Volgens het World Resources Institute zal de wereldwijde vraag naar zoet water tegen 2030 de beschikbare voorraad met 56% overtreffen. Voor Europa, het snelst opwarmende continent, is een watercrisis niet meer te vermijden. De droogtes zijn in aantal en intensiteit 'dramatisch' toegenomen. Tussen 1976 en 2006 zijn de getroffen gebieden en aantallen mensen met bijna 20% gestegen. Tel daar lekkende leidingen en tekortschietend beleid bij op en de noodzaak voor een crisisaanpak tekent zich af. Water is het nieuwe stofgoud.
Europa dacht lang niet na over waterschaarste. Van oudsher waren de beleidsmakers in Europa gewend aan koele winters en ruim voldoende, stabiele regenval.
Maar de droogtes en bosbranden in Zuid-Europa deze zomer maken duidelijk dat Europa kampt met een complex en ingewikkeld probleem van waterschaarste, dat ernstiger wordt naarmate het klimaat verandert. Er komt minder smeltwater uit de Alpen, Uitgedroogde bodems houden de regen die nog wel valt onvoldoende vast. Daardoor raken grondwatervoorraden uitgeput. "Er is geen land in Europa dat kan doen alsof het beschermd is", zegt Xavier Leflaive, van het waterteam in het milieudirectoraat van de OESO, in de Financial Times. "Het grootste deel van het waterbeleid in Europa stamt uit tijden van overvloed. Ze moeten nu worden hervormd om met de nieuwe realiteit van schaarste te reflecteren." Leflaive voorziet "heel lastige en politiek moeilijke hervormingen."
Ondanks de waterschaarste is Europa "onverschillig". Gemiddeld gaat 25% van het drinkwater verloren door lekkende leidingen volgens de brancheorganisatie EurEau. Het meeste drinkwater lekt weg in Bulgarije, Roemenië en Italië. In Rome gaat zelfs 42% van het drinkwater verloren. In Nederland hebben we weinig last van lekkende pijpleidingen, vermoedelijk omdat we in ons land het beste snappen dat water dat niet via de watermeter stroomt, geen geld oplevert.
Volgens Leflaive van de OESO heeft het financieel gezien geen zin om elk lek te repareren en moet je een verliespercentage van ongeveer 10% van het water als een 'best-case scenario' beschouwen. "Minder zal zeer zware investeringen vereisen en is waarschijnlijk niet de moeite waard." Om de benodigde financiële middelen bijeen te krijgen voor essentiële reparatiewerkzaamheden, zouden de Europese landen hun jaarlijkse uitgaven aan water met meer dan 25% moeten verhogen.
Landbouw, toeristen, schone energie, datacenters
Het grootste slachtoffer van de Europese waterschaarste is de landbouw, die ook de grootste watergebruiker is. De Andalusische olijventeler Pepe Gilabert, die door de geslonken grondwatervoorraden noodgedwongen zijn olijfbomen al moet irrigeren, krijgt maar de helft van het benodigde water. Hij vreest maar 30% van zijn normale opbrengst te kunnen oogsten. Graanboer Hector Lorente weet overeind te blijven door een combinatie van smart farming, waterrecycling en vermindering van mestuitspoeling. "Water is goudstof, dus we gebruiken het slim," zegt hij. Maar lang niet alle boeren zijn zo proactief, en bovendien "neigen overheden boeren te hulp te schieten met watervoorraden of compensatie voor mislukte gewassen als ze worden getroffen door droogte," aldus The Financial Times.
Ook huishoudens en industrieën hebben in toenemende mate dorst. Op betrekkelijk kleine schaal speelt de toeristenindustrie een kwalijke rol. Het Zuid-Franse dorp Callian biedt normaal onderdak aan 4.000 inwoners, maar die hebben samen wel 1.000 privé-zwembaden, schreef de Financial Times in mei. Een hotelbaas uit Nice werd aan de schandpaal genageld omdat hij suggereerde dat toeristen niet gevraagd zou moeten worden om water te besparen, "omdat dit hun plezier aan de Rivièra zou bederven".
Van een andere orde is de dorst van de energie-industrie. De hoeveelheid water die nodig is voor stroomopwekking, waterstofelektrolyse, koeling van kerncentrales en koolstofopvang loopt in 2050 vermoedelijk tegen de 58 miljard kubieke meter per jaar - ongeveer twee keer het huidige drinkwaterverbruik van Europa, aldus de Energie Transitions Commission. En daarbovenop komt nog eens het waterverbruik van datacenters.
