De veehouderij zou immers een onmisbare financiële pijler zijn onder onze economie. In onderstaand betoog wil ik deze hardnekkige mythe doorprikken op basis van vooral financiële, voor iedereen verifieerbare feiten en cijfersTijd voor het onvermijdelijke plan B dus; een forse inkrimping van de veestapel. Een dergelijke sanering wordt al decennia tegengehouden op basis van met name economische argumenten. De veehouderij zou immers een onmisbare financiële pijler zijn onder onze economie. In onderstaand betoog wil ik deze hardnekkige mythe doorprikken op basis van vooral financiële, voor iedereen verifieerbare feiten en cijfers.
Bij de bron aanpakken
Laten we beginnen met de grote financiële middelen die vrijkomen bij het instorten van het PAS-kaartenhuis. De kosten van het PAS bedragen 96 mln. euro per jaar (bron: LEI-nota 12-070). Het merendeel van deze kosten (69 mln. euro/jaar) hangt samen met maatregelen in de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden (herstel-strategieën, hydrologisch herstel en herinrichting en andere maatregelen waarvan de effectiviteit nog moet worden bewezen). Het PAS kijkt vooruit tot 2030; nog 13 jaar te gaan dus en in die periode zal zo’n 1,25 miljard euro worden uitgegeven aan het hele PAS-circus zonder dat het probleem bij de bron (de veel te hoge veedichtheid) wordt aangepakt.
Als we voor dat bedrag nu eens de knuppel in het hoenderhok gooien; we gaan 1,25 miljard euro gericht inzetten voor het saneren van de veehouderij rond de 124 stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden. Per gebied is er dan 10 miljoen euro beschikbaar. Laten we als gedachtenexperiment dat bedrag eens besteden rondom een stikstofgevoelig Natura 2000-gebied van gemiddelde omvang in de zuidelijke zandgebieden, waar dit hele stikstofdossier het meest pijn doet. Het Natura 2000-gebied Loonse en Drunense Duinen en Leemkuilen is zo’n gebied.
Verwerven agrarische gronden
Stalemissies vormen de grootste bron van stikstofdepositie zo laat AERIUS Monitor/depositieopbouw per gebied zien. Een ruwe berekening in de provincie Overijssel, de provincie met de hoogste dichtheid aan stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden, wees al eens uit dat voor het saneren van de piekbelasters ongeveer € 100 miljoen nodig was. Met een dergelijk bedrag moet het dus waarschijnlijk ook in de andere provincies lukken. Voor de provincies Groningen, Flevoland en Zeeland is bovendien veel minder budget nodig (weinig tot geen stikstofgevoelige Natura 2000) dus dan is er voor elk van de overige 9 provincies zo’n 130 miljoen beschikbaar, uitgaande van de nog resterende 1,25 miljard euro uit het PAS-budget. Het vertalen van een geldbedrag in afname van stalemissies en deposities is echter lastig; per staltype en diersoort kan dit namelijk aanmerkelijk verschillen. Het saneren van de piekbelasters is weliswaar een hele stap in de goede richting maar mogelijk niet genoeg, omdat bijvoorbeeld het noodzakelijke herstel van de hydrologie in veel Natura 2000-gebieden hiermee nog niet is geregeld.
De echte economie (ca. 98,7% van ons BNP) wordt in zijn ontwikkelingsmogelijkheden gehinderd door de veehouderij-kaboutereconomie (primaire productie: ca 1,3 %) die vrijwel alle ontwikkelingsruimte uit het PAS opgebruiktHet PAS-budget kan ook geheel besteed worden aan het verwerven van agrarische gronden rondom gevoelige gebieden. Emissies als gevolg van mestaanwending zijn na stalemissies de grootste bron van depositie binnen Natura 2000. De emissies bij mestaanwending alsmede grondprijzen zijn veel eenduidiger en wanneer de verworven gronden worden overgedragen aan de naastgelegen natuurbeheerder vervalt ook het handhavingsprobleem inzake illegaal mest uitrijden. Met deze gronden in eigendom kan rondom veel gebieden ook de natuurlijke hydrologie worden hersteld, zodat een belangrijk (soms zelfs cruciaal) onderdeel van de PAS-maatregelen alsnog kan worden uitgevoerd, ook al zetten we het PAS-budget anders in.
