Het lijkt zo verstandig: je voeding aanvullen met noodzakelijke stofjes. Maar volgens het officiële advies is het niet nodig. En toch geven we kapitalen uit aan die producten.
Iemand die nog weet wat het Supplement van het Jaar 2018 was? Nee? Magnesium. Van het jaar 2019 dan? Ook niemand? Kurkuma. Op de Nationale Gezondheidsbeurs in februari werd dat alvast bekend gemaakt. Bezoekers van de beurs mochten “stemmen op hun favoriete vitamines, mineralen, kruiden en andere supplementen waar ze baat bij hebben,” aldus het bericht destijds van NPN, de branchevereniging van de voedingssupplementen.
De uitslag was verrassend, want kurkuma hield de winnaar van een jaar eerder achter zich op nummer 3 en de vaste waarde vitamine D op plaats 2.
Knalgeel
Voordat u nu elke maaltijd knalgeel gaat kleuren, even wat informatie. Kurkuma is een oosterse specerij, in de Indische keuken bekend als koenjit en gemaakt van de geelwortel. Het polyfenol kurkuma is een potente antioxidant waarvan in studies met hoge doses is aangetoond dat het een anti-inflammatoire werking heeft, zoals wel meer van die plantaardige gifstofjes.
Probleem is dat kurkuma vele verschijningsvormen heeft, ook als nep met dosis nul. Uit voeding wordt het slecht opgenomen. In hoge doses, in combinatie met stoffen die de opname door het lichaam verbeteren, zou het wel zeer goed werken en de laaggradige inflammatie, de bron van veel kwaad, verlagen.
Er is heel veel gestudeerd op en gejuicht over kurkuma. In het ene overzichtsartikel worden tal van voordelen opgesomd. Maar in het andere wordt vervolgens weer gehakt gemaakt van alle aannames.
Exemplarisch
Dat is exemplarisch voor veel onderzoek naar supplementen. Het hele veld is zo onoverzichtelijk en divers, dat er eigenlijk geen peil op te trekken is. Uit dat mistige landschap is niettemin een algemeen geaccepteerde, heldere aanbeveling naar voren getreden. Normaal gesproken heeft niemand extra vitaminen of voedingssupplementen nodig. ‘Normaal’ betekent dan: niet baby of hoogbejaard zijn, gezond eten en verstandig leven.
Het korte overzicht van het Voedingscentrum impliceert dat al die preparaten overbodig zijn en dat alleen een beetje extra vitamine D voor veel mensen gewenst is. Maar dat heeft dan niet eens met voeding te maken, maar met gebrek aan zonlicht. Sommigen moeten letten op hun K, B12 en foliumzuur.
Op de site voor professionals gaat het Voedingscentrum in een factsheet wat dieper in op de ‘suppletieadviezen vitamines, mineralen en spoorelementen’, maar komt bij hetzelfde advies uit, uiteraard.
Vitaminebehoefte
Weggegooid geld, die supplementen, heet het dan al gauw. ‘Dure plas’ is wat je krijgt van extra vitamine C en je bent hooguit 1 dag korter verkouden. Pillen met extra hoge doses zijn gevaarlijk en sportdrankjes doen niets. ‘Baat het niet, dan schaadt het niet’ gaat niet op. Aanvullen van vitaminen tot de ADH, de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid, is het enige dat veilig is. Maar nu we toch aan het twijfelen zijn: ieder mens heeft een andere vitaminebehoefte, dus een algemene optimale dosis voorschrijven heeft geen zin. Bovendien: “Voor de meeste microvoedingsstoffen zijn onvoldoende gegevens beschikbaar om vast te stellen of een te lage inname gepaard gaat met een tekort of nadelige gezondheidseffecten,” aldus het Voedingscentrum.