Waar te beginnen bij zo'n crisis? Begin maar eens met het verzamelen van gegevens over waar en waarom we met te weinig water zitten, zegt Geoff Townsend van Ecolab.
Maar de droogtes en bosbranden in Zuid-Europa deze zomer maken duidelijk dat Europa kampt met een complex en ingewikkeld probleem van waterschaarste, dat ernstiger wordt naarmate het klimaat verandert. Er komt minder smeltwater uit de Alpen, Uitgedroogde bodems houden de regen die nog wel valt onvoldoende vast. Daardoor raken grondwatervoorraden uitgeput. "Er is geen land in Europa dat kan doen alsof het beschermd is", zegt Xavier Leflaive, van het waterteam in het milieudirectoraat van de OESO, in de Financial Times. "Het grootste deel van het waterbeleid in Europa stamt uit tijden van overvloed. Ze moeten nu worden hervormd om met de nieuwe realiteit van schaarste te reflecteren." Leflaive voorziet "heel lastige en politiek moeilijke hervormingen."
Ondanks de waterschaarste is Europa "onverschillig". Gemiddeld gaat 25% van het drinkwater verloren door lekkende leidingen volgens de brancheorganisatie EurEau. Het meeste drinkwater lekt weg in Bulgarije, Roemenië en Italië. In Rome gaat zelfs 42% van het drinkwater verloren. In Nederland hebben we weinig last van lekkende pijpleidingen, vermoedelijk omdat we in ons land het beste snappen dat water dat niet via de watermeter stroomt, geen geld oplevert.
Volgens Leflaive van de OESO heeft het financieel gezien geen zin om elk lek te repareren en moet je een verliespercentage van ongeveer 10% van het water als een 'best-case scenario' beschouwen. "Minder zal zeer zware investeringen vereisen en is waarschijnlijk niet de moeite waard." Om de benodigde financiële middelen bijeen te krijgen voor essentiële reparatiewerkzaamheden, zouden de Europese landen hun jaarlijkse uitgaven aan water met meer dan 25% moeten verhogen.
Landbouw, toeristen, schone energie, datacenters
Het grootste slachtoffer van de Europese waterschaarste is de landbouw, die ook de grootste watergebruiker is. De Andalusische olijventeler Pepe Gilabert, die door de geslonken grondwatervoorraden noodgedwongen zijn olijfbomen al moet irrigeren, krijgt maar de helft van het benodigde water. Hij vreest maar 30% van zijn normale opbrengst te kunnen oogsten. Graanboer Hector Lorente weet overeind te blijven door een combinatie van smart farming, waterrecycling en vermindering van mestuitspoeling. "Water is goudstof, dus we gebruiken het slim," zegt hij. Maar lang niet alle boeren zijn zo proactief, en bovendien "neigen overheden boeren te hulp te schieten met watervoorraden of compensatie voor mislukte gewassen als ze worden getroffen door droogte," aldus The Financial Times.
Ook huishoudens en industrieën hebben in toenemende mate dorst. Op betrekkelijk kleine schaal speelt de toeristenindustrie een kwalijke rol. Het Zuid-Franse dorp Callian biedt normaal onderdak aan 4.000 inwoners, maar die hebben samen wel 1.000 privé-zwembaden, schreef de Financial Times in mei. Een hotelbaas uit Nice werd aan de schandpaal genageld omdat hij suggereerde dat toeristen niet gevraagd zou moeten worden om water te besparen, "omdat dit hun plezier aan de Rivièra zou bederven".
Van een andere orde is de dorst van de energie-industrie. De hoeveelheid water die nodig is voor stroomopwekking, waterstofelektrolyse, koeling van kerncentrales en koolstofopvang loopt in 2050 vermoedelijk tegen de 58 miljard kubieke meter per jaar - ongeveer twee keer het huidige drinkwaterverbruik van Europa, aldus de Energie Transitions Commission. En daarbovenop komt nog eens het waterverbruik van datacenters.
Waar te beginnen bij zo'n crisis? Begin maar eens met het verzamelen van gegevens over waar en waarom we met te weinig water zitten, zegt Geoff Townsend van Ecolab.