Natuurbeheer goedkoper dan agrarisch beheer
De betreffende gronden kunnen worden toegevoegd aan het Natura 2000-gebied; natuurbeheer is qua hectare goedkoper dan agrarisch natuurbeheer en het ecologische resultaat is veel en veel hoger. Zo kregen agrariërs in 2016 voor weidevogelbeheer maar liefst € 682,- per jaar per hectare om iets later in het broedseizoen te maaien (eigenlijk krijgt de boer dus betaald om de Flora- en faunawet te respecteren…!). Of de gespaarde nesten uiteindelijk ook volwassen weidevogels opleverden is zeer twijfelachtig en doet voor subsidieverlening niet ter zake. Wanneer men de Standaardkostprijs directe werkzaamheden Terreinbeheer voor gezamenlijke TBO’s raadpleegt, dan zien we dat Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten c.a. een hectare vochtig weidevogelgrasland in 2015 voor € 663 per ha per jaar beheerden. Iets goedkoper dus en vooral een vele malen hoger natuurresultaat dan wat de agrariërs presteren. Wanneer we dus stoppen met die dure flauwekul van agrarisch natuurbeheer kunnen we met de vrijkomende € 43,1 miljoen (in 2016) jaarlijks zo’n 720 ha landbouwgrond verwerven.
Maar ook een extensieve invulling van de verworven gronden met recreatie of wonen is denkbaar en dat genereert weer de nodige financiële middelen voor extra grondverwerving. De verstoringseffecten van dergelijke nieuwe functies voor het nabijgelegen Natura 2000-gebied zijn peanuts vergeleken met het opheffen van agrarische effecten als vermesting, verzuring, verdroging en vergiftiging. Deze laatste factoren zijn immers bepalend voor het niet behalen van de Natura 2000-doelen in veel gebieden. Verstoring speelt daarentegen een zeer ondergeschikte (bijna verwaarloosbare) rol en er is nog nooit een soort op de rode lijst beland als gevolg van verstoring.
Voor de 10 miljoen euro die vrijkomt uit het PAS-budget koop je, uitgaande van een hectareprijs van € 60.000 zo’n 167 ha landbouwgrond die vervolgens niet meer bemest wordt. Uitgaande van de bemestingsnormen voor grasland met volledig maaien op zandgrond en de emissie naar de lucht van de gangbare vorm van mestaanwending op grasland kan iedereen in AERIUS Calculator berekenen hoeveel de depositie op de stikstofgevoelige habitats afneemt wanneer rondom dit natuurgebied 167 ha wordt verworven en niet meer bemest. Wanneer bij wijze van gedachtenexperiment 5 clusters van 33,5 ha op korte afstand van de rand van het Natura 2000 gebied als zodanig worden doorgerekend in AERIUS, dan leidt dit tot een afname van de N-depositie in maar liefst 43 stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden, waarvan 26 in Nederland. Het grootste effect vindt natuurlijk plaats binnen het meest nabijgelegen Natura 2000-gebied Loonse en Drunense Duinen & Leemkuilen. De alternatieve besteding van 10 miljoen euro in de vorm van grondverwerving leidt hier tot een echte depositiedaling van maar liefst 143 mol/ha/jr op het stikstofgevoelige H9190 Oude eikenbossen. Waarschijnlijk valt deze daling in de praktijk hoger uit omdat ook rondom dit gebied ongetwijfeld sommige boeren momenteel meer mest injecteren dan wettelijk is toegestaan. Op andere stikstofgevoelige habitats is de depositieafname lager (51 tot 1 mol/ha/jr) maar in ieder geval echt, niet virtueel. Wanneer dit rondom elk Natura 2000-gebied wordt toegepast ontstaat bovendien een cumulatie-effect; indien de maatregelen bij één Natura 2000-gebied 26 andere Nederlandse Natura 2000-gebieden positief beïnvloedt, dan is het totale depositie-effect aanzienlijk groter dan per gebied berekend.
