verslaggever van de NOS.
Mensen vertrouwen liever de slager om de hoek dan de grote producent.
De sector een beetje kennende zou dat eerder andersom moeten zijn.
Hoe zat het ook al weer? Vertrouwen komt te voet..... en iets met een paard.
Wel bijzonder dat de retailers meer vertrouwen hebben bij de consument dan de producenten. Of het zou zo moeten zijn dat de groenteboer, bakker en slager om de hoek een groot aandeel hebben in de groep retailers. Over het algemeen zijn de supermarkten niet direct transparant en hebben zij net als producenten een zeer bedenkelijke rol in het overbodig ingewikkeld maken van verpakkingen, die meer nep marketing bevat dan eerlijke aanprijzing van ingrediënten en belangrijke eigenschappen.
Ton, heb jij wel eens iets gekocht bij de slager of bakker om de hoek met een ingrediëntendeclaratie erop?
En wat supermarkten betreft. Zij zijn eigenaar van de huismerken en bepalen dus de receptuur en de etikettering. Dus niet de producent.