Levensmiddelenindustrie waarschuwt: hebben we straks nog eigen, duurzaam voedsel?

Harm, ik denk dat er veel onbegrip is - uit luiheid, maar ook onvermogen dat niemand verweten kan worden - voor elkaars denken en dat er agressie in wordt gelezen terwijl het vooral ongeduld is.

Bij jou heb ik vaak moeite je te volgen. Je bent moeilijk te interpreteren, zoals je hieronder ook zelf blijkt te weten.

Dick, ik heb even geaarzeld. Toch nog maar even. Ik heb 2 keer gemerkt dat je ook badinerend deed over mijn opmerkingen. Dat van toewijzing CO2 van restproducten aan de dierhouderij, en de politieke en ambtelijke wens dat supermarkten zouden meebetalen aan het boeren inkomen. In mijn geval zou ik dat dan scharen onder agressief denken.

Mooi stuk van de Vlaming, trouwens. Die zijn toch vaak praktischer.
Wat mij betreft sluit ik het daar mee af.

Harm, hebben wij voedselzekerheid te laat geagendeerd? Ik vrees dat ik stukken van minstens 10 jaar terug kan vinden die er nogal duidelijk op wijzen dat we het onderwerp nogal serieus nemen.

Ik ben niet boos (als ik lichtgeraakt zou zijn, zou ik dit werk echt niet moeten doen). Wat me ergert - en stoort uit zorgen voor de leesbaarheid van deze site - zijn de valse beschuldigingen van intellectueel luie mensen waarvan ik denk dat ze niet dom zijn, maar erg vooringenomen. Schaamteloos exposeren ze die luie vooringenomenheid, terwijl we ons best doen om voortdurend uit te zoeken hoe zaken werkelijk in elkaar zitten en alle gelegenheid bieden om samen uit te zoeken wat daar dan ook nog eens aan verbeterd kan worden.

Dick, #13 . Ik kan me voorstellen dat je mijn reactie verkeerd leest. Normaal maak ik gedachten sprongen in de tekst die door iemand die me niet kent verkeerd gelezen worden. Het ging me helemaal niet om of de bio-industrie, of big agro, of een ander statement. Het ging me om jouw reactie. Ik kom daar op het eind op terug. Eerst over de killing factors.

Wanneer onze voedselproducenten aan extreme eisen moeten voldoen, terwijl de rest van de wereld op een andere manier produceert, dan gaan ze verdwijnen. Uiteraard over een periode van 40 jaar. Dan houden we nog wat vleesveehouderijen over bij zorgboerderijen enz. Einde voedselzekerheid, in de zin dat wij baas zijn over onze eigen voedselvoorziening. Een duurzaamheid barrière geloof ik niet zo erg in, wetende dat andere landen een wat lager moreel hebben over controles (zelfs binnen de EU). Wat we echter zien is dat er politiek en ambtelijk en door de grachtengordel met het journaille daaromheen er alles aan gedaan wordt om de voedselproducenten uit te roken. Immers, de supers liggen vol met voedsel! Dat uitroken moet stoppen, anders loopt onze voedsel voorziening gevaar.

Voedselzekerheid geeft ook overschot. Je wilt immers ook voedsel hebben wanneer het landbouwkundig tegenzit.. Die overschotten is geen probleem. Kunnen mooi naar de intensieve veehouderij. (zelfs het bijproduct van havermelk, kunnen we die CO2 ook mooi toerekenen aan die dieren ipv van aan de melk). Overschot geeft ook lage prijzen, tot zelfs onder de kostprijs. Op de een of andere manier zal een overheid daar iets aan moeten reguleren.

Voor de voedselproducenten gaat het om de 4 PPPP. Profit, Plezier, People en Planet. Die volgorde wordt vaak anders geschreven, dat mag. Maar profit is allang erg weinig, en de maatschappij doet er alles aan om het plezier en de motivatie tot onder het nulpunt te brengen.

Mijn stelling is, dat wanneer Profit en Plezier in orde is, moet jij eens kijken hoe snel stappen gezet kunnen worden op het gebied van Planet.

Een killing factor is volgens mij, dat wanneer in een probleemoverzicht een hoofdprobleem wordt geïdentificeerd, het geen zin heeft de andere problemen aan te pakken wanner het hoofdprobleem niet wordt opgelost. Mijn stelling is, dat men dat niet doorheeft. Ja, en je ziet het pas, wanneer je het doorhebt.