Dat dit minimalistische, doch verstandige advies aan dovemansoren gezegd is, mag blijken uit de verkoopcijfers van supplementen en sportvoeding. Inmiddels slikt bijna de helft van de Nederlanders iets extra’s, vooral vitamine C en D en multivitaminen. Het RIVM noteerde in 2017 dat 10% van de mannen, 17% van de vrouwen en 13% van de kinderen ook nog kruidensupplementen gebruiken.
‘Mainstreaming’
Supplementen zijn een miljoenenhandel in Nederland, met onze DSM als grootste leverancier. Volgens onderzoeksbureau Euromonitor vlakte de verkoop van merkvitaminepreparaten in 2019 echter wat af en verloor terrein aan huismerken. Daarom zoekt de handel met nieuwe producten nieuwe klanten in doelgroepen, zoals ouderen en zwangeren. Maar de verkoop van voedingssupplementen, zoals omega 3 en calcium+magnesium, nam flink toe, weer volgens Euromonitor.
Een stijgende omzet is ook te zien bij de sportvoedingpreparaten. NutritionInsight signaleert ’mainstreaming’ van sportvoeding en daarmee nieuwe gaten in de markt.
‘Weekend warriors’
Vroeger gebruikten alleen topatleten en bodybuilders speciale voeding met veel eiwitten en mineralen, nu klokt iedereen met een paar gymschoenen (ook wel ‘weekend warriors’ genoemd) pakken hippe proteïnedrank weg. Of maakt zelf een whey-toverdrank met poeder uit van die enorme bussen die ook bij de Action te koop zijn. Eiwitten stillen de honger goed, deze producten dreigen daarom ook een nieuw soort fast food te worden.
De ironie wil, dat de meeste consumenten van al die voedingssupplementen en vitaminepreparaten ze helemaal niet nodig hebben, terwijl degenen die ze wel kunnen gebruiken, ze niet kopen. De ‘worried well’, of wie daarnaar neigen, zijn toch al bewust van hun gezondheid en eten volgens de regels. Maar wie minder tijd, geld of verstand heeft om op zijn voeding te letten, koopt dat noodzakelijke beetje extra hulp van de zelfzorgmedicijnen niet. En dan is ook nog de enige vitamine die je echt extra nodig hebt, D, sinds 2019 uit het basispakket verdwenen.
Dit artikel afdrukken
De uitslag was verrassend, want kurkuma hield de winnaar van een jaar eerder achter zich op nummer 3 en de vaste waarde vitamine D op plaats 2.
Knalgeel
Voordat u nu elke maaltijd knalgeel gaat kleuren, even wat informatie. Kurkuma is een oosterse specerij, in de Indische keuken bekend als koenjit en gemaakt van de geelwortel. Het polyfenol kurkuma is een potente antioxidant waarvan in studies met hoge doses is aangetoond dat het een anti-inflammatoire werking heeft, zoals wel meer van die plantaardige gifstofjes.
Probleem is dat kurkuma vele verschijningsvormen heeft, ook als nep met dosis nul. Uit voeding wordt het slecht opgenomen. In hoge doses, in combinatie met stoffen die de opname door het lichaam verbeteren, zou het wel zeer goed werken en de laaggradige inflammatie, de bron van veel kwaad, verlagen.
Er is heel veel gestudeerd op en gejuicht over kurkuma. In het ene overzichtsartikel worden tal van voordelen opgesomd. Maar in het andere wordt vervolgens weer gehakt gemaakt van alle aannames.
Exemplarisch
Dat is exemplarisch voor veel onderzoek naar supplementen. Het hele veld is zo onoverzichtelijk en divers, dat er eigenlijk geen peil op te trekken is. Uit dat mistige landschap is niettemin een algemeen geaccepteerde, heldere aanbeveling naar voren getreden. Normaal gesproken heeft niemand extra vitaminen of voedingssupplementen nodig. ‘Normaal’ betekent dan: niet baby of hoogbejaard zijn, gezond eten en verstandig leven.
