Niemand lijkt van standpunt te zijn veranderd. Er bestaan ogenschijnlijk twee kampen die elkaars tegenpolen zijn en niet naar elkaars argumenten luisteren. Wat ging er ‘mis’ en hoe zou dat voorkomen kunnen worden? Ik gooi een aantal algemene punten op:
1. Het onderwerp is te breed, waardoor richting en doel ontbreken. Suiker is een ruim begrip en obesitas is een complex en multifactorieel probleem. Binnen dit brede onderwerp kan iedereen iets naar voren brengen dat in zijn of haar straatje past, met als gevolg dat iedereen zijn eigen draad volgt.
2. Het zou zinvol zijn om een discussie te voeren over een afgebakend onderwerp, bijvoorbeeld of suiker verslavend is. Dat is op zich al een moeilijk onderwerp om over te discussiëren, terwijl het als een verondersteld 'feit' nu regelmatig als argument wordt ingebracht. Vaak lijkt mensen te denken dat alleen het verslavingsargument al voldoende is om een punt te maken. Alsof dat het eindpunt is. Maar wat als de ander ontkent dat suikerverslaving bestaat en daar argumenten voor aandraagt? Dan zal men moeten proberen om a) het eigen argument te onderbouwen en/of b) het argument van de ander te weerleggen (en dus aan te horen). Wie in geen beide slaagt, moet zichzelf afvragen hoe sterk de bewijzen zijn dat suikerverslaving bestaat. Tevens zou het helpen wanneer mensen die het niet met elkaar eens zijn elkaars vragen beantwoorden.
Dit allemaal geldt ook voor andere onderwerpen binnen de suikerdiscussie. Zo ontstaat er een discussie in plaats van een 'gesprek' tussen twee monologen. Dat gebeurt weinig en zorgt ervoor dat er weinig vooruitgang in het openbare debat zit. Mogelijk komt dat omdat het niet makkelijk is en tijd vraagt, maar soms is er geen makkelijke manier. Voeding is en blijft een vak.
Daarom is het beter om een sfeer van gesprek te creëren waarin we open staan voor elkaars argumenten en vragen om van elkaar te leren en niet koste wat kost een mening te blijven herhalen3. Zoals vaak het geval is, heeft niemand overal ongelijk in. Dat geldt ook voor Robert Lustig. Obesitas en overmatige suikerconsumptie zijn problemen die hij op de kaart zet. Sommige mensen vinden dat belangrijk en nemen de onjuistheden die hij vertelt voor lief. Het probleem zit volgens mij in de manier waarop ‘we’ suiker in onze voeding gebruiken. Een zekere context is daardoor nodig en suikerloos eten onnodig.
4. Het valt mij op dat mensen die met overtuiging tegen suiker zijn, geen tot nauwelijks kritiek hebben op de argumenten van Lustig. Al zijn argumenten worden verdedigd, soms enkel en alleen omdat hij professor is en wel zal weten waar hij over praat.
5. Mensen willen graag overal een mening over hebben. Die kan gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek, ervaring, opvoeding, gevoel, etc. Dat mag natuurlijk; iedereen haalt zijn of haar informatie ergens anders vandaan. Een mening is alleen geen vaststaand feit en moet open staan voor nieuwe informatie. Het is dan ook gevaarlijk om een mening als feit te beschouwen. Door gebrek aan kennis kunnen discussies los van feitelijke waarheden ontstaan. Voeding en gezondheid zijn complex zodat gebrek aan kennis en koppigheid al snel voor opgewonden discussies in het luchtledige kunnen zorgen. Daarom is het beter om een sfeer van gesprek te creëren waarin we open staan voor elkaars argumenten en vragen om van elkaar te leren en niet koste wat kost een mening te blijven herhalen.
Het college van Lustig bij Umberto Tan in RTL Late Night
Rob van Berkel schreef deze voor Foodlog licht aangepaste tekst oorspronkelijk op zijn Facebookpagina.
Fotocredits: Robert Lustig, still, RTL Late Night
Och ja, Dennis, dat 'moeten' geldt misschien alleen voor bepaalde figuren, in het algemeen kun je beter zeggen " wordt het verleidelijk om". Net even gegoogled en gelezen dat die Gerrit Mulder al net zo prikkelbaar en opvliegend was als Liebig, waarmee hij in hevige tweestrijd gewikkeld was over proteinen en de onzin van kunstmestzouten (Mulder zei dat humus genoeg was voor de plant). Maar aan deze heren hebben we ondanks dat (of misschien wel juist door die opvliegendheid en onbesuisdheid) toch veel te danken, vooral door de interacties en naderhand gedane experimenten, geinstigeerd door hun gedrag (de mineralentheorie van Liebig was niet eens nieuw, ene Sprengel was er al eerder mee gekomen, maar in een obscure, saai geschreven, ongeframede publikatie). Er gaan soms ook tijden overheen voordat een "wetenschappelijke, rationele" (haha)hypothese, bewering of overtuiging in het juiste licht wordt gezien, bij Liebig duurde het 10tallen jaren voordat er bruikbare kunstmestsoorten voor de boer voorradig kwamen. En ook @Hendrik: Liebig beweerde dat je Guanomest niet voor de stikstof (want dat zat in de lucht of kreeg de plant toch wel door andere processen) maar voor de kalium nodig had, dus bleef die meststof nog lang helemaal verkeerd toegediend worden. Dat weten we nu beter, dat zag ik in de Achterhoek, een grote lappendeken van donkergroene grasmassa's door al die stikstof, plus dan de P en K en precies de benodigde andere meststofjes, dankzij een man aan begin van de cyclus, 150 jr geleden, die veel te snelle conclusies trok, maar nooit de bevestiging ervan afwachtte. Moraal: soms is framen het juiste format! En instant-adviezen zijn zelden de beste! Laat dat -instant- maar zo zijn bij hypes alleen! Zoals dieten en menukaarten!