Dan nu terug naar je vraag. Het overkomt mij regelmatig dat ik iets doe, en dat ik dan denk, verrek dat had veel eerder gemoeten. En voor jou als redacteur is het uitvoeren van de website een DOEN. Wel, ik denk dat jij voor jezelf realiseerde dat je veel te laat het thema voedselzekerheid een belangrijk onderwerp hebt gemaakt. Daar was jij kriegel onder. Komt er weer een opmerking langs die dat verstierd. Dan ontspoord die kregeligheid in een boze reactie. Ja, dat heb je we eens. Maar eigenlijk moet je het dan toch bij jezelf zoeken. Wow, een echte zondagmiddag zin.

In #1 vroeg ik Joris Relaes (administrateur-generaal van ILVO, de Vlaamse WUR en TNO ineen) om zijn kijk op de zaak. Joris reageerde met een mail en deze tekst die gisteren verscheen in de Standaard.

In zijn mail bedoeld voor hier, schrijft hij:
Ik verklaar daarin waar het dilemma vandaan komt waar we als landbouwbeleid momenteel mee geconfronteerd worden.

Wie betaalt de ‘risicopremie’ die landbouwers nodig hebben om om te gaan met de risico’s waarmee ze te kampen hebben? De consument of de overheid (de belastingbetaler)?

Het Europees beleid heeft er altijd voor gekozen om dit zelf als overheid voor haar rekening te nemen. Vroeger door prijsondersteuning later door inkomensondersteuning. Die grondgebonden inkomensondersteuning daalt in Vlaanderen en Nederland in omvang en er worden steeds meer voorwaarden aangekoppeld (ecoschemes) zodat ze haar rol als ondersteuning van het inkomen steeds minder speelt. Het lijkt mij belangrijk dat dit opnieuw herbekeken wordt. En het is ook niet enkel een kwestie van financiële middelen. Het gaat ook om de bedrijfsomstandigheden te verbeteren (rechtszekerheid). De nuance moet natuurlijk ook gemaakt worden dat dit voor sommige sectoren meer speelt dan voor andere.

Eén van de grote problemen is dat in de Farm to Fork aan dit inkomenselement van de landbouwer weinig of geen aandacht wordt besteed. Er wordt in de Farm to Fork vooral vanuit gegaan dat een goed geïnformeerde consument bereid zou zijn om extra te betalen voor een duurzamer product. Uit de praktijk blijkt dat dit een vrij naïeve veronderstelling is.

We moeten met het huidige landbouwbeleid 5 doelstellingen realiseren:

1. Aanvaardbare prijzen voor de consument
2. Degelijke inkomens voor de boeren
3. Een sector die binnen zijn ecologische grenzen opereert
4. Opereren binnen een open vrije markt in een geglobaliseerde wereld
5. Bevoorradingszekerheid van voedsel

We doen nu al te veel of al deze doelstellingen maximaal kunnen behaald worden. Dat is echter onmogelijk.
M.i. zal voor elke deelsector binnen de landbouw moeten nagegaan worden wat de optimale mix is. M.a.w. er zal op één of meerdere van deze doelstellingen moeten ingeboet worden.

Dank joris.relaes@ilvo.vlaanderen.be! In aanvulling op Cees-Jan Adema laat je zien dat met name Vlaanderen en Nederland (met hen sterk gelijkende voedselketens en daaraan gerelateerde uitdagingen als het kader verandert zoals je schetst) kwetsbaar zijn, terwijl ze nou juist substantiële delen van hun buurlanden voeden en zij geen vervanging hebben.

Harm, nou maak je het erg moeilijk om dit weg te halen, want ik moet je iets vragen: waar reageer ik nou weer furieus op de bio-industrie of big agro? Volgens heer Huib heul ik daar juist mee.

Kun je je een beetje voorstellen hoe ik me voel na al dit soort elkaar zelfs tegensprekende beschuldigingen?

Dank natuurlijk voor je compliment!

Dick, ik heb het toch nog allemaal even gelezen. Wat krijgen we nu. Terecht om het weg te halen, maar laat me dan nog even twee dingen benoemen.

Allereerst het compliment dat dit op landbouwgebied een super website is, met veel kennis en opinie. Elk kamerlid en ambtenaar zou verplicht een kwartier per dag hier aan moeten besteden. Ministers niet. Die hoeven toch niets te weten.

Dat het landbouwakkoord niet is doorgegaan, kan onmogelijk alleen aan Brabant gelegen hebben. Agractie deed immers ook niet meer mee. En het perspectief dat supermarkten en banken boeren zouden belonen voor de plannen van het ministerie, en dat uiteraard voor 30 jaar. Gelukkig dat het geknapt is. Wij tweeën hebben al een keer in de clinch gelegen om de vergoeding van de boer bij supermarkten te leggen. Dat is helemaal hun job niet.

