Met die uitspraak introduceerde afgelopen zondag de Vlaamse presentator Tim Verheyden een documentaire over melk in Panorama. Het antwoord op de vraag of melk gezond is, blijkt even simpel als vermakelijk. Dat geldt ook voor de meningen van geleerden over pseudo-experts en geleerden die gelieerd zijn aan onderzoek voor de zuivelindustrie.
De Panorama-reportage is het hier te bekijken.
Een korrel zout
De uitzending werd ingeluid met woorden die in Nederland herinneringen oproepen aan de Joris Driepinter-campagne:
In de jaren ’60 riep de Melkbrigade met als boegbeelden Nonkel Bob en Paula Semer de Vlaamse kinderen op om meer melk te drinken. Tegenwoordig zijn er verschillende ‘melkbrigades’ actief, maar die hebben sterk uiteenlopende doelstellingen. Melk is namelijk de inzet van een verhitte strijd tussen voor- en tegenstanders. Panorama onderzoekt wat we mogen geloven en gaat na hoe de relatie tussen onderzoek en industrie ons kan beïnvloeden.
Tegelijkertijd verkopen ook anti-melkgoeroe’s duizenden boeken met vaak ongenuanceerde zwart-wit-boodschappen. Maar ook zulke doemscenario’s kunnen we best met een korrel zout nemen.
Eén zekerheid in het debat is de nauwe samenwerking van sommige onderzoekers met grote zuivelbedrijven. "Dat beïnvloedt zonder twijfel ook de onderzoeksresultaten", argumenteert Marion Nestle van New York University. "En het pijnlijkst van al: die onderzoekers beséffen vaak niet dat hun onderzoek gebruikt wordt voor marketingdoeleinden.”
Panorama trok naar de melkboer die dagdagelijks moet vechten om te overleven, en ging ook een kijkje nemen in het Silicon Valley van het melkonderzoek: de universiteit van Wageningen. De conclusie is eigenlijk dat melk een doodgewone drank is, niet buitengewoon gezond en niet buitengewoon ongezond.
Niet overdrijven
In de uitzending tonen de Brusselse professor Patrick Mullie, de Nederlandse emeritus Martijn Katan, de in onderzoekersbelangen gespecialiseerde hoogleraar Marion Nestle (New York) en Harvard epidemioloog Walter Willett zich uiterst kritisch over iets wat dus eigenlijk nergens over gaat, behalve dan over het marketen van melk als gezonde drank op basis van wetenschap.
Melk is gewoon een voedingsmiddel, zegt Mullie, niet bijzonder gezond en niet bijzonder ongezond. Melk is gezonder dan frisdrank, zegt de immer kritische Katan. Er zitten immers prima voedingsstoffen in die we nodig hebben, al kun je die eventueel ook uit andere voedingsmiddelen halen.
Vele miljoenen aan onderzoek
En daar worden nou jaarlijks vele miljoenen aan onderzoek aan besteed. Die worden gebruikt door objectieve wetenschappers om de door de industrie ingehuurde wetenschappers te controleren en tegen te kunnen spreken. Wie al dat onderzoek rustig en wetenschappelijk bekijkt, moet echter constateren dat melk net als worteltjes of appels onderdeel kan zijn van een prima voedingspatroon. Als je maar niet overdrijft.
Wie dat zegt, biedt op zijn beurt een kans voor boeken als Melk de Witte Sloper en De Voedselzandloper. Die worden - zegt de uitzending - geschreven door pseudo-experts die wetenschappelijk gezien onzin verkopen, maar zijn zo vlot geschreven dat er flinke oplagen van verkocht kunnen worden omdat ze tegen zowel de wetenschap als de zuivelindustrie zijn die allemaal hun eigen belang zouden hebben. Tegen zijn door schandalen te creëren, zorgt voor verkopen.
Ticket van Danone
In zekere zin is er dus sprake van één grote vermaaksindustrie waarin die verschillende acteurs hun rol spelen om het geheel te laten functioneren. Ze houden elkaar bezig om allemaal iets te kunnen verkopen of doen: melk, belanghebbende wetenschap, objectieve wetenschap, een populair boek of zelfs een onderhoudende uitzending over melk.
