Nick Trachet gaat naar de dokter en ontdekt vitamine D. Hij signaleert ook het maatjesseizoen. Neem dus een haring.
Op bezoek bij de huisarts: “Ik zal eens uw vitamine D laten nakijken, dat is nu in de mode,” zegt hij. Naar het schijnt lijden er veel mensen deze dagen aan een gebrek aan vitamine D. Die boodschap wordt in artsenmiddens vaak herhaald.
Een week later valt de uitslag, over de telefoon klinkt het: “Ja, een gebrek aan vitamine D. Je moet supplementen nemen.”
Ik? Gebrek aan vitamine D? Met de diversiteit van voedsel die ik eet? En de tijd die ik in open lucht doorbreng? Dan breekt mijn spreekwoordelijke klomp.
Vitamines
Wat zijn eigenlijk vitamines? Het zijn in de regel stoffen die wij nodig hebben om gezond te blijven en zelf niet kunnen aanmaken.
Engelse ziekte
Vitamine D was wél een groot probleem. Het gebrek aan dit stofje veroorzaakte een toestand die “Engelse ziekte” wordt genoemd, het scheef en slecht groeien van de beenderen bij kinderen. Men noemde die ziekte Engels omdat ze daar voor het eerst werd waargenomen. Engeland was de eerste plek waar mensen in grote steden leefden en van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat arbeidden in fabrieken zonder ooit zonlicht te zien. In de rest van Europa werkte men nog de hele tijd buiten op het land.
Levertraan
Vitamine D regelt het calciumgehalte in ons lichaam en zit in vette vis, zoals makreel, haring, sardine en ansjovis, maar wordt ook in de huid aangemaakt onder invloed van licht, meer bepaald uv-licht. Toen men dat wist, begon de tijd dat kinderen levertraan te slikken kregen. Voor de zonen en dochters van arbeiders werden de vakantiekolonies opgericht. Die laatste zijn vandaag bijna allemaal verdwenen, geofferd op het altaar van de bouwpromotoren aan de kust.
Levertraan wordt ook niet meer voorgeschreven want, zo redeneerde men, de voeding is de laatste decennia erg verbeterd en de mensen gaan meer op vakantie naar de zon. Niet dus.
Zonlicht
Het blijkt nog onvoldoende. Eigenlijk is het een bewijs dat de mens uit Afrika stamt. Hoe meer men naar het noorden trekt, hoe zwakker het zonlicht en hoe meer men dus die vitamine uit het voedsel moet opnemen in plaats van gewoon in het zonnetje te zitten. De grens van totaal onvoldoende ligt op 52° noorderbreedte. Net ten noorden van de grens met Nederland. En zo zie je ook maar weer dat er niet zoiets bestaat als een “perfecte schepping”. Om genoeg cholecalciferol (want zo heet vitamine D eigenlijk) binnen te krijgen, moeten we de gevaarlijke zon trotseren. Hoe groter de kans op huidkanker, hoe kleiner de nood aan extra vitamine D.
Vette vis
Ondertussen heeft men gevonden dat vitamine D nog in heel wat andere processen een rol speelt, zelfs in het voorkomen van depressies. Een goed idee om erop te letten dus.
Je kan altijd pillen slikken en ook levertraan is nog te krijgen, vandaag ook met vrolijke smaakjes zoals appelsien. In Scandinavië bestaat de traditie om vislever te eten. Hier wat moeilijk te krijgen, tenzij in blik. Maar dat verklaart misschien waarom Engelse ziekte geen Noorse ziekte werd? Verder is alle vette vis goed. Opgelet: de vitamine zit in het vet, niet in magere filets van witvis. Oh, maar het maatjesseizoen is weer begonnen? Een haring per week, een goed idee, denk ik. Smakelijk.
Dit artikel afdrukken
Een week later valt de uitslag, over de telefoon klinkt het: “Ja, een gebrek aan vitamine D. Je moet supplementen nemen.”
Ik? Gebrek aan vitamine D? Met de diversiteit van voedsel die ik eet? En de tijd die ik in open lucht doorbreng? Dan breekt mijn spreekwoordelijke klomp.
Vitamines
Wat zijn eigenlijk vitamines? Het zijn in de regel stoffen die wij nodig hebben om gezond te blijven en zelf niet kunnen aanmaken.
