Opinie ‘Als je een beetje nadenkt kun je niet tegen Crispr-cas zijn’

Voor mij is de vraag of een techniek als Crispr-cas wel of niet gebruikt moet worden een no-brainer. Ik begrijp verstandelijk niet waar die weerstand vandaan komt. Ik begrijp het wel (heeft te maken met het gecreëerde frame eromheen) maar het is mijns inziens absoluut niet uit te leggen als je je in de materie verdiept.

Toen ik op de havo zat werd er al veel gesproken over GMO’s. Ik wist er weinig van, maar was er principieel tegen. Mijn motivatie om er tegen te zijn was met de gebrekkige kennis die ik toen had vooral gebaseerd op de redenatie dat als we via GMO-techniek een aardappel droogte- en/of fytoftoraresistent konden maken, we minder misoogsten zouden hebben en dus minder prijsfluctuaties.

Als boer die opereert op een vrije markt zou meer oogstvoorspelbaarheid door minder afhankelijkheid van het weer, maar ook minder afhankelijkheid van het vakmanschap en individuele keuzes van de boer, mij ontdoen van marktkansen, vooral door lagere prijsvolatiliteit. Als teler van vrije producten, als ondernemer, kun je je juist tot op zekere hoogte onderscheiden door goed gebruik te maken van die prijsvolatiliteit en dat was de belangrijkste reden dat ik er tegen was.

Bovenstaande argumentatie klopt nog steeds maar er zijn natuurlijk veel meer factoren waar we als boer en lid van de samenleving mee moeten dealen. En alles overwegende zeg ik ja, een techniek als Crispr-cas in de plantenveredeling heb ik geen moeite mee. Ik zal hieronder uitleggen waarom.

Koppert
Koppert zegt: "Je lost een probleem op en creëert een ander” en “als je eenmaal genetisch gaat sleutelen aan een plant dan blijf je bezig”. Dat zijn naar mijn mening, hoewel het technisch klopt als het gaat om veredelen (zeker op de ouderwetse manier), echte drogredeneringen.

Elke wijze van veredelen gaat in meer of mindere mate gepaard met zowel verbeteringen als verslechteringen van het genetisch materiaal, ofwel 'elk voordeel heb z'n nadeel.' Je hebt nooit alleen maar positieve veranderingen bij veredeling. Het is altijd een trade-off waarbij je zoekt naar de meest optimale mix. Je kunt discussiëren over wat de meest optimale mix is (bijvoorbeeld opbrengst versus ziekteresistentie), maar je kunt niet stellen dat je niet moet veredelen omdat er mogelijk nadelige genetische eigenschappen opdoemen.

Plantenveredeling is een continue proces en veranderingen in genetisch materiaal die daarmee gepaard gaan, zijn niet exclusief voorbehouden aan de Crispr-cas methode. Elke veredelingsmethode levert nieuw materiaal met niet alleen maar de gewenste verbetering. Sterker nog, volgens mij kan je door nog preciezer te veredelen middels Crispr-cas er voor zorgen dat je beter (efficiënter) veredelt en dus minder snel genoodzaakt bent de boel weer aan te passen.

Je kunt veredelen op een manier met minder ongewenste neveneffecten. En tot slot, volgens mij is voortdurend aanpassen en zoeken naar de meeste optimale (on)balans juist waar het continu om draait in het leven. Wellicht dat Koppert vooral preekt voor eigen parochie. Crispr-cas kan ook de groene chemie die zij verkopen gedeeltelijk overbodig maken; dat zeg ik met een knipoog.

Zeggen Koppert en andere critici dan dat we helemaal niet moeten sleutelen aan genetisch materiaal van planten? Neem meeldauwresistentie in uien. Elke biologische uienboer en ook sommige niet-biologische akkerbouwers gebruiken die versleuteling in de ui. Waardoor er fors bespaard wordt op fungiciden en de biologische uien langer gezond blijven en dus meer opbrengst geven. Dit is een voorbeeld van door genetisch sleutelen meer opbrengst en minder bestrijdingsmiddelen. Een dubbele win voor de natuur.

Natuurlijk moet je ook de kracht en kennis van de natuur gebruiken als het gaat om het telen van gewassen, maar het één sluit het ander niet uit. Wel moet je oppassen met het frame dat 'de natuurlijke manier' per definitie de betere is. Dat het momenteel een van de betere verdienmodellen is, wil niet zeggen dat het ook maatschappelijk de beste manier is. De ene keer is de 'natuurlijke' manier (heel breed begrip) de beste oplossing en de andere keer de 'synthetische' manier. De natuurlijke manier te ver doorgedreven, kan er één zijn met hele hoge maatschappelijke en /of financiële kosten.

Al met al denk ik dat de stelling klopt dat Europa kan veranderen in een agrarisch museum als men zonder werkelijke wetenschappelijke onderbouwing 'nee' zegt tegen een techniek als Crispr-cas. Voor de boer zou het wellicht beter zijn om deze technieken niet te gebruiken, maar dan alleen in een utopische wereld waarbij niemand op de planeet deze techniek zou gebruiken. Net zoals het voor de boer (of beter gezegd grootgrondbezitter) wellicht financieel beter zou zijn om alle chemie en of zelfs moderne machines te verbieden. Voedselprijzen zouden omhoog schieten.

Echter, bekeken vanuit de consument of de samenleving als geheel is het volgens mij niet uit te leggen deze heel discutabele grenslijn te trekken bij Crispr-cas en tegelijkertijd blind te zijn voor de vooruitgang die andere, zelfs veel minder precieze vormen van veredeling zoals bijvoorbeeld mutagenese, ons gebracht hebben.