Het korte overzicht van het Voedingscentrum impliceert dat al die preparaten overbodig zijn en dat alleen een beetje extra vitamine D voor veel mensen gewenst is. Maar dat heeft dan niet eens met voeding te maken, maar met gebrek aan zonlicht. Sommigen moeten letten op hun K, B12 en foliumzuur.
Op de site voor professionals gaat het Voedingscentrum in een factsheet wat dieper in op de ‘suppletieadviezen vitamines, mineralen en spoorelementen’, maar komt bij hetzelfde advies uit, uiteraard.
Vitaminebehoefte
Weggegooid geld, die supplementen, heet het dan al gauw. ‘Dure plas’ is wat je krijgt van extra vitamine C en je bent hooguit 1 dag korter verkouden. Pillen met extra hoge doses zijn gevaarlijk en sportdrankjes doen niets. ‘Baat het niet, dan schaadt het niet’ gaat niet op. Aanvullen van vitaminen tot de ADH, de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid, is het enige dat veilig is. Maar nu we toch aan het twijfelen zijn: ieder mens heeft een andere vitaminebehoefte, dus een algemene optimale dosis voorschrijven heeft geen zin. Bovendien: “Voor de meeste microvoedingsstoffen zijn onvoldoende gegevens beschikbaar om vast te stellen of een te lage inname gepaard gaat met een tekort of nadelige gezondheidseffecten,” aldus het Voedingscentrum.
Dat dit minimalistische, doch verstandige advies aan dovemansoren gezegd is, mag blijken uit de verkoopcijfers van supplementen en sportvoeding. Inmiddels slikt bijna de helft van de Nederlanders iets extra’s, vooral vitamine C en D en multivitaminen. Het RIVM noteerde in 2017 dat 10% van de mannen, 17% van de vrouwen en 13% van de kinderen ook nog kruidensupplementen gebruiken.
‘Mainstreaming’
Supplementen zijn een miljoenenhandel in Nederland, met onze DSM als grootste leverancier. Volgens onderzoeksbureau Euromonitor vlakte de verkoop van merkvitaminepreparaten in 2019 echter wat af en verloor terrein aan huismerken. Daarom zoekt de handel met nieuwe producten nieuwe klanten in doelgroepen, zoals ouderen en zwangeren. Maar de verkoop van voedingssupplementen, zoals omega 3 en calcium+magnesium, nam flink toe, weer volgens Euromonitor.
Een stijgende omzet is ook te zien bij de sportvoedingpreparaten. NutritionInsight signaleert ’mainstreaming’ van sportvoeding en daarmee nieuwe gaten in de markt.
‘Weekend warriors’
Vroeger gebruikten alleen topatleten en bodybuilders speciale voeding met veel eiwitten en mineralen, nu klokt iedereen met een paar gymschoenen (ook wel ‘weekend warriors’ genoemd) pakken hippe proteïnedrank weg. Of maakt zelf een whey-toverdrank met poeder uit van die enorme bussen die ook bij de Action te koop zijn. Eiwitten stillen de honger goed, deze producten dreigen daarom ook een nieuw soort fast food te worden.