De objectieve Harvard-professor Willet gaf voor de camera aan te verwachten dat hij zich nog jaren met objectief wetenschappelijk onderzoek naar de gezondheidseffecten van melk zou moeten bezighouden. Die scene was voor de goede luisteraar even vermakelijk als de diëtiste die moest toegeven dat Danone weleens een ticket voor haar had betaald, even knipperde met haar ogen en vervolgens heldhaftig verklaarde dat ze daarom niet minder te vertrouwen was.
Een evenwichtige, intelligente en menselijke uitzending over wetenschap, commercie en het functioneren van de kennismaatschappij. Neem er even die drie kwartier voor.
Fotocredits: Walter Willet, still, Canvas
Dit artikel afdrukken
Een korrel zout
De uitzending werd ingeluid met woorden die in Nederland herinneringen oproepen aan de Joris Driepinter-campagne:
In de jaren ’60 riep de Melkbrigade met als boegbeelden Nonkel Bob en Paula Semer de Vlaamse kinderen op om meer melk te drinken. Tegenwoordig zijn er verschillende ‘melkbrigades’ actief, maar die hebben sterk uiteenlopende doelstellingen. Melk is namelijk de inzet van een verhitte strijd tussen voor- en tegenstanders. Panorama onderzoekt wat we mogen geloven en gaat na hoe de relatie tussen onderzoek en industrie ons kan beïnvloeden.
De conclusie is eigenlijk dat melk een doodgewone drank is, niet buitengewoon gezond en niet buitengewoon ongezondZo verkondigt de pro-melklobby vooral positieve verhalen, alsof melk een soort toverdrank barstensvol gezonde nutriënten is. Maar de boodschap van zulke lobbyisten is niet onschuldig. "Al die positieve berichten over melk dienen vooral om ons meer melk te laten drinken", reageert voedingsexpert Patrick Mullie.
Tegelijkertijd verkopen ook anti-melkgoeroe’s duizenden boeken met vaak ongenuanceerde zwart-wit-boodschappen. Maar ook zulke doemscenario’s kunnen we best met een korrel zout nemen.
Eén zekerheid in het debat is de nauwe samenwerking van sommige onderzoekers met grote zuivelbedrijven. "Dat beïnvloedt zonder twijfel ook de onderzoeksresultaten", argumenteert Marion Nestle van New York University. "En het pijnlijkst van al: die onderzoekers beséffen vaak niet dat hun onderzoek gebruikt wordt voor marketingdoeleinden.”
Panorama trok naar de melkboer die dagdagelijks moet vechten om te overleven, en ging ook een kijkje nemen in het Silicon Valley van het melkonderzoek: de universiteit van Wageningen. De conclusie is eigenlijk dat melk een doodgewone drank is, niet buitengewoon gezond en niet buitengewoon ongezond.
Niet overdrijven
In de uitzending tonen de Brusselse professor Patrick Mullie, de Nederlandse emeritus Martijn Katan, de in onderzoekersbelangen gespecialiseerde hoogleraar Marion Nestle (New York) en Harvard epidemioloog Walter Willett zich uiterst kritisch over iets wat dus eigenlijk nergens over gaat, behalve dan over het marketen van melk als gezonde drank op basis van wetenschap.
Melk is gewoon een voedingsmiddel, zegt Mullie, niet bijzonder gezond en niet bijzonder ongezond. Melk is gezonder dan frisdrank, zegt de immer kritische Katan. Er zitten immers prima voedingsstoffen in die we nodig hebben, al kun je die eventueel ook uit andere voedingsmiddelen halen.
In zekere zin is er dus sprake van één grote vermaaksindustrie waarin verschillende acteurs hun rol spelen om het geheel te laten functioneren. Ze houden elkaar bezig om allemaal iets te kunnen verkopen of doen: melk, belanghebbende wetenschap, objectieve wetenschap of een populair boekJe moet alleen niet overdrijven en melk gezond gaan noemen zodat mensen het met sloten tegelijk gaan drinken.
