Op Foodlog maakte obesitaskenner Dokter Frank al eens duidelijk dat de suikerwaarheden van de inmiddels wereldberoemde Robert Lustig niet helemaal kloppen. Ze worden gepresenteerd vanuit effectbejag en zijn bedoeld om een boodschap hard in te koppen. Naar aanleiding van Lustigs college in RTL Late Night peilde voedingspublicist Rob van Berkel de reacties. Hij ziet een zinloze discussie tussen de voor- en tegenstanders van de presentatie van suiker als Het Grote Kwaad ontstaan. Reden voor Foodlog om het onderwerp te agenderen: welk een excuus kan er zijn voor een onjuiste presentatie van wetenschappelijk feiten? Moeten we Lustig afschieten om zijn activisme of de randjes die hij van de waarheid afsnijdt?
Het college van Robert Lustig afgelopen vrijdag bij RTL Late Night was een succes gemeten naar het aantal discussies erover op social media. Maar wat is er met deze discussies bereikt?
Niemand lijkt van standpunt te zijn veranderd. Er bestaan ogenschijnlijk twee kampen die elkaars tegenpolen zijn en niet naar elkaars argumenten luisteren. Wat ging er ‘mis’ en hoe zou dat voorkomen kunnen worden? Ik gooi een aantal algemene punten op:
1. Het onderwerp is te breed, waardoor richting en doel ontbreken. Suiker is een ruim begrip en obesitas is een complex en multifactorieel probleem. Binnen dit brede onderwerp kan iedereen iets naar voren brengen dat in zijn of haar straatje past, met als gevolg dat iedereen zijn eigen draad volgt.
2. Het zou zinvol zijn om een discussie te voeren over een afgebakend onderwerp, bijvoorbeeld of suiker verslavend is. Dat is op zich al een moeilijk onderwerp om over te discussiëren, terwijl het als een verondersteld 'feit' nu regelmatig als argument wordt ingebracht. Vaak lijkt mensen te denken dat alleen het verslavingsargument al voldoende is om een punt te maken. Alsof dat het eindpunt is. Maar wat als de ander ontkent dat suikerverslaving bestaat en daar argumenten voor aandraagt? Dan zal men moeten proberen om a) het eigen argument te onderbouwen en/of b) het argument van de ander te weerleggen (en dus aan te horen). Wie in geen beide slaagt, moet zichzelf afvragen hoe sterk de bewijzen zijn dat suikerverslaving bestaat. Tevens zou het helpen wanneer mensen die het niet met elkaar eens zijn elkaars vragen beantwoorden.
Dit allemaal geldt ook voor andere onderwerpen binnen de suikerdiscussie. Zo ontstaat er een discussie in plaats van een 'gesprek' tussen twee monologen. Dat gebeurt weinig en zorgt ervoor dat er weinig vooruitgang in het openbare debat zit. Mogelijk komt dat omdat het niet makkelijk is en tijd vraagt, maar soms is er geen makkelijke manier. Voeding is en blijft een vak.
4. Het valt mij op dat mensen die met overtuiging tegen suiker zijn, geen tot nauwelijks kritiek hebben op de argumenten van Lustig. Al zijn argumenten worden verdedigd, soms enkel en alleen omdat hij professor is en wel zal weten waar hij over praat.
5. Mensen willen graag overal een mening over hebben. Die kan gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek, ervaring, opvoeding, gevoel, etc. Dat mag natuurlijk; iedereen haalt zijn of haar informatie ergens anders vandaan. Een mening is alleen geen vaststaand feit en moet open staan voor nieuwe informatie. Het is dan ook gevaarlijk om een mening als feit te beschouwen. Door gebrek aan kennis kunnen discussies los van feitelijke waarheden ontstaan. Voeding en gezondheid zijn complex zodat gebrek aan kennis en koppigheid al snel voor opgewonden discussies in het luchtledige kunnen zorgen. Daarom is het beter om een sfeer van gesprek te creëren waarin we open staan voor elkaars argumenten en vragen om van elkaar te leren en niet koste wat kost een mening te blijven herhalen.
Het college van Lustig bij Umberto Tan in RTL Late Night
Rob van Berkel schreef deze voor Foodlog licht aangepaste tekst oorspronkelijk op zijn Facebookpagina.
Fotocredits: Robert Lustig, still, RTL Late Night
Dit artikel afdrukken
Niemand lijkt van standpunt te zijn veranderd. Er bestaan ogenschijnlijk twee kampen die elkaars tegenpolen zijn en niet naar elkaars argumenten luisteren. Wat ging er ‘mis’ en hoe zou dat voorkomen kunnen worden? Ik gooi een aantal algemene punten op:
1. Het onderwerp is te breed, waardoor richting en doel ontbreken. Suiker is een ruim begrip en obesitas is een complex en multifactorieel probleem. Binnen dit brede onderwerp kan iedereen iets naar voren brengen dat in zijn of haar straatje past, met als gevolg dat iedereen zijn eigen draad volgt.
2. Het zou zinvol zijn om een discussie te voeren over een afgebakend onderwerp, bijvoorbeeld of suiker verslavend is. Dat is op zich al een moeilijk onderwerp om over te discussiëren, terwijl het als een verondersteld 'feit' nu regelmatig als argument wordt ingebracht. Vaak lijkt mensen te denken dat alleen het verslavingsargument al voldoende is om een punt te maken. Alsof dat het eindpunt is. Maar wat als de ander ontkent dat suikerverslaving bestaat en daar argumenten voor aandraagt? Dan zal men moeten proberen om a) het eigen argument te onderbouwen en/of b) het argument van de ander te weerleggen (en dus aan te horen). Wie in geen beide slaagt, moet zichzelf afvragen hoe sterk de bewijzen zijn dat suikerverslaving bestaat. Tevens zou het helpen wanneer mensen die het niet met elkaar eens zijn elkaars vragen beantwoorden.
