Onderhand vrijwel verdwenen uit keuken en koelkast, maar nog niet helemaal. Nick Trachet deelt de vergeten geschiedenis en recepten van pekelvlees.
Soms koop ik onbesuisd al iets als onderwerp voor mijn columns, en als ik daar niet direct inspiratie bij krijg, kan het lang blijven liggen. Als bij toeval stootte ik op een emmertje pekelvlees: een kilogram Canadees rundvlees in pekel met aromaten en additieven.
Cultvoedsel
Dat is hier wel erg zeldzaam en dus wou ik er zeker eens mee experimenteren. Toen ging ik op zoek naar recepten…
Dat viel tegen! Ja, droog gezouten corned beef is een soort cultvoedsel voor Ieren overal in de wereld. In de Joodse eetcultuur, zeker in New York, wordt graag uitgepakt met pastrami: gezouten en gekruid rundvlees, dat vaak ook nog eens gerookt wordt.
Zout vlees op zee
Pekelvlees, de naam zegt het zelf, is nat gezouten. Stukken vlees worden met voldoende zout in een vat aangedrukt en met een gewicht belast. Het vlees komt onder te staan en opgegoten met een volume verzadigde pekel. Dat heeft het nadeel dat het altijd in een ton moet worden bewaard, maar het voordeel dat het vlees niet in contact komt met de lucht. Vooral vet vlees zal bij het drogen rans worden. De vetlagen bewaren veel beter onder pekel.
Vroeger was pekelvlees standaardkost op zeereizen, militaire campagnes en ontdekkingsexpedities. Het vlees bewaarde lang zonder veel zorgen. Maar met de verbeterde logistiek was dat niet meer nodig, er kwamen ook blikjes! En pekelvlees is uit zo goed als alle keukens verdwenen.
Tenzij? Hier en daar in de Caraïben.
Op de eilanden
Opmerkelijk, maar als je in eilandgemeenschappen terechtkomt, ook in die delen van Latijns-Amerika die wel op het vasteland liggen, maar in het diepste van hun ziel altijd eilanden zijn gebleven, dan vind je daar recepten die zo zijn weggelopen uit de kombuis van de oude zeilschepen.
Droge bonen, pekelvlees, droge vis, ajuinen en … zuurkool. Ik weet niet wat jullie denken van een tropennacht met zuurkool en spek bij 35 graden Celsius en honderd procent relatieve luchtvochtigheid? Ik heb het meegemaakt en ik herinner het mij vandaag nog levendig.
Op sommige plekken leeft de traditie van het pekelvlees verder. In Paramaribo, maar ook bijvoorbeeld in New Orleans. De twee plekken liggen elk aan een extreem eind van het Caribisch gebied, maar met een recept dat er bijzonder gelijkaardig uit ziet.
Laat bruine bonen weken gedurende een nacht. Zet ze op in ruim water en kook ze een uur, met een grote ajuin erbij en laurier (of gebruik een blik of twee bruine bonen).
Laat ajuin en scherpe peper samen smelten in smout (zegt de Cajun) of palmolie (zegt de Surinamer) en doe er selder (Cajun) of tomaat (Suri) bij. Look over persen. Gestampte pimentkorrels erbij (die heten lontai voor de Nederlanders, Jamaica-piment voor de rest van de wereld).
Deze onrijpe vruchtjes van de Pimenta dioica (een boom uit de Mirtefamilie) vormen een kenmerkende specerij, typisch voor de Caraïben. Een van de weinige specerijen die niet Aziatisch zijn. Doe in de ketel de bonen erbij en water of kippenbouillon.
Dan komt het zoutvlees aan de beurt, dat ontzout werd door het eerst in ruim water te laten koken en dan het water nog eens te verversen en verder te koken. ‘Uitkoken’ noemen ze dat. Snij het in dobbelstenen en hop in de ketel. Lang en traag laten pruttelen. Rijst bij serveren. In Suriname heet dat BB met R (bruine bonen met rijst), in Louisiana ‘New Orleans Red Beans and Rice’.
Rum inschenken, piratenliederen zingen en genieten. Smakelijk.
Dit artikel afdrukken
Cultvoedsel
Dat is hier wel erg zeldzaam en dus wou ik er zeker eens mee experimenteren. Toen ging ik op zoek naar recepten…
Dat viel tegen! Ja, droog gezouten corned beef is een soort cultvoedsel voor Ieren overal in de wereld. In de Joodse eetcultuur, zeker in New York, wordt graag uitgepakt met pastrami: gezouten en gekruid rundvlees, dat vaak ook nog eens gerookt wordt.
Vroeger was pekelvlees standaardkost op zeereizen, militaire campagnes en ontdekkingsexpedities. Het vlees bewaarde lang zonder veel zorgenHier vind je het in de winkels van Roemenen, want het woord en het product pastrami is van oorsprong Roemeens. Ook de Turken kennen pastırma, gekruid en gedroogd vlees, maar ook dat is droog gezouten, door het in te wrijven met grove zoutkorrels (corned) en het vocht te laten uitzweten.
Zout vlees op zee
Pekelvlees, de naam zegt het zelf, is nat gezouten. Stukken vlees worden met voldoende zout in een vat aangedrukt en met een gewicht belast. Het vlees komt onder te staan en opgegoten met een volume verzadigde pekel. Dat heeft het nadeel dat het altijd in een ton moet worden bewaard, maar het voordeel dat het vlees niet in contact komt met de lucht. Vooral vet vlees zal bij het drogen rans worden. De vetlagen bewaren veel beter onder pekel.