Substantieel zijn ook de afname van gezondheidsrisico’s voor bewoners en recreanten en de daarbij behorende afname van zorgkosten en arbeidsverzuim, maar ook deze opbrengsten zijn vooralsnog moeilijk te kwantificerenDepositiedaling
Hoe verhoudt dit effect zich tot de PAS-maatregelen? Het PAS modelleert voor 2030 een gemiddelde depositiedaling binnen dit Natura 2000-gebied van circa 150 mol/ha/jr als gevolg van met name verbeterde stal- en mestaanwendingstechnieken. Deze daling is geheel virtueel want bewezen moet nog worden of deze technieken ook werken en of alle boeren ze volgens de regels toepassen. Het eerder aangehaalde onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving toont immers aan dat meer mest wordt uitgereden dan wettelijk is toegestaan; de in het PAS gemodelleerde dalende achtergronddepositie houdt hier echter geen rekening mee.
Een andere toepassing van het PAS-budget leidt dus in ieder geval tot een echte, daadwerkelijke depositiedaling. Daarnaast zijn er natuurlijk nog veel meer voordelen; rondom de verworven gronden neemt het woongenot en daarmee de waarde van de omliggende woningen fors toe; stankoverlast en risico’s van fijnstof en zoönosen hebben nu eenmaal een drukkend effect op huizenprijzen. Hogere huizenprijzen leiden weer tot hogere ozb-inkomsten en overdrachtsbelastingen voor gemeente en rijk. Hetzelfde geldt voor de belevings- en financiële waarde van de omliggende recreatiefuncties, zeker wanneer deze gronden worden gecombineerd met het aanplanten van 100.000 ha nieuw bos, zoals onlangs door Nederlandse bos- en houtsector is voorgesteld. Substantieel zijn ook de afname van gezondheidsrisico’s voor bewoners en recreanten en de daarbij behorende afname van zorgkosten en arbeidsverzuim, maar ook deze opbrengsten zijn vooralsnog moeilijk te kwantificeren. In het geval van de Loonse en Drunense Duinen spelen bovendien concreet de ontwikkelingsmogelijkheden van de Efteling (omzet ruim 100 miljoen euro per jaar), die momenteel ernstig gefrustreerd worden door het stikstofdossier. In grote delen van Nederland gelden waarschijnlijk vergelijkbare problemen; de echte economie (ca. 98,7% van ons BNP) wordt in zijn ontwikkelingsmogelijkheden gehinderd door de veehouderij-kaboutereconomie (primaire productie: ca 1,3 %) die vrijwel alle ontwikkelingsruimte uit het PAS opgebruikt. Met het instorten van de PAS zal deze uiterst scheve balans nog veel pijnlijker worden.
Aanstaande maandag rekent Eric van der Aa voor welke besparing sanering van de veehouderij kan opleveren; dit deel is inmiddels hier te vinden
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Voor wat betreft mogelijke winst op zorgkosten en arbeidsverzuim, Eric:
Het LEI heeft in spaarzame eerdere 'integrale' kosten/batenplaatjes helaas nog steeds de kosten van veeziekten, zoönosen en andere effecten van de landbouw op milieu en volksgezondheid zo niet geheel genegeerd, dan wel gebagatelliseerd: "onvoldoende koopkrachtige vraag" op de WUR naar écht integrale kosten/batenplaatjes.
