Volgens NGO’s moet de NVWA diepvriesvloot beter controleren, maar van de rechter hoeft dat niet

"De Nederlandse autoriteiten hebben signalen dat er binnen de Nederlandse visserijsector wordt gefraudeerd en dat regels mogelijk structureel niet worden nageleefd," schrijven ClientEarth en de Low Impact Fishers of Europe (LIFE) in een persbericht.

Het is maar hoe je het oordeel van de rechtbank interpreteert. Feitelijk blijken de twee organisaties in het ongelijk gesteld. "De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) hoeft niet extra te controleren of handhaven op overbevissing, omdat daarom is verzocht door milieuorganisaties. De rechtbank Den Haag heeft de beroepen ongegrond verklaard," meldt namelijk de Rechtbank Den Haag.

Hoe zit het?

Al in 2021 dienden ClientEarth en LIFE een handhavingsverzoek in bij de NVWA, naar aanleiding van een artikel in De Groene Amsterdammer dat problemen en fraudemogelijkheden signaleerde bij het Nederlandse visserijcontrolesysteem op de aanlandingen van met name de grote vriestrawlers. Volgens de organisaties zette de NVWA daarmee de deur wagenwijd open voor visfraude en overbevissing, in strijd met de Europese regelgeving. Het verzoek werd afgewezen, omdat LIFE (kleine vissers) geen belanghebbende was en ClientEarth het handhavingsverzoek te breed en te weinig concreet had geformuleerd.

Na een bezwaarschrift en een laatste waarschuwing stapten de organisaties naar de bestuursrechter. Die deed vorige week uitspraak: "De minister heeft het handhavingsverzoek van ClientEarth op de juiste wijze beoordeeld. De minister mocht het verzoek niet-ontvankelijk verklaren omdat het niet specifiek genoeg is. Het verzoek gaat over misstanden in de gehele visserijsector en niet over een overtreding van een specifiek bedrijf," oordeelt de Haagse rechtbank.

Daarmee is de kous af, zou je denken. Maar volgens het persbericht van ClientEarth en LIFE is dat juist niet het geval.

In de uitspraak staat namelijk dit:
6.2 (..) Niet betwist is dat de NVWA signalen heeft dat binnen de Nederlandse zeevisserij wordt gefraudeerd en dat regels mogelijk structureel niet worden nageleefd. Ook wordt niet betwist dat het toezicht op die regels niet aan de daarvoor geldende normen voldeed en dat de Europese Commissie daarom een inbreukprocedure heeft gestart. Daarmee is het handhavingsverzoek echter nog niet voldoende toegespitst op concrete overtredingen en overtreders.

ClientEarth en LIFE lijken de uitspraak te willen aangrijpen om het probleem van de illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij te tackelen. Dat is een mondiaal en essentieel probleem dat door Christien Absil op Foodlog uitgebreid aan de orde gesteld is.

Met het Gemeenschappelijk Visserijbeleid pakt de EU overbevissing aan door het instellen van visquota en toezicht door registratie van alle aangelande vis. Artikel 5, lid 3, van de EU-visserijcontroleverordening legt lidstaten de verplichting op voldoende middelen en structuren in te zetten voor effectieve controle. In Nederland is de NVWA met die taak belast. Het lijkt erop dat ClientEarth en LIFE de - ook door Absil erkende - haperende controle door de NVWA als een noodgreep gebruiken om maar aandacht te vragen voor overbevissing.

Moet dat nou over de rug van de NVWA? "We vertrouwen er doorgaans op dat de autoriteiten ervoor zorgen dat wat we kopen en eten geen illegale schade heeft toegebracht aan mens en natuur," zegt Nils Courcy, advocaat visserijzaken bij ClientEarth. "Gevallen als deze tonen aan dat dat vertrouwen misplaatst kan zijn." Maar dat wantrouwen jut je te veel op, zegt de rechter met zoveel woorden, als er geen frauduleuze vriespraktijken in Nederland worden aangeland om de eenvoudige reden dat de vermoedelijke of potentiële daders niet in onze havens aanlanden.