Dat en erger verweet hij dit weekend de recente afleveringen van de Keuringsdienst van Waarde over cornflakes met ijzer. De Keuringsdienst maakte twee afleveringen over 'gemalen fietsjes' in je Cornflakes. De volgende dagen stond het land op z'n kop. Foei. Afval van de sloop in je Kellogg's en geen echt voedingsijzer! Nederland was te klein. Zonder de aflevering te hebben gezien verklaarde Katan op TV dat het een broodje aap zou zijn. Zijn Wageningse collega Van Boekel was evenwel van zijn stoel gevallen vanwege dat ijzer. Niet omdat ijzer gevaar zou betekenen of van de sloop kwam, maar juist omdat ijzerpoeder in Cornflakes geen fluit voor ons doet. Echt ijzer nemen we nl. moeilijk op en nog veel moeilijker als we melk over de Cornflakes doen.
De vraag van de Keuringsdienst was waarom het erin zit als het niets doet en wie besluit dat het erin mag. Wie weet tenslotte wat er nog meer wordt besloten.
Aflevering 1 van de Keuringsdienst vloog als een Kataanse kroket uit de appelbocht. Te veel aandacht voor gemalen fietsen, terwijl het publiek niet begreep wat het moest begrijpen - ijzerpoeder of wat het in ons eten doet als het niets doet. Dat had een voordeel. Het volk was in rep en roer. De fabrikant werd boos. Ook onze VWA voelde zich genoodzaakt tot een persbericht. Daarin bleek onze waakhond een beetje te liegen. Binnen de wet, maar buiten de moraliteit. Om bestwil, maar WAAROM? Dat was de grote vraag die uitging als een nachtkaars. Desgevraagd zei ondergetekende er nog iets over in Distrifood, maar daarna viel het stil.
Tot dit weekend. In NRC Handelsblad vertelt Katan dat hij zich heeft gestoord aan de beide uitzendingen van de Keuringsdienst. IJzerpoeder is in de Derde Wereld al een halve eeuw een gebruikelijke toevoeging aan graan om bloedarmoede op te lossen. Dat had de KvW weleens mogen vertellen. Klopt. Wat morrend geeft hij toe dat het niet veel doet en al helemaal niet met melk. Er is wel duurder ijzer, maar dat gebruikt Kellogg's niet. Inderdaad. En de KvW beweerde nooit het tegengestelde.
Daarna komt een fraaie beschouwing over etenswarenmakers in de vrije markt. Daarin kan de overheid niet alles controleren en maken fabrikanten nogal eens een potje kul van hun gezondheidsclaims.
Dat punt maakt de KvW nogal duidelijk in zijn tweede uitzending. Een product met een extra schep suiker dat überhaupt niet gezond is wordt gezond genept met goedkoop ijzer dat gelukkig toch niks doet. Dat is de reden dat de Deense VWA het niet in Cornflakes wil: Kellogg's korenvlokken zijn ongezonde ontbijtproducten vanwege hun schep suiker. Ze worden ijzersterk gezond genept.
Klaarblijkelijk interesseert dat Katan niet. Hij vind dat de KvW in zijn zucht om de kijkcijfers de grote fabrikant steevast als booswicht neerzet en de ambachtsman als held. En dat allemaal terwijl, volgens Katan, de eerbare fabrikant in de vrije markt 'mensen geeft wat ze willen: veel lekker eten voor weinig geld en vrij van bacteriën en schadelijke stoffen.' Als de fabrikant het wel goed doet, gelooft niemand dat bedrijf. Katan zegt: 'Het heeft geen zin als hij protesteert want niemand gelooft hem. Consumentenprogramma's zoals Keuringsdienst van Waarden krijgen weinig tegenspel. Dat geeft ze macht, en macht maakt hooghartig.'
Dat laatste komt zeker voor. Maar nu concreet. Waarom loog de VWA en waarom wou de ijzersterke gezondheidsnepper na herhaaldelijk aandringen niet reageren? Omdat ze bang waren toch gelynched te worden, terwijl ze niks te verbergen hadden?!? In de Nederlandse medicijnenwereld zijn vriend en vijand het erover eens - ik meen ook supplementen- en gezondheidsnepbestrijder Katan - dat je ijzertekorten in ons deel van de wereld toch echt met staalpillen moet bestrijden en niet, zoals hij blijkens zijn tekst heel goed blijkt te weten, met zogenaamde 'functional foods'. Al helemaal niet met extra gesuikerde.
Volgens Katan verandert de vrije markt dat lekkere, schone en goedkope eten in gezond genepte producten. Onder druk van kijkcijfers leidt het tot effect- in plaats van informatiegerichte consumentenprogramma's. Te constateren valt dat het ook al niet tot scherpzinnige columns van eetprofessoren leidt.
Rond zulke serieuze zaken kun je de daderprofielen maar beter niet door elkaar halen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Inhoudelijk nog meer zeggen over deze cases is niet echt interessant. Maar toch wel een beetje respect voor Katan, hij schrijft ook in zijn eigen artikel "En mijn eigen rol in deze affaire, was die smetteloos? Nee. Op het moment dat ik mijn commentaar leverde wist ik niet dat er vijf verschillende soorten ijzer- poeder bestonden voor toevoeging aan voedsel waarvan er maar één echt goed werkt. Ik had me er dus niet mee moeten bemoeien. Maar dan had u dit stuk niet gelezen."
Ik kijk wel uit naar een discussie over het proces, de rol van de verschillende actoren in het proces.