Hoe meer men naar het noorden trekt, hoe zwakker het zonlicht en hoe meer men dus die vitamine uit het voedsel moet opnemen in plaats van gewoon in het zonnetje te zittenDat is voedsel ook, ga je zeggen, maar vitamines hebben we in heel kleine hoeveelheden nodig, zo klein dat het lang duurde vooraleer men ze ontdekte. Pas begin vorige eeuw begon men de verschillende stofjes te herkennen. De allereerste werd A genoemd en zo verder… Vitamine D werd ontdekt na jarenlang samen met A te zijn gerekend. Later werden er nog veel meer vitamines ontdekt, maar hoe verder in het alfabet, hoe minder belangrijk hun bijdrage tot de volksgezondheid, omdat het haast nooit gebeurt dat een mens er gebrek aan heeft.
Engelse ziekte
Vitamine D was wél een groot probleem. Het gebrek aan dit stofje veroorzaakte een toestand die “Engelse ziekte” wordt genoemd, het scheef en slecht groeien van de beenderen bij kinderen. Men noemde die ziekte Engels omdat ze daar voor het eerst werd waargenomen. Engeland was de eerste plek waar mensen in grote steden leefden en van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat arbeidden in fabrieken zonder ooit zonlicht te zien. In de rest van Europa werkte men nog de hele tijd buiten op het land.
Levertraan
Vitamine D regelt het calciumgehalte in ons lichaam en zit in vette vis, zoals makreel, haring, sardine en ansjovis, maar wordt ook in de huid aangemaakt onder invloed van licht, meer bepaald uv-licht. Toen men dat wist, begon de tijd dat kinderen levertraan te slikken kregen. Voor de zonen en dochters van arbeiders werden de vakantiekolonies opgericht. Die laatste zijn vandaag bijna allemaal verdwenen, geofferd op het altaar van de bouwpromotoren aan de kust.
Levertraan wordt ook niet meer voorgeschreven want, zo redeneerde men, de voeding is de laatste decennia erg verbeterd en de mensen gaan meer op vakantie naar de zon. Niet dus.
Zonlicht
Het blijkt nog onvoldoende. Eigenlijk is het een bewijs dat de mens uit Afrika stamt. Hoe meer men naar het noorden trekt, hoe zwakker het zonlicht en hoe meer men dus die vitamine uit het voedsel moet opnemen in plaats van gewoon in het zonnetje te zitten. De grens van totaal onvoldoende ligt op 52° noorderbreedte. Net ten noorden van de grens met Nederland. En zo zie je ook maar weer dat er niet zoiets bestaat als een “perfecte schepping”. Om genoeg cholecalciferol (want zo heet vitamine D eigenlijk) binnen te krijgen, moeten we de gevaarlijke zon trotseren. Hoe groter de kans op huidkanker, hoe kleiner de nood aan extra vitamine D.
Vette vis
Ondertussen heeft men gevonden dat vitamine D nog in heel wat andere processen een rol speelt, zelfs in het voorkomen van depressies. Een goed idee om erop te letten dus.
Je kan altijd pillen slikken en ook levertraan is nog te krijgen, vandaag ook met vrolijke smaakjes zoals appelsien. In Scandinavië bestaat de traditie om vislever te eten. Hier wat moeilijk te krijgen, tenzij in blik. Maar dat verklaart misschien waarom Engelse ziekte geen Noorse ziekte werd? Verder is alle vette vis goed. Opgelet: de vitamine zit in het vet, niet in magere filets van witvis. Oh, maar het maatjesseizoen is weer begonnen? Een haring per week, een goed idee, denk ik. Smakelijk.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Nick, het gebruik van vitamine D3 vereist ook de inname van vitamine K2.
Vraag maar eens aan Dennis.
At je al niet regelmatig vis dan? Zo'n beeld heb ik van je, gezien je artikelen :)
Ik probeer al tijden schelvislever bij de visboer te krijgen, hij zegt dat t af en toe voorbij komt op de veiling. Tot op heden nog niks.. Dan maar kabeljauwlever uit blik.
Vraag me af hoeveel vette vis per week genoeg is. Eén haring? Twee? Of liever elke dag iets als je tekort hebt? Ik hoor van mensen dat uit eten te weinig te halen valt, en te weinig zon 6 maanden per jaar. Evolutionair onverklaarbaar. Of dus levertraan?