Vele miljoenen aan onderzoek
En daar worden nou jaarlijks vele miljoenen aan onderzoek aan besteed. Die worden gebruikt door objectieve wetenschappers om de door de industrie ingehuurde wetenschappers te controleren en tegen te kunnen spreken. Wie al dat onderzoek rustig en wetenschappelijk bekijkt, moet echter constateren dat melk net als worteltjes of appels onderdeel kan zijn van een prima voedingspatroon. Als je maar niet overdrijft.
Wie dat zegt, biedt op zijn beurt een kans voor boeken als Melk de Witte Sloper en De Voedselzandloper. Die worden - zegt de uitzending - geschreven door pseudo-experts die wetenschappelijk gezien onzin verkopen, maar zijn zo vlot geschreven dat er flinke oplagen van verkocht kunnen worden omdat ze tegen zowel de wetenschap als de zuivelindustrie zijn die allemaal hun eigen belang zouden hebben. Tegen zijn door schandalen te creëren, zorgt voor verkopen.
Ticket van Danone
In zekere zin is er dus sprake van één grote vermaaksindustrie waarin die verschillende acteurs hun rol spelen om het geheel te laten functioneren. Ze houden elkaar bezig om allemaal iets te kunnen verkopen of doen: melk, belanghebbende wetenschap, objectieve wetenschap, een populair boek of zelfs een onderhoudende uitzending over melk.
De objectieve Harvard-professor Willet gaf voor de camera aan te verwachten dat hij zich nog jaren met objectief wetenschappelijk onderzoek naar de gezondheidseffecten van melk zou moeten bezighouden. Die scene was voor de goede luisteraar even vermakelijk als de diëtiste die moest toegeven dat Danone weleens een ticket voor haar had betaald, even knipperde met haar ogen en vervolgens heldhaftig verklaarde dat ze daarom niet minder te vertrouwen was.
Een evenwichtige, intelligente en menselijke uitzending over wetenschap, commercie en het functioneren van de kennismaatschappij. Neem er even die drie kwartier voor.
Fotocredits: Walter Willet, still, Canvas
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Er is een hele "vermaakindustrie" over hoe (on)gezond melk is. Over wat melk wel of niet lekkerder maakt is nauwelijks iets bekend. Als ik marketeer was zou ik willen dat daar R&D-geld naartoe ging. En als ik boer was ook, omdat wat we over smaak weten is dat dat bepaald wordt in de wei en in de stal.
Grappig Niels, er stonden zinnen in het stukje die daarover gingen. Ik haalde ze weg om de boodschap eenvoudig te laten.
Je hebt gelijk. En toch: FrieslandCampina investeerde in de Pop-up Melksalon (inmiddels weer stil, vermoed ik) en Nederland heeft een melksommelier, Bas de Groot, die de verschillen tussen boeren, koeien, gronden en voer laat proeven.
En natuurlijk heb je gelijk: wie weet daar nou van?
Hoi Dick en Niels. De MelkSalon zit niet stil hoor. Volop in voorbereiding om de diepte in te duiken van boerderij-eigen melkmoleculen en hoe dat operationeel te maken van boer naar burger. Rapapaaa
Bij het lezen van de titel dacht ik meer aan wat ik zag toen ik op een alumnidag weer in Wageningen was. Op een steenworp afstand van waar ik ooit op het alternatieve Droevendaal woonde (de eerste barak, mijn kamer had zelfs uitzicht over de Droevendaalsesteeg op nr. 87). En mijn eko tuintje had en er Tibetaanse gebedsvlaggetjes uit Nepal in de tuin hingen. Daar staat nu links een gebouw voor 400 wetenschappers van Friesland Campina, en een andere steenworp het nieuwe hoofdgebouw van de Universiteit.
Beeldender dan dat kan het voor mij niet. Bij een lekkage staat de melk tot aan de trappen van de universiteit, bij wijze van. Dus bijna in de haarvaten.
Maar van moedermelk hebben ze geen verstand. Koeien staan hoger in het vaandel dan echte vrouwen met borsten.
Melk is voor zuigelingen.