Terwijl bijvoorbeeld een KPMG-onderzoek in de VS zelfs op een negatieve toegevoegde waarde voor de foodsector kwam.
In 2015 kwam ook Trucost nog op milieukosten van de veehouderij in de VS ter hoogte van 134% van de opbrengsten.
Toch zijn er ook voor Nederland wel enkele cijfers beschikbaar.
Zo heeft het SEO in 2011 een schatting gemaakt van de kosten van de Q-koortsepidemie:
161 a 363 miljoen. Zelfs factoren meer dan de gezamenlijke omzet van geitenhouders.
Die 161 a 363 miljoen waren op basis van de tot 2011 officieel gedocumenteerde 24 Q-koortsdoden. Inmiddels gaan we richting 80 Q-koortsdoden, en overlijdt er gemiddeld nog steeds
1 Q-koortspatiënt per maand. Globaal geschat zit je dus alleen al voor de Q-koorts zo op een miljard.
We lijken elke paar jaar zo'n grotere of kleinere ramp te hebben. Aan sommige lijkt geen eind te komen: ze worden structureel. Zo zijn we nog maar net vogelgriepvrij verklaard, of er worden in Utrecht alweer dode ganzen aangetroffen met hoogpathogene vogelgriep.
Door verlies aan biodiversiteit dreigt het systeem van de natuur als geheel ook instabieler te worden. Er wordt niet geboerd op weerstand, maar op maximale productie; nóg meer, en nóg grotere worpen, nóg meer melk, nóg meer borstvlees, nóg meer maïs.
Waarbij naar de gifspuit en de pillendoos wordt gegrepen als het fout gaat.
Deze week heeft de WHO colistine op de "Reserve-list" gezet als een voor ons mensen onmisbaar antibioticum, en als een van de laatste nog werkzaam tegen "Superbugs": multiresistente bacteriën . Ook al is er flink gereduceerd, er wordt nog steeds veel van dat voor ons mensen laatste redmiddel colistine gebruikt in de veehouderij. In 2015 nog een verveelvoudiging wegens kalkoenen met "blackhead", en ook voor diarree bij gespeende biggen. Afgelopen jaar gelukkig weer minder.
Professor Fink-Gremmels meldde hier op Foodlog dat de veehouderij zeker zonder colistine zou kunnen leven, dat het een centenkwestie is, en er dus gewoon druk uitgeoefend moet worden.
In de WVAB-classificatie van de KNMvD is colistine evenwel nog steeds 2e keuze-middel.
Er ligt zelfs al kalkoen- kippen- en varkensvlees met o.m. deze MCR Colistine resistente E. Coli in de schappen van AH en Jumbo.
Mevrouw @SimoneHertzberger wilde hier op Foodlog recent nog niet ingaan op verzoeken om inkoopeisen te stellen qua gebruik van Colistine door haar varkens- en kippenleveranciers.
Het gebruik van Colistine is verleidelijk: de wachttijd is NUL.
Maar maakt u zich vooral geen zorgen: volgens Veerman's Foodlog worden we daar niet ziek van: "We worden niet ziek van resistente E. Coli's op vlees".
Blijkbaar nog nooit van Hamburgerziekte gehoord...
Antibioticaresistentie wordt gezien als een nog immer toenemend gevaar dat nog groter is dan terrorisme, en er overlijden factoren meer mensen aan: alleen in de VS en de EU al elk jaar 50.000. Ook de kosten van (langere!) behandelduur door resistent geworden bacteriën lopen - ook bij ons! - fors in de papieren. Regelmatig moeten ziekenhuisafdelingen gesloten worden.
Ook ons recordgebruik aan bestrijdingsmiddelen blijft niet zonder gevolgen:
elk jaar overlijden zo'n 50 mensen aan door gebruik van azolen in de land- en tuinbouw
resistent geworden Aspergillus-schimmel.