Dat je zo furieus reageert op de bio-industrie dat is vreemd. Immers de boeren, big agro, banken, en noem nog maar wat, die hebben het allemaal gedaan. Met zo,n idioot lage bijdrage aan het BNP (onzin). Daarom denk ik dat je echte ergernis voortkomt uit het zelf niet hebben voorzien dat EINDELIJK voedselzekerheid belangrijker is dan de wens dat iedereen gaat tuinieren zoals men dat zelf graag ZOU WILLEN doen. Zelf probeer ik daar al minstens 15 jaar aandacht voor te krijgen, maar helaas, de tijd was nog niet rijp. Eerst proberen de boeren uit te roken.

Voedselzekerheid heeft te maken met twee killing factors. De eerste is dat wanneer je voedselzekerheid terugkoppelt naar de wereldmarkt, het kan betekenen dat je de boeren in de buurt (voor mij Europa) kunt verliezen (hee, wat gebeurt er nu, eindelijk, in Europa). Daar moet je dus beleid op voeren.

Ten tweede, voedselzekerheid vraagt ook dat je focust op een overschot. Je wil ook nog graag genoeg voedsel hebt na een slechte herfst. En ja, ook dat vraagt een soort beleid van politici, en die moeten meer hebben ge gestudeerd dan Frans en geschiedenis.

Daar zou het hier over moeten gaan, en niet opnieuw over de taal van de grachtengordel, en het journaille daar omheen (geinig, je gaf me de gelegenheid dit voor de tweede keer te benoemen deze week).

Frank, het ging over de tekst van Huib in het linkje hieronder in reactie #3. Dat is nl. een tekst die mensen niet informeert en niet getuigt van kennis om het dossier of boek te kunnen duiden en zich niet heeft verdiept in de achtergronden van de analyse van Van der Ploeg,

En verder laat ik nu even weten dat ik de voorgaande reacties die er niet toe doen weghaal. Allemaal boze woorden over niets. Ik vind het een vorm van naar exhibitionisme.

Volgens Ton verklaar ik iedereen voor dom. Ik had het over intellectuele luiheid van 2 specifiek benoemde mensen die met brede gebaren menen te kunnen en moeten zeggen dat ik word betaald om te schrijven wat ik schrijf. Ze moesten eens weten hoeveel geld wij steeds weer opnieuw en onverantwoord in deze site blijven steken. Domheid is overigens helemaal niet erg; dat is intellectueel onvermogen en kan niemand kwalijk worden genomen. Intellectuele luiheid en die zo opzichtig tonen, is heel wat anders.

Deze reactie dus nog even online, zodat de betrokkenen tot zover die keurig in hun mail hebben en we de lezers niet met deze kwaaiigheid hoeven te storen.

Kort gezegd: alles na #4 haal ik weg op die van Wouter de Heij na. Een NB nog: ik heb met Ton alle clementie omdat hij een autist is (voor wie dat niet weet: dat meldt hij zelf en het is geen taboe); het speelt mee in zijn gedrag en daar kan hij niets aan doen.

Waarom Wouter niet weg? Omdat hij niet op Ton reageerde maar op de (inderdaad, daar wel) dommigheid in de politiek om gedurende 2 decennia 1,5 biljoen te willen voorstellen als investering in klimaatmaatregelen vanuit de private sector.

Ik laat dit nu nog een uur staan en ga ervan uit dat dit een duidelijke boodschap is.

Raar. Ik vond Huib helemaal niet intellectueel lui en 'de kenner uithangen'. Wel een eigen stijl. Ben er dus ingestonken volgens Dick.

Dick, ik heb die tekst gelezen en ik reageer alleen maar op die ene zin die ik verhelderd wilde hebben, en schij nou eens uit met iedereen dom of lui te noemen. Dat is gewoon onbeschoft.
Maar ik ben klaar met verdere discussie. Je hangt me verschrikkelijk de keel uit. En daar trekt ik mijn eigen conclusie uit. Dat zal je goed doen.

Wouter #5, ik zie geen enkele reden waarom je niets meer zou durven zeggen. Ik denk dat er veel meer gezegd moet worden over keizers en kleren.

Ton, zie in #3 de link onder het woordje 'hier' in de laatste paragraaf. Ik vraag je wat moeite te doen en te luisteren naar wat hier allemaal al uitgebreid gezegd is in plaats van grijze activistenplaten steeds weer af te spelen. Dat verwijt ik ook heer Huib: onvoorstelbare intellectuele luiheid, maar wel de onafhankelijke kenner uithangen. En ga me niet vertellen dat ik wat er onder dat linkje staat maar in mijn commentaar moet zetten: het is potverdorie een heel recent onderwerp van discussie hier geweest nav een heel complete analyse van het vastgelopen politieke debat over landbouw.

