Een reconstructie
In 2017 bleek uit onderzoek naar de naleving door de industrie van de stikstofregels dat 1/3 van de grootschalige industrie in Brabant geen Natuurvergunning (NB-vergunning) had. Een aantal van die bedrijven zijn we blijven volgen in het vergunningentraject.
Een van deze bedrijven is Isover. Dit bedrijf stoot zonder NB-vergunning een grote hoeveelheid stikstof uit vlakbij het kwetsbare Ulvenhoutse Bos. In diverse debatten hebben we dit aangekaart en uiteindelijk kregen we de verzekering dat er een passende NB-vergunning zou komen.
Nadat in 2020 nog altijd geen vergunning afgegeven was is door milieuorganisatie MOB een handhavingsverzoek ingediend. De behandeling heeft zojuist plaatsgevonden. Daardoor is nu duidelijk gewordens hoe Isover door het spel slim te spelen een exorbitante vergunning heeft kunnen afdwingen.
De provincie Brabant wijst op 31 juli het handhavingsverzoek af en geeft als motivatie dat Isover inmiddels een vergunbare aanvraag heeft gedaan op basis van ‘intern salderen’. Tot zover is dat goed nieuws.
Maar Isover blijkt een NB-vergunningaanvraag in te dienen voor 865 ton NOx (stikstofoxide) en 322 ton NH3 (ammoniak, 'boerenstikstof'). In plaats van een passende vergunning bij hun werkelijke uitstoot wil het bedrijf alle latente ruimte uit het verleden vergund krijgen.
Isover kan dat doen omdat het bedrijf nooit een NB-vergunning aangevraagd heeft en zich daarom kan beroepen op stokoude ‘rechten’ uit 2000. In werkelijkheid stoot het bedrijf al jaren 6x minder uit dan in 2000 vergund, zo blijkt uit de milieujaarverslagen.
Provincie Noord-Brabant oordeelt dat de aanvraag valt onder ‘intern salderen’ en daarom niet zal leiden tot extra natuurschade. Omdat intern salderen niet meer vergunningplichtig is, zal de provincie niet handhavend optreden.
In plaats van bestraft worden omdat Isover jarenlang zonder juiste natuurvergunning operationeel is, wordt het bedrijf beloond voor jarenlange nalatigheid en een gebrek aan toezicht en handhaving door de provincie.
Maar Isover wil nog meer. Het bedrijf dient ook nog een verzoek tot ‘positieve weigering’ in op zijn aanvraag voor 865 ton NOx en 322 ton NH3. Met zo'n positieve weigering wordt de torenhoge NB-vergunning juridisch waterdicht en daarmee verhandelbaar.
Goud, en niet de enige
Daarmee krijgt Isover goud in handen. De duurzame isolatiemaker kan de extra stikstofruimte die het bedrijf zelf helemaal niet nodig heeft ook nog eens te gelde maken door die ruimte via extern salderen te verkopen voor andere ontwikkelingen zoals wegenaanleg en bouwprojecten.
Terwijl in Nederland volop agrarische bedrijven al dan niet gedwongen opgekocht gaan worden, kreeg Isover een vergunning ter grootte van maar liefst 280 gemiddelde melkveebedrijven. Gratis en voor niets.
En dit is maar één van de vele industriële bedrijven in Brabant die momenteel bezig zijn deze truc uit te halen. In totaal gaat het echt om tonnen aan niet-bestaande stikstofemissie die nu alsnog vergund wordt. Zulke vergunningsverlening legt een gigantische bom onder de hele stikstofaanpak.
Wat mij betreft laat deze casus zien dat er zo snel mogelijk een verbod op de handel in fictieve stikstofruimte moet komen. We zullen hier in de Staten van Brabant zo snel mogelijk een voorstel voor indienen maar mogelijk zijn we dan voor veel gevallen al te laat.
Op bezoek bij melkveebedrijf in Etten-Leur dat de stikstofuitstoot al heel fors heeft teruggebracht.