Vroeger was pekelvlees standaardkost op zeereizen, militaire campagnes en ontdekkingsexpedities. Het vlees bewaarde lang zonder veel zorgen. Maar met de verbeterde logistiek was dat niet meer nodig, er kwamen ook blikjes! En pekelvlees is uit zo goed als alle keukens verdwenen.
Tenzij? Hier en daar in de Caraïben.
Op de eilanden
Opmerkelijk, maar als je in eilandgemeenschappen terechtkomt, ook in die delen van Latijns-Amerika die wel op het vasteland liggen, maar in het diepste van hun ziel altijd eilanden zijn gebleven, dan vind je daar recepten die zo zijn weggelopen uit de kombuis van de oude zeilschepen.
Droge bonen, pekelvlees, droge vis, ajuinen en … zuurkool. Ik weet niet wat jullie denken van een tropennacht met zuurkool en spek bij 35 graden Celsius en honderd procent relatieve luchtvochtigheid? Ik heb het meegemaakt en ik herinner het mij vandaag nog levendig.
Op sommige plekken leeft de traditie van het pekelvlees verder. In Paramaribo, maar ook bijvoorbeeld in New Orleans. De twee plekken liggen elk aan een extreem eind van het Caribisch gebied, maar met een recept dat er bijzonder gelijkaardig uit ziet.
Rum inschenken, piratenliederen zingen en genietenRecept
Laat bruine bonen weken gedurende een nacht. Zet ze op in ruim water en kook ze een uur, met een grote ajuin erbij en laurier (of gebruik een blik of twee bruine bonen).
Laat ajuin en scherpe peper samen smelten in smout (zegt de Cajun) of palmolie (zegt de Surinamer) en doe er selder (Cajun) of tomaat (Suri) bij. Look over persen. Gestampte pimentkorrels erbij (die heten lontai voor de Nederlanders, Jamaica-piment voor de rest van de wereld).
Deze onrijpe vruchtjes van de Pimenta dioica (een boom uit de Mirtefamilie) vormen een kenmerkende specerij, typisch voor de Caraïben. Een van de weinige specerijen die niet Aziatisch zijn. Doe in de ketel de bonen erbij en water of kippenbouillon.
Dan komt het zoutvlees aan de beurt, dat ontzout werd door het eerst in ruim water te laten koken en dan het water nog eens te verversen en verder te koken. ‘Uitkoken’ noemen ze dat. Snij het in dobbelstenen en hop in de ketel. Lang en traag laten pruttelen. Rijst bij serveren. In Suriname heet dat BB met R (bruine bonen met rijst), in Louisiana ‘New Orleans Red Beans and Rice’.
Rum inschenken, piratenliederen zingen en genieten. Smakelijk.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Pekelen gebeurde hier (ZVL) vroeger en waarschijnlijk elders in een 'asbest kuupe'. Grijs asbest dat qua gevaar wat onduidelijker te plaatsen is, dan het zeer gevaarlijk 'blue asbestos' dat tot in de 70er (80er ?) jaren ingebed in chemisch resistente kunsthars in de process industrie werd gebruikt voor 'lining' van pijpen en tanks (o.a. in MDI plants). maar ook voor pakkingen en brandplaten in de scheepsbouw.
Asbest is (nagenoeg) inert voor corrosie, en rvs kuipen corroderen na verloop door pekel.
Niet alleen vlees werd gepekeld; ook sperziebonen in Keulse potten, afgedekt met een theedoek die gespoeld was in soda waarop in een soda gekuist plank en daar op een soda-gekuiste Belgische kassei werd geplaatst.
Geen paniek als er drap op kwam; wel tijd om doek, plank en steen weg te nemen en weer te kuisen, en het 'grim' van de bonen en de wand te halen.
Er was eigenlijk maar een groot gevaar: de opwarming van de aarde..
Vlees was kwetsbaarder dan bonen. Beter niet proberen er nog iets goeds af te snijden.
De geur weerhield je daarvan.
Ik verloor er ongeveer 2 decennia terug een mooie ham door. Voorjaarsslacht en te snelle stijging van temperatuur zonder dat ik het goed in de gaten had
Was balen.
Jos #1: het emmertje kwam van LUFO uit Harmelen in Nederland. Ik vermoed dat ze het speciaal voor de Surinaamse markt laten maken, want elders is het verdwenen. Ik kocht dit in de Antwerpese Sun Wah, in Brussel -met een veel diversere bevolking- heb ik er nog nooit gevonden.
Ik gebruik de titel pekelvlees omdat zoutvlees te algemeen is: dat omvat ook "corned beef" (niet te verwarren met het spul in blikjes), drooggezouten vlees en andere specialiteiten, zoals ik beschrijf in de column. In Suriname spreken ze van zoutvlees (sout metie), maar drooggezouten vlees is daar niet bekend.
Corned beef ken ik nog van vroeger, maar is dit dan een tijd(je) weggeweest?
Het is iets wat gewoon in de vriezer ligt. Eigenlijk niets bijzonders.
In Suriname is zoutvlees nog altijd heel populair.