De ironie wil, dat de meeste consumenten van al die voedingssupplementen en vitaminepreparaten ze helemaal niet nodig hebben, terwijl degenen die ze wel kunnen gebruiken, ze niet kopen. De ‘worried well’, of wie daarnaar neigen, zijn toch al bewust van hun gezondheid en eten volgens de regels. Maar wie minder tijd, geld of verstand heeft om op zijn voeding te letten, koopt dat noodzakelijke beetje extra hulp van de zelfzorgmedicijnen niet. En dan is ook nog de enige vitamine die je echt extra nodig hebt, D, sinds 2019 uit het basispakket verdwenen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
'Dure plas' is een non-argument. Het kost geen drol. Van een iets ouder model mobieltje kopen kun je vele jaren dagelijks supplementen slikken. Eén dag korter verkouden, daar doe ik het voor. Sterker nog, ik ben niet meer verkouden sinds ik elke dag 1 gram vitamine C slik. Eigen ervaring. Zal wetenschappelijk niks van kloppen maar ja, van m'n hele leven 3x per jaar ziek naar praktisch 0x heb ik wel 25 euro per jaar voor over. M'n vorige baas was er blij mee, economisch was ik interessanter dan m'n collega's, die nog gewoon minstens 2x per jaar een week of 1,5 eruit lagen. Meta-studie vindt 8% verkorting op de Intensive Care bij toediening 2 gram vitamine C per dag. Intensive care kost 1800-2500 euro per dag, 2 gram vitamine C hoogstens 5 cent, waarschijnlijk minder. Dus voor 5 cent kan een ziekenhuis tot zo'n 2500 euro per dag per patiënt uitsparen. Dief van hun portemonnee als ze dat niet doen.
Volgens de huisarts heb ik geen tekorten, dus ik hield er weer mee op. Volgens de natuurarts kan ik wel wat extra vitaminen en mineralen gebruiken blijkt uit analyse. En wat blijkt? Ik voel me inderdaad beter als ik ze slik. Mooi toch? Kan mij het verrotten dat de huisarts/de wetenschap zegt dat ik niks nodig heb, als ik me er beter door ga voelen en minder vaak ziek ben is het voor mij duidelijk. Ik zal wel een uitzonderingsgevalletje zijn.
En 'de wetenschap' kan het helemaal niet zo precies zeggen. Ik ben getest op glutenallergie, heb ik niet, dus eet maar gewoon brood was het advies. Eet ik echter glutenvrij, dan kak ik elke dag keurige drollen waar geen wc-papier bij nodig is, terwijl ik bij brood eten verstopping krijg en/of plakpoep. Hoe beperkt is zo'n onderzoek dan? Ze weten dat ik geen acuut probleem heb, heel fijn. Tegelijk kunnen ze niks zeggen over dat mijn darmen blijkbaar een stuk blijer worden van glutenvrij eten. Aanstellerij wordt dat dan genoemd, of gesuggereerd. Maar eigenlijk weten ze nog te weinig om er iets zinnigs over te zeggen. Zeg dan dat je het niet weet denk ik dan. Maar ja, zo werkt dat niet, stellig zijn ze in het proberen te verbergen van hun onwetendheid.
Als ik acuut dood ligt te gaan of op z'n minst flink gewond ben: hurray for science en de doktoren, heel fijn dat ze er zijn en knappe koppen, blij mee. Als dat niet het geval is, ik voel me redelijk ok maar toch niet helemaal top, dan hecht ik niet teveel waarde aan hun advies en probeer zelf wat positief werkt en wat niet. Dat heeft mij tot nu toe het meeste gebracht.
En ja, eerst gezond eten en leven, aanvoelen wat je lijf nodig heeft. Een paar supplementen doet een ongezonde leefstijl niet ongedaan, schuld afkopen heeft weinig zin.
Helemaal eens Otto. Naar je eigen lichaam luisteren is het belangrijkste, maar ook je gezonde verstand gebruiken en niet zomaar elke pot van het Kruidvat in je kastje zetten en alles dagelijks 4x overdoseren. Vit.D is ook het enige wat ik dagelijks neem, maar mijn vader van 75 laat ik ook C en B12 slikken, omdat hij bijna geen fruit eet, zeker in de winter niet en B12 nemen veel(bijna elke) oudere mensen minder goed op omdat ze vaak een verminderde maagzuur aanmaak hebben. Kijk maar naar die mensen die maagzuurremmers slikken(samen met bloeddrukverlagers of als rennie), vaak hebben ze ook haaruitval en cognitieve problemen wat aan een B12 tekort gewijd kan worden. Een te laag maagzuur zorgt voor verminderde opname van B12.