— Hermen Vreugdenhil (@H_Vreugdenhil) November 29, 2019
5 km verderop stoot Isover jaarlijks 52 ton Ammoniak uit zonder vergunning, zonder dat de provincie hierop handhaaft. Ik kan dat niet uitleggen. Dat is geen eerlijk beleid! pic.twitter.com/FUBtYcOgVW
Terwijl we op 3 juli 2020 het voorstel indienden om ervoor te zorgen dat alle bedrijven rondom het Ulvenhoutsebos Bos hun vergunning op orde hadden (verworpen) werd achter de schermen een exorbitante vergunning voor Isover voorbereid https://t.co/9fJUdGvw1P pic.twitter.com/W4GhDPqIDX
— Hermen Vreugdenhil (@H_Vreugdenhil) December 4, 2021
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Zo gaat dit in dit land. Dit bedrijf krijgt latente ruimte voor 10% van de melkveehouderijen in Brabant en dan hebben sommige politici het over halveren van de veestapel. Hoe valt dit te rijmen. En dan gaat het Rijk miljarden beschikbaar stellen om boeren uit te kopen om de natuur te redden. 250 melkveehouders x 2 miljoen gemiddeld (rechten en stallen los van de grond) is 500 miljoen euro .
Van de opgekochte stikstof kan ook weer 70% ingezet worden voor nieuwe ontwikkelingen. Isomer kan haar latente ruimte weer verkopen . Allemaal voor grijze stikstof.
Wie houdt nu wie voor de gek.
Ik dacht dat het voor de natuur was.
Wanbeleid is ook beleid.
En dan vinden het raar dat de boeren boos zijn. Zij krijgen een beroepsverbod en de rest van de wereld breidt uit om vooral de KDW’s niet te halen
De facto betekent dit bericht dat de overheid grote vervuilers honderden miljoenen eigen vermogen meegeeft. Dat is een vorm van geld scheppen die financieel en ecologisch niet te accepteren is.
Financieel:
Zoals N van Rooij in #1 al aangeeft, heeft Saint Gobain het eigen vermogen van het bedrijf met een half miljard euro zien groeien. Zonder enige tegenprestatie. Dat is een vorm van staatssteun, zonder zelfs maar de vraag om of behoefte aan dat geld.
Ecologisch:
De overheid brengt een recht om een op papier balansneutrale hoeveelheid ammoniak uit te stoten in omloop, terwijl in de biochemische werkelijkheid sprake is van een toename van het volume. Op basis van natural capital accounting-beginselen is dat een milieudelict. Als deze case - zoals Hermen Vreugdenhil stelt - geen incident is, dan is het zelfs een structureel en daarom grof te noemen delict.
Jan Willem Erisman pleitte onlangs tegen uitkoop en het stukslaan van 20-30 miljard euro die vermoedelijk niets gaan opleveren. Zie hier waarom.
Ik weet hoe JW denkt: er is een simpele en eerlijke methode. Iedereen 50% terug in zijn bestaande uitstoot; daarmee lost Ndl dan ook meteen zijn export van NOx-stikstof naar Duitsland op (het nieuwe kabinet doet dat niet). Die gedachte is feitelijk ook de basis van het stikstofadvies van de commissie Remkes. De naamgever daarvan formeert nu een kabinet dat - zoals Johan Vollenbroek het noemt - 'hardleers' is en een PAS-affaire II aan het creëren is.
Hoe kan dat toch? Het antwoord is even eenvoudig en pijnlijk: omdat we niet terug willen en daarom papieren werkelijkheden scheppen om op papier terug te gaan*, maar in werkelijkheid niet.
Wat mij vooral verbaast is dat deze zaak als 2 druppels water lijkt op de vergunningenkwestie rond de Amercentrale. Is denkbaar dat de vergunningsambtenaar dommig of slaperig en naïef was, of is er echt sprake van boze opzet? Een normaal mens moet wel het laatste denken, hoewel natuurlijk de hypothese dat er weer een dom foutje gemaakt is, de bestuurder ruimte geeft om de ontstane situatie te corrigeren. Uiteraard kan ook Saint Gobain zo chique zijn om de vergunning voor ongebruikte uitstoot zelf terug te geven.