Over Piet - niet te verwarren met Cees-Jan - Adema (ze zijn ook geen familie) heb je hier kunnen lezen dat hij Sjaak van der Tak blijft tegenspreek over de kwestie Brabant. Je weet niet wat dat is? Lees even onder dat woordje 'hier' en wet dat Adema gelijk heeft: Van der Tak blies het Landbouwakkoord op vanwege de kwestie Brabant (= de intensieve ongrondgebonden koeienhouderij aldaar). En heus alles kun je daar vinden. Discussie daarover dus gesloten, tenzij je er iets zinvols aan kunt toevoegen.

En waarom ik dit zo hard zeg? Omdat het inmiddels heel erg storend is geworden en als ik het zo laat, Foodlog geen zin meer heeft. Alle klets kennen we nu wel. Het is tijd voor volgende fasen: het denken in een multidimensioneel voedselsysteem en daar hebben intellectueel luie mensen niets te zoeken.

Mensen die het willen snappen maar nog niet genoeg weten, zijn daarentegen heel erg welkom en we zullen ze graag via verwijzingen van dienst zijn.

Dick jij hebt mij echt beledigd, ik snap dat je momenteel niet optimaal functioneert maar om zo te keer te gaan is ronduit onbeschoft richting mij en anderen. Ik zou hier graag verontschuldigen voor hebben.
En los daarvan wens ik Cecile en jou veel sterkte. Je kunt wat mij betreft je zin krijgen op deze manier verdwijn ik ook definitief nu.
Het ga jullie allen goed.

Ik durf niks meer te zeggen.

En die 10% van de omzet? Zo ongelofelijk domme opmerking. Maar net zo dom als roepen 25% moet biologische worden. Of wordt allemaal vegan. Het zijn allemaal onhandige uitspraken, geen systeemkennis, geen integrerende vaardigheden. etc.

Spijtig genoeg is dat al jaren ook het probleem in Nederland t.a.v. eiwittransitie en de energietransitie. Geen gevoel voor kosten en baten verhoudingen. Wel veel gedram.

Dick, waarom? Ik vraag gewoon iets zonder bijbedoelingen. Als het verlagen van de productie en daarmee de puntdruk zoals jij die noemt, de oplossing zou kunnen zijn zoals jij betoogt dan betekent dat toch minder vee? Of zie ik dat verkeerd. Ik probeer je redenering te volgen.

Ton, Jaap van Wenum (inmiddels geen voorzitter meer van de akkerbouwers van LTO) pleitte nadrukkelijk voor dierlijke mest. Niet de dierhouderij (die zit immers met afvoerkosten en is daar beducht voor); nu meer dan ooit omdat Nederland de derogatie kwijt is en de regering nog even regels maakte voor nutriënt vervuilde gebieden. Hier kun je je inlezen daarover in plaats van er maar wat in te knikkeren.

Met alle respect: daar ga je weer met verdachtmakingen vanuit je eigen politiek activistische denkwereld zoals je dat ook gisteren een hele middag hebt zitten doen en kennelijk net zoals Huib Stam meent dat dat belangrijk is. De heer Huib heeft werkelijk geen bal verstand van de inhoud maar schrijft er volgens jou wel met 'scherpe' pen over. Zelf kiest hij er wat mij betreft voor om een 'kritisch' en 'duurzaam' publiek verder te misleiden (te lui of dom geweest om hier iets te leren gedurende al zijn jaren hier). Onkies vind ik dat hij hier een beetje de onafhankelijke journalist komt uithangen en mij beschuldigen van valse manipulatie wegens belangenverstrengeling (zie het linkje onder zijn naam); het is wat mij betreft een schaamteloze vertoning van onkunde die alleen verklaard kan worden door een fundamenteel gebrek aan materiekennis. Ten aanzien van jou: ik zou graag willen dat je niet ook hier weer tot een zijpad dwingt. Houd je aan je eigen belofte, want ik blijf niet bezig.

Deze hele discussie gaat niet over mest, maar over de economie van verduurzaming waar het gesprek over verduurzaming nu totaal niet over gaat; boer, industrie en supermarkt mogen het oplossen maar kunnen dat helemaal niet alleen en la helemaal met een falende overheid die voor een - in de woorden van Krijn Poppe en het Rli - voor een falend systeem zorgt. De Europese Commissie meent inmiddels dat de Europese economie wel een investering van 10% van zijn omzet in de verduurzaming van zijn energiesysteem kan stoppen (en wat kost de rest?).

