Lees ook
In hun nieuwe studie, gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Earth’s Future, namen de onderzoekers al het beschikbare water mee. De landbouw gebruikt namelijk twee belangrijke waterbronnen: het zogeheten blauwe water, dat beschikbaar is in rivieren, meren en grondwater en waarmee je kunt irrigeren. Daarnaast is er groen water, afkomstig uit neerslag, dat in de bodem zit en beschikbaar is voor plantengroei. Ondanks het baanbrekende werk van de helaas te jong overleden van de Twentse waterprofessor Arjen Hoekstra, is het voor het eerst dat de wereldwijde schaarste aan blauw én groen water als gevolg van de klimaatverandering voorspeld wordt; meestal wordt er alleen gekeken naar blauw water. Groen water is, onzichtbaar, opgeslagen in de bodem.

"Als de grootste gebruiker van zowel blauwe als groene watervoorraden, wordt de landbouwproductie geconfronteerd met ongekende uitdagingen," zegt Xingcai Liu, co-auteur van de studie en verbonden aan het Instituut voor Geografische Wetenschappen en Onderzoek van Natuurlijke Hulpbronnen van de Chinese Academie van Wetenschappen. "Deze index maakt het mogelijk om op een consistente manier de waterschaarste in de landbouw te beoordelen, zowel in regio's die afhankelijk zijn van regenval als in geïrrigeerde landbouwgebieden."

De tot nu gebruikte schaarstemodellen hielden onvoldoende rekening met zowel blauw als groen water. Juist de hoeveelheden groen water zijn interessant, omdat de hoeveelheid water die beschikbaar is voor gewassen direct afhankelijk is van de hoeveelheid regenval maar ook van hoeveel water verdampt of afgevoerd wordt. Met andere woorden: het neerslagtekort.

Neerslagtekort
In Nederland kennen we dat begrip al langer. Het KNMI legt dagelijks, van 1 april tot eind september, vast hoe groot het neerslagtekort is. Vooralsnog gaat het dit jaar gelijk op met recordjaar 1976, aldus de NRC. Loopt het neerslagtekort op, "dan droogt de grond uit en zakt het grondwaterpeil. Op den duur krijgen planten het moeilijk en kunnen oogsten verloren gaan. Huizen kunnen verzakken. Dijken kunnen verzwakken. Door de lage waterstand kunnen binnenschippers problemen krijgen, zoals in 2018." En dat terwijl de neerslag in Nederland sinds 1960 over het hele jaar juist is toegenomen. Het is natter geworden, maar de neerslag is ongelijk verdeeld over de seizoenen. In de herfst en winter valt méér regen in ons land; in de lente minder, en 's zomers vaker in de vorm van hoosbuien. Bovendien voeren we dat water zo snel mogelijk af naar de rivieren en uiteindelijk de Noordzee en het IJsselmeer. Maar ook de verdamping is toegenomen, doordat de aarde is opgewarmd en de hoeveelheid zonnestraling die het aardoppervlak bereikt toegenomen is (mede dankzij de schonere lucht, die wolkenvorming beperkt).

Het watertekort in de hetere en drogere zomers is in Nederland wel op te vangen. Als we de neerslag in de herfst en winter beter in de bodem zouden vasthouden en opslaan, om de tekorten in lente en zomer aan te vullen.

Klimaatverandering maakt groen water schaars
Volgens de onderzoekers zou waterschaarste in de landbouw als gevolg van klimaatverandering zich kunnen gaan voordoen op 84% van het wereldwijde akkerbouwareaal. Verschuivingen in neerslag- en verdampingspatronen zouden specifiek de groene watervoorraden raken in 16% van de akkerlanden wereldwijd. Dat zou bijvoorbeeld betekenen dat het huidige, droge, noord-oosten van China en de Sahel in Afrika meer regen gaan krijgen, maar dat het midden-westen van de Verenigde Staten en noord-westen van India droger worden, zodat daar meer irrigatie nodig is om de huidige, intensieve, landbouwpraktijken daar in de benen te houden. Aangevuld met maatregelen die het vocht in de bodem vasthouden, zoals bodembedekkers, niet ploegen, verschuiven van het zaai- of pootseizoen en contour farming, de teelt in terrassen om water vast te houden.
Dit artikel afdrukken