Katan heeft nooit beweerd dat kroketten gezonder zijn dan appels. Hij vergeleek een broodje kroket met een broodje kaas.
Katan stelde in de Volkskrant een uiterst boeiende waarheid aan de orde die helaas niet als een koe wordt ervaren: het feit dat we maar heel weinig weten over de oorzaken van vetbuik en er geen simpele oplossingen zijn. Het zou zomaar kunnen dat het Convenant Overgewicht om die reden niet bepaald een succes is gebleken.
Om dat punt maken gebruikte hij de gedroomde effecten van bananen, sinaasappelen en appels. De knollen ontbraken, de citroenen niet.
Het artikel maakte hem beroemd als de krokettenman. Voortaan stond hij in alle adressenboekjes van alle redacties. Hij weet alles van effecten en dus ook van het verdwijnen van de aandacht voor het laten verdwijnen van het werkelijke punt. Daar had hij aandacht voor kunnen vragen als hij er toch voor koos dit geimplodeerde stormpje te laten herleven.
Een week of 2 geleden verscheen dit stukje in Distrifood:
ARNHEM - De Nederlandse politiek zou zich zorgen moeten maken over het inhoudelijk functioneren van de Voedings- en Warenautoriteit (VWA). Het tv-programma Keuringsdienst van Waarde betrapte de VWA op een bewuste leugen. Dick Veerman van foodlog.nl vraagt zich af waarom niemand zich daar over opwindt.
De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) werd onlangs overspoeld door telefoontjes van ver-ontruste consumenten die belden naar aanleiding van de uitzending van de Keuringsdienst van Waarde over ijzer in cornflakes van Kellogg's. Daarin werd gesproken over de nutteloze toevoeging van gemalen kinderfietsjes en spijkers. Bovendien zou het toegevoegde ijzer hele-maal niet worden opgenomen door het menselijk lichaam. De VWA nam het in een persbericht op voor Kellogg's. Het stelde onder meer dat Kellogg's voldeed aan een EU-richtlijn, deze richtlijn bleek zeer oud en achterhaald.
Onder meer op de website Foodlog.nl werd veel kritiek geuit op de rol van de VWA in de ijzer-discussie. Dick Veerman, oprichter van dit kritische internetplatform, snapt niet waarom de aandacht voor dit onderwerp zo snel is weggezakt.
Was het geen foutje van de VWA, een uitglijder?
"In de uitzending werd gezegd dat in Denemarken het toevoegen van ijzer verboden is. Feite-lijk juist is dat alleen de Deense overheid toestemming kan geven, maar dat niet deed voor 18 door Kellogg's voorgelegde producten. De VWA wist dat. Toch stellen ze in hun persbericht in behendige juridische taal dat er in Denemarken geen verbod geldt. Dat duidt op een bewuste strategie."
Is hun imago als onafhankelijke voedselcontroleur in gevaar?
"Het verbaast me dat er geen Kamervragen zijn gesteld. Ook in de publieke media is de storm snel gaan liggen. Als je het geval goed bekijkt, moet je constateren dat onafhankelijke controle op onze voeding een farce aan het worden is. Kennelijk zien maar weinigen dat. De gecompliceerde wetgeving en manier waarop die tot stand komt, maakt controle bijna onmogelijk. Fabrikanten hebben onvoldoende tegenspel. De 2e uitzending ging niet over ijzer, maar over het feit dat onze VWA zelf niet meer blijkt na te denken. In Denemarken doen ze dat wel. Die snappen dat je een bij voorbaat ongezond product - in cornflakes zit een forse schep suiker - door de toevoeging van ijzer niet gezonder maakt, maar de ongezondheid ervan gezond nept. De Denen staan dat gewoon niet toe."
U strijdt met uw mede-bloggers tegen nepperij in de voedingsindustrie. Ziet u al een omslag?
"Door de grote aandacht voor gezondheid, groeit de aandacht onder het publiek. Dat weten fabrikanten en winkeliers ook. Ze tasten nog onwennig om zich heen, maar zelfs hun marketeers, die niet uitblinken in kennis van voeding, realiseren zich dat ze moeten veranderen.
Dat willen ze ook. Daar twijfel ik niet aan. Het is alleen niet zo makkelijk voor grote bedrijven. Daarom blijven speldeprikjes nodig."
En natuurlijk snap ik wel degelijk waarom de aandacht zo snel wegzakte: de ijzertoon was gezet. De vraag naar de controle-mechanismen is niet sexy. Net zomin als die naar de complexe oorzaken van vetbuik.
TV en zelfs de kranten willen simpele schuldigen. Niemand kan ontkennen dat de rol van de VWA breed werd uitgemeten door de KvW, maar niet door Katan. Die moffelt hem weg en focust op eenvoudig daderschap.
Ik dacht nog even na over het respect van Wouter. Nee, Katan wil gemakkelijk scoren of had nog een stukje nodig.
Hij heeft een te scherp verstand om niet te weten dat hij hier een algemene daderstrategie en een aanvankelijk onhandig optreden van een slachtoffer in een losse case door elkaar haalt. Daarom is het eerder miezerig te noemen.
Vriendjes horen ook voor elkaar op te komen.
En ze kennen elkaar al iets langer dan vandaag. Gezellige bijeenkomsten organiseren voor de industrie. Dit was iets van bijna 2 jaar geleden. Alweer iets geleerd over ijzer!
The workshop was co-chaired by Martijn Katan of the Free University of Amsterdam, Netherlands, and by Toine Hulshof, Kellogg's Europe, Dublin, Ireland.