Waar zijn toch de mensen die met enig verstand 10 domeinen een beetje kunnen overzien? En hoe komen we van al die dwaalgasten af die het publiek en de politiek met hun botte pennen blijven opjutten met de verkeerde frames?

Wie graag wil dwingen tot één domeintje van waaruit hij de wereld activistisch bekijkt: wegwezen hier! Allemaal voetzoekers. Graag een goede discussie over het onderwerp.

Dick, is het juist niet de intensieve veehouderij keten lobby die die puntdruk in stand wil houden en waarvoor de demissionaire minister van landbouw weer in de EU aan het lobbyen is?

Dit is een belangrijke discussie. De voorman van de FNLI agendeert in het in export grote en economisch liberaal denkende Nederland de discussie over duurzaamheid en markten.

Nederland is een verwerkende foodagri-economie. We importeren grondstoffen die we hier verwerken tot levensmiddelen. We slaan in onze havens producten om voor herexport, óf naar de interne markt van de EU óf voor echte export naar landen buiten de EU.

Maar .... we bedenken niet dat als we lokaal verduurzamen én de inflatie consumenten aan hun stutten laat trekken zodat winkeliers er alles aan gaan doen om de prijzen laag te houden, een marktmeester nodig is. Tegelijk moet die weer niet alles van bovenaf opleggen, want dan ontstaat een aanbod zoals in de oude Soviet-Unie: genoeg, maar uiterst saai (en een samenleving die wij in ieder geval niet willen).

Op 11 december ontlokte ik in Antwerpen uit de mond van Landbouwminister Jo Brouns van Vlaanderen de woorden dat een Europees voedselchauvinisme nodig is. Brouns staat voor dezelfde vragen als die Cees-Jan Adema opwerpt: een exporterende voedseleconomie die bovendien 20% van de economie van zijn land uitmaakt.

Maar Europees chauvinisme (de facto een hek van eisen en importtarieven om de Unie), hoe doe je dat als we al weten dat Frankrijk liever geen Franse aardappelen wil laten verwerken in Belgische PepsiCo-fabrieken (denk aan Lays)? En als we weten dat Duitsland hard inzet vanuit de overheid op 30% biologisch (die onhaalbaar zijn en de marktprijzen volledig zullen verpesten).

Deze discussie zou weleens het hart kunnen zijn van de strategische dialoog die Ursula von der Leyen afgelopen woensdagavond en donderdag in Brussel heeft afgetrapt. In de discussie daarover pleit elders op deze site Krijn Poppe (een liberaal econoom) voor een eisenhek rond de verduurzamende EU en tegen de fouten die een verrechtsende EU al gemaakt heeft en nog verder gaat maken (eea bij een door Maurice de Hond vanmorgen voorspelde eclatante rechtse winst bij de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni aanstaande). Het is chefsache, zegt Krijn, om geen landbouwbeleid, maar een voedzelsysteembeleid te gaan voeren.

Een detail nog over de gekkigheid waarmee we nu in de EU te werk gaan. In antwoord op de felle boerenprotesten van afgelopen week handhaaft Frankrijk de rode diesel (waar ook de Duitse boeren aan vast willen houden). Nederland heeft geen rode diesel. Onze boeren vragen er zelfs niet om en snappen niet eens dat het een punt zou moeten zijn in de eisen die zij op de mat van de overheid kunnen leggen. Onze boeren vragen er niet eens om, omdat ze andere sores hebben door de lokale context van onze landbouw die een te hoge puntdruk heeft (net als de Vlaamse, die weer wel rode diesel heeft). Dat is 1 klein puntje van de gekkigheid.

Het volgende is wat groter. De Nederlandse overheid wil vanuit het geldende duurzame frame dat Nederland extensiveert (en zich dan uit de markt prijst; hetzelfde geldt voor Vlaanderen), terwijl het oplossen van de puntdruk (verlagen van de totale productie, maar niet van de geldende bedrijfsmodellen) ecologisch echt winst gaat opleveren én boeren perspectief biedt.
Door verwarringen die in de bovenkamer van bestuurders zijn ontstaan door het te lang luisteren en in de pers echoën van niet kloppende verhalen over verduurzaming (in taalkundige vaktaal: door discoursen en niet-kloppende maar nog altijd geldende paradigma's) zitten we daar ook nog eens mee.

joris.relaes@ilvo.vlaanderen.be (directeur van ILVO, de Vlaamse WUR en TNO ineen) en Bram Bombeek (woordvoerder van Brouns), mag ik jullie uitnodigen om jullie kijk vanuit Vlaanderen te geven op de discussie die Cees-Jan hier aftrapt?