Dit allemaal geldt ook voor andere onderwerpen binnen de suikerdiscussie. Zo ontstaat er een discussie in plaats van een 'gesprek' tussen twee monologen. Dat gebeurt weinig en zorgt ervoor dat er weinig vooruitgang in het openbare debat zit. Mogelijk komt dat omdat het niet makkelijk is en tijd vraagt, maar soms is er geen makkelijke manier. Voeding is en blijft een vak.
Daarom is het beter om een sfeer van gesprek te creëren waarin we open staan voor elkaars argumenten en vragen om van elkaar te leren en niet koste wat kost een mening te blijven herhalen3. Zoals vaak het geval is, heeft niemand overal ongelijk in. Dat geldt ook voor Robert Lustig. Obesitas en overmatige suikerconsumptie zijn problemen die hij op de kaart zet. Sommige mensen vinden dat belangrijk en nemen de onjuistheden die hij vertelt voor lief. Het probleem zit volgens mij in de manier waarop ‘we’ suiker in onze voeding gebruiken. Een zekere context is daardoor nodig en suikerloos eten onnodig.
4. Het valt mij op dat mensen die met overtuiging tegen suiker zijn, geen tot nauwelijks kritiek hebben op de argumenten van Lustig. Al zijn argumenten worden verdedigd, soms enkel en alleen omdat hij professor is en wel zal weten waar hij over praat.
5. Mensen willen graag overal een mening over hebben. Die kan gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek, ervaring, opvoeding, gevoel, etc. Dat mag natuurlijk; iedereen haalt zijn of haar informatie ergens anders vandaan. Een mening is alleen geen vaststaand feit en moet open staan voor nieuwe informatie. Het is dan ook gevaarlijk om een mening als feit te beschouwen. Door gebrek aan kennis kunnen discussies los van feitelijke waarheden ontstaan. Voeding en gezondheid zijn complex zodat gebrek aan kennis en koppigheid al snel voor opgewonden discussies in het luchtledige kunnen zorgen. Daarom is het beter om een sfeer van gesprek te creëren waarin we open staan voor elkaars argumenten en vragen om van elkaar te leren en niet koste wat kost een mening te blijven herhalen.
Het college van Lustig bij Umberto Tan in RTL Late Night
Rob van Berkel schreef deze voor Foodlog licht aangepaste tekst oorspronkelijk op zijn Facebookpagina.
Fotocredits: Robert Lustig, still, RTL Late Night
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
"Mag activistische wetenschap de feiten framen"?
Als een endocrinoloog constateert dat suiker niet goed is voor onze gezondheid, dan neem ik mijn petje af als hij daar werk van maakt.
Als een longarts signaleert dat roken slecht is, er te weinig aan preventie gedaan wordt, en de lobby aan de kaak stelt, neem ik daar mijn petje voor af.
Als een kinderarts waarschuwt voor alcoholmisbruik onder jongeren: idem dito.
Is het dan kwalijk als zij zaken wat simpeler zouden voorstellen?
Zijn dat dan allemaal "activistische" wetenschappers die feiten "framen"?
Wie insinueert hier nu eigenlijk? En waarom?
Fred Brouns, Dick, is een wetenschapper in Nederland (en wereldwijd een erkend suikerkenner). Hij is het vermoedelijk ook niet erg eens met Lustig. Toch heeft juist hij een heel simpel advies: Stop de sluipsuikers, maar stop ook de biochemische flauwekul.
Als we in een wereld belanden, waarin we de werkelijkheid alleen nog via hyperbolen kunnen benaderen, waar komen we dan? Dat is geen retorische vraag maar een echte. Een bloedserieuze.
Jij maakt er hyperbolen van, Dick.
En met Brouns heb ik niet zo veel: schrijft voor de Suikerunie, en meldde hier eerder doodleuk
niet te weten dat meer dan de helft van EFSA-panelleden dubbele petten op heeft.
Hij wist weer wél exact aan te geven dat er 2, zelfs anti-suikerdeskundigen in een WHO-adviesclub zaten.
Merkwaardige incongruentie, niet?
Het hele 'suiker probleem' is in de praktijk tamelijk complex en bijna onmogelijk te tackelen in de praktijk. Versimpeling is daardoor bijna niet te vermijden. Daarnaast mag het ook voor discussie ook wel eens wat scherper aangezet worden. (Net als de kop boven een artikel soms wat scherper is dan de inhoud)
De combinatie van: 'stop met suiker EN (chemische) zoetstoffen' is mij uit het hart gegrepen. Mijn weg naar minder suiker was dan ook vooral een (onbedoeld) gevolg van het moeten vermijden van die kunstmatige zooi.
Als ik terugkijk naar de weg die ik doorlopen heb om af te kunnen rekenen met die 'zoete gewoonte' verbaast het me niets dat het heel erg lang duurt voor er enige verandering plaatsvindt.
Allereerst is het probleem niet erg concreet/direct zichtbaar. Vermijden kan bijna alleen maar als iedereen in het huishouden er aan mee doet. En qua producten valt het overgrote deel van de supermarkt af.
Dat Lustig dus wat terughoudend was in het praten over zijn eigen suikergebruik is niet zo vreemd... Voor een gemiddeld huishouden alleen haalbaar met de nodige wilskracht.
Het is dus erg verleidelijk om na een krachtig betoog tegen suikers niet mee te gaan in dat verhaal. Acceptatie zou anders moeten leiden tot verandering.
Dat laatste is misschien wel het meest 'verslavende' effect in het geheel.
Dick #3, waar maak ik precies een hyperbool van?