Het is 'het ergste vogelgriepseizoen ooit'. Meer dan 46 miljoen vogels werden alleen al in Europa geruimd sinds de jongste hoogpathogene vogelgriep in oktober zijn intrede deed en Nederland zijn pluimvee moest ophokken.

Volgens overheidsinstellingen gaat het bij ons dit seizoen al om 3 miljoen geruimde legkippen, vleeskuikens, opfokleghennen, vleeseenden, kalkoenen, sierkippen en watervogels uit besmette stallen, en nog eens 700.000 soortgenoten uit voorzorg.

Van seizoensziekte naar endemie
Hoewel, 'dit seizoen'? Dat vogelgriep tijdens het zomerse broedseizoen nog in Nederland voorkomt is juist heel uitzonderlijk. De vogelgriep was namelijk een ziekte die door trekvogels meegebracht werd.

De vogelgriep circuleert nu het hele jaar door in Europa; het is geen seizoensgebonden bedreiging meer
In juni was die gedachte dan ook reden tot optimisme voor de Amerikaanse pluimveehouderij, schreef FoodSafetyNews: na 40 miljoen dode dieren zou het einde in zicht zijn omdat "het vogelgriepvirus niet overleeft in hete weersomstandigheden. Met het warmere weer zijn er minder meldingen."

Maar ondanks de hittegolven is er helemaal geen sprake van verlichting in Europa. Erger nog, dit jaar zijn ook veel zogeheten standvogels, die helemaal niet trekken, besmet geraakt. Zo vielen er in juni duizenden slachtoffers onder de Nederlandse (en Belgische en Britse) Noordzeevogels.

Een van de recente uitbraken, in Dalfsen, werd waarschijnlijk veroorzaakt door een besmette ooievaar, een vogelsoort die tot dit jaar nog nooit besmet raakte met de vogelgriep. "De ecologie [van de vogelgriep] is in een paar jaar tijd drastisch veranderd," zei viroloog Marion Koopmans in maart. "De vogelgriep circuleert nu het hele jaar door in Europa, het is niet alleen een seizoensgebonden bedreiging. De vogelgriep is permanent aanwezig in de wilde vogelpopulatie." Endemisch heet dat in vaktaal.

Vaccineren?
De meldingen van de afgelopen weken zijn aanleiding voor een nieuwe discussie: waarom gaan we niet vaccineren? In een filmpje op de NOS zeggen verschillende experts dat dé toekomstvaste oplossing een vaccin is. Probleem: volgens de huidige regelgeving mogen producten van gevaccineerd pluimvee niet geëxporteerd worden. Van de productie van de Nederlandse pluimveehouderij gaat 75% naar het buitenland, zowel eieren als vlees. Maar er zijn nog meer gevaren. Tot nu toe bedreigde het virus voornamelijk vogels. Maar er zijn ook zoogdieren met vogelgriep besmet geraakt en het risico op (dodelijk aflopende) besmetting van de mens bestaat wel degelijk. En dán zijn de poppen pas echt aan het dansen.

Ondertussen kiest de Franse overheid voor een heel andere aanpak. In Frankrijk treft de vogelgriep met name de ganzen- en eendenfokkerij, met de foie gras als boegbeeld van het probleem. Dit 'seizoen' werden er al ruim 16 miljoen ganzen- en eenden ('palmipèdes') geruimd en ook de Fransen zijn er voor beducht dat de 'épizootie' van vogels overslaat op mensen.

Frans aanvalsplan
Eind juli lanceerde de Franse overheid daarom een actieplan om de vogelgriepcrisis aan te pakken. Zo krijgen de getroffen pluimveehouders een schadevergoeding waarvoor in totaal €760 miljoen is uitgetrokken.

Verder adviseert de gezondheidsautoriteit ANSES om "de bezettingsdichtheid en het aantal eenden per bedrijf tijdens de risicoperiode drastisch verminderen, evenals de verplaatsingen van dieren en de transportafstanden." Een reductie van de veestapel dus, tot onrust van de openlucht-eendenfokkers van boerenvakbond Conféderation paysanne, die stellen dat het in het (economisch) belang is van de ketenpartijen maar voorbij gaat aan de gezondheidsprobleem waar het endemisch wordende virus hen mee confronteert. Ophokken heeft de 1.400 uitbraken en de bijna 20 miljoen geruimde dieren immers niet kunnen voorkomen.

De Franse overheid pakt verder door: er komen 'detectie-kits' en tests op de bedrijven zelf, om een besmetting in een vroeg stadium vast te kunnen stellen. Maar het allerbelangrijkste nieuws is dat de Franse overheid een experiment start met vaccineren. Als alles goed gaat, komt het vaccin dan vanaf de zomer van 2023 beschikbaar. Zo ver is Nederland nog lang niet.



Dit artikel afdrukken