Nóg zo'n structureel probleem: Het kabinet maakte onlangs bekend dat de fijnstofemissies uit de pluimveehouderij met de helft gereduceerd moeten worden. Ik heb het DALY- of kostenplaatje niet paraat, maar de gevolgen van die emissie van o.m. fijnstof op de volksgezondheid zijn niet gering.
De jarenlange overbemesting en het hoge gebruik van bestrijdingsmiddelen leiden ook tot grote problemen bij drinkwaterbedrijven: zij kunnen ongezonde restanten moeilijk wegfilteren, en dan nog alleen tegen hoge kosten.
Tot zover voor de kostenkant. Dan de subsidie- en fiscale kant.
Do the math, een kleine selectie uit de subsidiesnoepwinkel: varkensrevitalisering, koeienslachtsubsidies, subsidies op luchtwassers, fiscale regelingen, het hele VIA MIA VAMIL circus, kosten van ruimingen en subsidies op nieuw vee (de Q-koortspatiënten staan nog steeds in de kou, zelfs de subsidie voor de stichting Q-uestion wordt vooralsnog niet gecontinueerd).
Er staat nog een SDE+"innovatie"subsidiepotje van 1.7 MILJARD open voor de "duurzame", en zo nu en dan exploderende, slachtoffers eisende ecologische wangedrochten van strontfabrieken die niemand wenst, en waarvan de gevolgen voor de volksgezondheid opnieuw onbekend zijn. En waarmee RFC Campina onze goede naam in het buitenland te grabbel gooit als RFC inderdaad zo'n 1.000 van die gesubsidieerde krengen bij zijn Campina-koeienboeren in de achtertuin gaat zetten.
Goed dat je de kosten van dit stikstofcircus een keer op een rijtje zet, Eric!
Wanneer is er eindelijk koopkrachtige vraag voor een ECHT integraal kosten-batenplaatje van onze Nederlandse landbouw? Hoe kun je überhaupt een landbouwbeleid voeren zonder die te kennen?
grappig dat op deze site alleen mensen reageren die werkelijk nog geen fatsoenlijk uur arbeid hebben verricht in hun leven, allemaal meeteters, beetje adviseren hier, beetje meepraten daar, en verstand hebben van wat op dat moment het beste uitkomt.
wordt bakker, boer of bouwvakker.
Ga natuurgebieden droogleggen voordat we hier met nog veel meer, en ergere ziektes zitten dan de veehouderij ooit met zich mee kan brengen.
wat is het nou voor een vergelijking kosten natuurbeheer 650 euro, vogelbeheer even duur. weidevogels zitten helemaal niet in natuurgebieden, daar is niks te vreten, en worden ze meteen om zeep geholpen door allerlei andere predatoren. Het heten niet voor niets weidevogels. En de kosten die natuurbeheerders maken zijn ook echt alleen maar kosten er staat niets tegenover. en dat meneer graag een samen met projectontwikkelaars een paar villa`s langs het natuurgebied zet voor zn vrienden wil ik graag geloven, brengt leuk geld in het laatje.
niet de hoeveelheid vee in dit land is het probleem.
de hoeveelheid "professoren" en "adviseurs" en "managers" in dit land is een probleem.
als we nou eens een paar miljoen mensen minder hadden hier, hebben de boeren en de natuur lekker de ruimte!!!!
Wat zijn er toch een hoop woorden nodig om de agrarische productie een beetje te laten passen op de schaalgrootte van ons land.
Veel bombast en tal van aannames waar al doorheen geprikt is. Zoals die met die mestfraudecijfers van het PBL. Herhaling van onzin maakt onzin niet minder onzin. Die truc, herhaling van onzin, werkte en werkt wellicht bij bepaalde regimes.
Onderzoeken en onderzoeksresultaten zijn te koop voor en door elke partij. In die tijd van framing leven we nu blijkbaar.
Je doelt op dat LTO-"Boer als agro-ecoloog", en: "Landbouw is de oplossing", Piet?