Dit krijgt ongetwijfeld een staart en nog best een dikke ook.
*De politiek gedoogt dat, behalve Hermen die er waarschijnlijk zowel Den Bosch als Den Haag schrik mee aanjaagt omdat zaken als deze de formatie kunnen opblazen.
Ons handhavingsverzoek is afgewezen, maar we (MOB) hebben wel het nodige boven water gekregen.
Er komt voor dit bedrijf binnenkort dus een positieve afwijzing op het verzoek om een natuurvergunning. Daarop zullen we inspringen. Ook zullen we een verzoek tot partiële intrekking van de natuurvergunning indienen op grond van art. 2.4/5.4 Wnb.
Dit sjoemelen met historische rechten speelt bij meer industriële bedrijven. Echter, de agrarische sector kan er ook van als het gaat om “oppompen” van historische rechten.
Wij hebben meerdere intrekkingsverzoeken ingediend m.b.t. niet-agrarische bedrijven met hoge vergunde stikstofemissies én latente ruimte, zoals een olieraffinaderij, Gate Terminal, Olam Cocoa, Sabic, RWE Eemshaven, etc. We hebben er ook een lopen tegen de Onyx kolencentrale waarvan is besloten dat die binnenkort dicht gaat. Wellicht heeft ons intrekkingsverzoek hier nog een handje bij geholpen.
LNV heeft voor zover ons bekend nog steeds geen onderzoek laten doen naar latente ruimte in de vergunningen.
Zoals we al meer dan 1 jaar schrijven is dit een bom onder de nieuwe stikstofwet én onder legalisering van PAS-melders. Ik ben er bang voor dat Carola S. blijft dromen van een lieve fee of prins die in één klap het stikstofprobleem oplost…
Nederland blijft daardoor nog wel enkele jaren op slot.
#2 Het klinkt wellicht eerlijk: er is een simpele en eerlijke methode. Iedereen 50% terug in zijn bestaande uitstoot;
Maar dan kies je x datum als 0 punt voor iedereen. En vernietig je alles van voor die x datum qua stappen die sommigen al gezet hebben.
Mijn verwoording van dit voorstel zou zijn:
Iedereen 50% eraf is een duidelijk uitvoerbaar voorstel. Wel is het een tik op de neus voor alle voorlopers en early adapters die door genomen stappen een lagere NB vergunning hebben/gebruiken.
Ik ben maar even zo vrij om hier een volledige alinea te citeren uit het Rli rapport Boeren met Toekomst van 2 december jongstleden die ik vandaag aan het lezen ben:
Generiek beleid lokt ongewenst gedrag uit bij boeren
Omdat de lokale omstandigheden van boerenbedrijven in toenemende mate bepalend zijn voor zowel de opgaven waarmee de boeren te maken hebben als de oplossingen die daarbij passen, zal het beleid van de overheid ruimte moeten laten voor invullingen van het beleid die zijn afgestemd op ieders lokale situatie. Generiek beleid werkt in de huidige context niet goed meer. Toch ontwikkelt de overheid nog steeds generieke duurzaamheidsmaatregelen voor de landbouwsector. Dat is bijvoorbeeld aan de orde voor klimaat, waarbij wordt uitgegaan van een percentage voor de gehele sector. Individuele boeren weten in zo’n geval niet wat de maatregelen voor hun persoonlijke situatie gaan betekenen. Deze onzekerheid prikkelt boeren om te anticiperen op wat er mogelijk gaat komen, bijvoorbeeld door extra vee te kopen – zodat ze ruimte hebben om vee ‘in te leveren’ als de regels strenger worden. Op die manier blijven situaties in stand die vroeg of laat zullen moeten worden gecorrigeerd met nieuwe aanscherpingen van beleid en strengere interventies.
Simpel?
Eerlijk?
En weer terug naar de focus van de draad waar ook #3 over gaat.
Carola S. Wil niet meer. Wel minister zijn, maar niet op LNV.