De medische wetenschap is op het spoor van vitamines gezet door de gruwelijke verhalen van zeelieden die massaal aan scheurbuik leden. Vitamine C bleek de wonderstof die een einde maakte aan dit eeuwenoude probleem. Linus Pauling, tweevoudig Nobelprijswinnaar, was een buitengewoon groot voorstander van vitamines en mineralen. Met zijn boeken uit de jaren '70 waarin hij stelt dat hoge doses vitamine C effectief zijn in het bestrijden van verkoudheid, kanker, hart- en vaatziekten, infecties en ouderdomsproblemen heeft hij een enorme boost gegeven aan het publieke denken over vitamines. Dat denken is: vitamines zijn goed voor me!

Recente onderzoeken laten zien dat dat niet altijd het geval is. Multivitaminen en hoge doses antioxidanten zijn voor de meeste mensen ongezond en kunnen zelfs de levensverwachting bekorten, zegt Chris van Tulleken in BBC News Health.

Voor hele specifieke groepen is het nemen van vitaminesupplementen zinvol (zie onderaan), maar over het algemeen is het niet nodig. Dankzij uitgekiende marketing hebben voedingsmiddelenfabrikanten en pillenproducenten ons echter zover gekregen dat we denken dat we niet zonder kunnen. Maar mensen in Europa (de Westerse wereld) krijgen in een normale omgeving met hun normale eetgewoonten feitelijk al alle vitaminen, mineralen en nutriënten binnen die het lichaam nodig heeft om te functioneren.

Pauling werd 93
Er zijn echter die gruwelverhalen uit het verleden. En in ontwikkelingslanden lijden kinderen aan vitamine A-tekorten waardoor ze blind worden, of chronische diarree krijgen, of zelfs sterven. Heel veel ontbijtgranen en zuivelproducten bevatten extra vitamines. Linus Pauling nam extra hoge doses en werd er 93 mee.
Het is niet voor niets dat we geloven in het impliciete 'als een beetje goed voor me is, is meer beter'. Dat geloof, in combinatie met de slimme markteting, heeft ertoe geleid dat de supplementenmarkt inmiddels een buitengewoon hoge vlucht heeft genomen.

Bewijs voor het tegengestelde
Recente, 'systematic review papers' (meta-analyses) laten echter een ander beeld zien. Hoge doses vitamines zijn helemaal niet zo goed. "Wij vonden geen bewijs voor primaire of secundaire preventie [voor welke ziekte dan ook] door supplementen met antioxidanten. Beta-caroteen en vitamine E lijken tot een hogere mortaliteit te leiden, mogelijk geldt dat ook voor vitamine A. Antioxidantensupplementen moeten als medicinale producten beschouwd worden en voldoende getest worden voordat ze op de markt gebracht worden", citeert Van Tulleken.

Vitamines, mineralen en antioxidanten zijn krachtige bioactieve componenten. Feitelijk weten we nog veel te weinig van wat ze nu precies doen in ons lichaam, en nog minder van hoe ze elkaar beïnvloeden. Het is zelfs niet duidelijk wat er gebeurt als je verschillende componenten in één en dezelfde pil stopt om ze tegelijk in te nemen. Zo vermindert calcium je opname van ijzer. Neem je extra ijzer, dan neem je geen zink meer op. Vitamine C beperkt je koperinname. Maar zulke bijwerkingen staan niet op het etiket, omdat het 'maar' supplementen zijn, geen medicijnen. En dus hebben fabrikanten alle vrijheid om hun producten ermee te verrijken.

Dat zegt Van Tulleken. Geloof je hem of neem je toch maar een supplement of multivitamine?

Het Britse National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) doet de volgende aanbevelingen voor supplementen voor specifieke groepen:
- Foliumzuur voor vrouwen die zwanger willen worden en zwangere vrouwen tot de 12e week van hun zwangerschap
- Vitamine D voor alle zwangere en zogende moeders, kinderen van 5 maanden tot 5 jaar, 65-plussers en mensen die niet veel zonlicht zien (omdat ze uit culturele overwegingen zich bedekt kleden, of langere tijd aan huis gebonden zijn)
- een supplement met vitamine A, C en D voor kinderen van 6 maanden tot 4 jaar (als voorzorg, omdat kinderen dan hun eetgewoonten ontwikkelen en als het lastige eters zijn mogelijk tekorten oplopen)
- door de huisarts of specialist voorgeschreven supplementen in verband met een medische aandoening.


Fotocredits: Pills Vitamins, uitsnede Steven Depolo


-- POLL --


Supplementen en multivitamines zijn wel degelijk zinvol

Dit artikel afdrukken