Vitamine D, altijd boeiend. Al ben ik geen expert, ik kan het ook niet laten om even te reageren.
“Hoe meer men naar het noorden trekt, hoe zwakker het zonlicht en hoe meer men dus die vitamine uit het voedsel moet opnemen in plaats van gewoon in het zonnetje te zitten.”
Naar mijn idee hebben Europeanen een mooi aanpassing ontwikkeld: namelijk het hebben van een blanke huid. Hoe blanker de huid, hoe beter de vit D productie. De roodharigen doen dat het beste van allemaal. Paradoxaal: veel “rooien” zijn zo bang geworden/gemaakt voor de zon, dat ze een vit D tekort hebben.
Ook mensen met een donkere huid die in onze koelere streken wonen, hebben gauw te weinig vit D, want ze hebben meer zon nodig om dat te produceren dan witte mensen.
“Om genoeg cholecalciferol (want zo heet vitamine D eigenlijk) binnen te krijgen, moeten we de gevaarlijke zon trotseren. Hoe groter de kans op huidkanker, hoe kleiner de nood aan extra vitamine D.”
Hoezo is de zon gevaarlijk? Al het leven bestaat dankzij de zon. Wel verstandig mee omgaan. Mijn protocol is: huid meteen in het voorjaar aan de zon laten wennen, zoveel mogelijk profiteren van de zon (ik zit ook (te)veel binnen..), niet smeren (remt vit D productie + enge metaaldeeltjes), niet verbranden, niet bakken, op tijd de schaduw opzoeken.
Huidkanker? Als je niet verbrand heb je geen last? Ik heb regelmatig goedaardige huidkanker, als kind/jongere heb ik een aantal jaren in de tropen doorgebracht en aldaar een aantal keren verbrand. Ik ben niet bang voor de zon.
Melanoom? Mijn sterke vermoeden is dat de enorme toename van consumptie van plantaardige zaadolie (linolzuur/omega 6) een flink bijdrage heeft geleverd. Oxideert in de huid en dan gebeuren er rare dingen.
“In Scandinavië bestaat de traditie om vislever te eten. Hier wat moeilijk te krijgen, tenzij in blik.”
Schelvislever / kabeljauwlever zit tjokvol vit A, maar bevat heel erg weinig vit D? Zie Voedingswaardetabel en NEVO-tabel. Ik kan niet zo gauw een andere goede bron vinden die vermeldt hoeveel vit D in "vislever" zit.
Tenslotte: wat is tekort aan vit D? Ooit was de aanbeveling 20 ng/ml, dat is opgetrokken. Veel artsen en labs houden nu 50 aan. Muskiet van de RUG zegt altijd: “80 is prachtig.”
Moeten we nu allemaal pillen slikken? Vit D uit pillen schijnt toch niet hetzelfde te zijn als vit D uit de zon of uit vis. Ik heb dat voor mezelf eens uitgeprobeerd. Mijn vit D schommelt inderdaad rond de 80. Eind maart wat minder, eind september wat meer. Je kunt een voorraad opbouwen in de zomer. Verder: 5 of 6 keer per week haring, sardientjes, makreel of zalm. Mijn conclusie: het is voor mij als blanke man zonder moeite haalbaar om voldoende vit D te hebben, zonder pillen. Gewoon in Nederland.
Nogmaals: Muskiet is de expert.
Mij lijkt vitamine D tekort een verborgen volksgezondheidprobleem. Niet alleen ikzelf, maar ook velen in mijn vrienden- en familiekring hadden nauwelijks meetbare waarden. Ikzelf slikte al jaren 25mcg per dag en ben daarnaast zeker drie uur per dag actief in de buitenlucht, eet normaal volgens schijf van vijf. Hetzelfde geldt doorgaans voor de overigen van mijn bekenden met hetzelfde probleem. Lees ook ook het artikel in het nvtg Nieuw licht op vitamine D, herwaardering van een essentieel prehormoon. Te vinden op www.nvtg.nl.
Veronica, ondanks dagelijks 25mcg (1000iu) en buitenlucht nog steeds nauwelijks meetbare waarden, begrijp ik dat goed?