Sinds mijn vader B12 slikt is hij wel een stuk helderder geworden, onthoudt hij dingen beter enz, ik merk echt verschil met daarvoor, dus waarom zou het dan slecht zijn? Hij voelt zich ook goed erbij.
Ik denk er precies zo over als jullie.
Ik voel me bij bepaalde producten niet goed (opgeblazen) en die eet ik dan ook niet (meer).
Als je zelf merkt dat je je ergens beter of slechter bij voelt dan zal het je toch een biet zijn dat dit niet 'bewezen' is door de 'wetenschap'?
Als je naar een drogist gaat met een vage klacht of vraag dan kun je met een tas vol supplementen thuis komen (<- ik zag laatst een uitzending van De Monitor over supplementen).
Ik ben het eens met de stelling dat er in voedingssupplementenland een hoop onzin wordt verkocht. Veruit de meeste supplementen zijn synthetisch en dus bij voorbaat onzin om de simpele reden dat het lichaam niet gemaakt is voor namaak. Sterker nog, het is niet zonder risico's. Vandaar ook de waarschuwing je altijd aan de ADH te houden.
Zoals ik laatst op TV een groenteboer op de Albert Cuyp hoorde zeggen over supplementen: "Je maakt mij niet wijs dat wat in groente en fruit zit je ook in een pilletje kan stoppen". In deze nuchtere opmerking zit denk ik veel waarheid. Of - om de oude slogan van zowaar Coca Cola aan te halen: "Nothing beats the real thing".
De pitch van voedingssupplement is dat je je shitty levensstijl gewoon kunt blijven volhouden door het te compenseren met een pilletje. Dat geeft 'peace of mind'. Het is natuurlijk een zwaktebod want het echte probleem wordt daarmee niet aangepakt: Het veranderen van je levensstijl.
Het wordt de consument echter niet makkelijker gemaakt om een gezonde leefstijl praktisch haalbaar te maken. Om te beginnen zitten in ons groente en fruit significant minder voedingsstoffen dan 30-50 jaar geleden. Je moet niet alleen verse groente en fruit eten, maar ook nog eens veel meer dan ooit. Is dat haalbaar in een tijd dat mensen eerder minder dan meer groente eten? Daarbij is de context - de samenleving, nogal ongezond te noemen. Zaken waar je als individu weinig invloed op kunt uitoefenen. Wie heeft er in een tweeverdienersgezin tijd om uitgebreid te koken? Dan is gemak in de vorm van 'Thuisbezorgd', de diepvriespizza, kant-en-klaar-maaltijden, halffabrikaten in pakjes e.d. erg verleidelijk.
Ik kan het de gemiddelde consument niet kwalijk nemen dat hun levensstijl sub-optimaal is. En dat zij zich daar soms schuldig over voelen kan ik heel goed begrijpen. En in die context is het slikken van voedingssupplementen helemaal niet zo'n gek idee. Misschien zelfs wel noodzaak. Ook al is het een zwaktebod, een lapje voor het bloeden.
Want supplementen kunnen nooit echt voedsel vervangen, hoe goed ze ook moge zijn. Lang leve het echte voedsel!
Het periodieke stoken tegen vitaminen en mineralen is weer van start gegaan nu je – zeker in dit jaargetijde – er extra behoefte aan hebt. McCance en Widdowson registreerden sinds 1930 dramatische afnames in talloze gewassen.
‘Het officiële advies’? Deugt niet. Des winters kregen we altijd een heerlijke eetlepel levertraan, vol met vit. A en D en de griep? Bleef uit. Medisch bewijs? Nooit van gehoord. Wel van gezond verstand. Daaraan heerst nu het meeste gebrek. Ik suppleer al 30 jaar met A, E, C, en D3, en ben nooit verkouden en griep kent mij niet.
Als het officiële advies massaal zou worden genegeerd zouden we allemaal een stuk gezonder zijn en de ziektekosten premies kelderen.