Op deze eerste Unielijst staan 37 dier- en plantsoorten die binnen de EU onder een strikt 'uitsterf en uitroeiingsregime' vallen. De lijst maakt onderdeel uit van verordening 1143/2014, die bepaalt dat het bezit, kopen, verkopen, fokken, kweken, transporteren, importeren en exporteren van de soorten op de lijst verboden is. Voor iedereen, van particulieren en bedrijven tot dierentuinen, opvangcentra en hortussen.

Rivierkreeften en wolhandkrab
Op de lijst: de Californische rivierkreeft (Pacifastacus leniusculus), Geknobbelde Amerikaanse rivierkreeft (Orconectus virilis), Gevlekte Amerikaanse rivierkreeft (Orconectus limosus), Marmerkreeft (Procambarus fallax f. virginalis.) en Rode Amerikaanse rivierkreeft (Procambarus clarkii), die 's zomers 90% van de vangsten uitmaakt. Ook de Chinese wolhandkrab (Eriocheir sinensis) komt er op voor.

Beheersplan nog niet klaar
Omdat het een Europese verordening betreft, gaan de regels 20 dagen na publicatie, dus per 3 augustus a.s. in zonder dat opname in nationale regelgeving nodig is. Wil een land iets anders, dan kan het een beheersplan opstellen. Dat wilde Nederland ook wel. Toen duidelijk werd dat de invulling van de regeling er aan zou komen, ging begin dit jaar een werkgroep onder leiding van Economische Zaken dan ook aan de slag. Ze zijn alleen ingehaald door de realiteit: het beheersplan is nog niet klaar. Volgens André Blokland betekent dat dat hij zijn fuiken en korven wel aan de wilgen kan hangen.

'Top spartelkwaliteit'
André Blokland is de voortrekker van de rivierkreeftjesvisserij in Nederland. Hij maakt zich al enkele jaren sterk om samen met andere binnenvissers op rivierkreeftjes te vissen en de beestjes - levend - in 'top spartelkwaliteit' aan de groothandel en restaurants aan te leveren. Verreweg de meeste rivierkreeftjes die wij in Nederland eten, en zeker die in de supermarkten te koop zijn, komen uit China. Dat is Blokland een doorn in het oog.

'Swamps of the Netherlands'
Blokland heeft van de handel in zoetwaterschaaldieren zijn hoofdactiviteit gemaakt. Hij ziet in het Groene Hart, waar al die rode, geknobbelde, gestreepte en gevlekte rivierkreeftjes welig tieren, de 'swamps of the Netherlands', naar het voorbeeld van de Amerikaanse 'swamps' in het zuidoosten van de VS waar je niemand een groter genoegen kunt doen dan hem of haar uit te nodigen voor een 'Louisiana crawfish boil'. Daar gaat in de handel in rivierkreeftjes zeker $120 miljoen per jaar om en dat succes zou Blokland graag in de Nederlandse polder willen evenaren.

Maar sinds hij lucht kreeg van de Europese plannen, kan hij het niet meer over zijn hart verkrijgen zijn collega-vissers of handelaren nog te enthousiasmeren. Investeringen in de spartelverse delicatessen staan stil, geïnteresseerde kopers (uit China, natuurlijk) worden afgewimpeld. Want zolang Nederland geen beheersplan of beleid heeft, geldt vanaf 3 augustus een verbod.

Zijlijn
De afgelopen maanden spraken ambtenaren, rivierkreeftenexperts, de NVWA en visserij-vertegenwoordigers met elkaar. De handel was er niet bij. Dat steekt Blokland. Hij volgde de ontwikkelingen vanaf de zijlijn en met de nodige scepsis. Want wat nou, 'invasief'? "Bij mij en mijn relaties zijn ze juist erg geliefd en sommige genoemde soorten komen al meer dan 50 jaar in de EU voor. Ongewenst en invasief zijn beide termen die te onpas zijn gebruikt door.. wie?", vraagt Blokland veelbetekenend.

De conceptversies van het beheerplan baren hem zorgen. De rode draad is 'ontmoediging' voor de binnenvisser, zeg hij. "Mij is voorgehouden dat een verruiming van vangstmogelijkheden en zo de inzet gaat zijn. Het EU-verbod zou worden gecompenseerd door NL-beleid waarin visserij en benutting een prominente rol zou gaan krijgen." Maar in het laatste concept ziet hij dat niet terug. En dus is hij vanaf 3 augustus een 'illegale' visser. Van een gedoog- of overgangsperiode is geen sprake, dus kan eenieder hem bij de NVWA rapporteren of een proces aandoen. "Ik ga vanaf 3 augustus maar met pensioen", verzucht hij.

Commercieel bevissen is enige effectieve beheersmaatregel
Toch lijkt de soep minder heet gegeten te worden dan hij wordt opgediend. Ja, Blokland heeft op een aantal punten gelijk, zegt Ivo Roessink van het Wageningse milieu-onderzoeksinstituut Alterra en lid van de beleidsvoorbereidende groep. Op 3 augustus is het beheersplan niet rond. En dus geldt de strikte Unielijst. "Maar in de nieuwste conceptversie is wel degelijk een centrale rol voor de commerciële visserij op rivierkreeftjes weggelegd", volgens Roessink. Dat blijkt namelijk "de enige beheersmaatregel te zijn die effectief is om de exoot te bestrijden. Met bedrijven vallen bovendien afspraken te maken en is handhaving te regelen op een niveau dat voor particulieren onhaalbaar is."

En die overgangs- of gedoogperiode dan? Daar is inderdaad niet in voorzien, zegt ook Arjan Heinen, die namens netVISwerk, de belangenorganisatie Binnenvisserij en Kleinschalige Kustvisserij wel aan tafel zat. In de werkgroep is besproken dat de huidige vissers en restaurateurs zich geen zorgen hoeven te maken dat de NVWA of een rechter hun activiteiten 'illegaal' zullen verklaren. Als exploitatie de beste manier van bestrijding is, kan Blokland dus voorlopig nog niet met pensioen.

Het is wel de hoogste tijd dat de beleidsvoorbereiders hem dat persoonlijk duidelijk maken. Hoe is het immers mogelijk dat beleid dat op 3 augustus ingaat, nu nog met zoveel onduidelijkheid is omgeven voor de belangrijkste schakel in de keten? Ondanks herhaalde verzoeken daartoe, vertelt Heinen, heeft de NVWA nog steeds geen briefje gestuurd waarmee Blokland en de zijnen bij eventuele handhavingsperikelen kunnen aantonen dat de overheid aan vrijwarend beleid werkt. Hij speurt naar degenen binnen EZ en de NVWA die dat zouden kunnen doen. De hoofdrolspelers blijken namelijk op vakantie - tot 8 augustus.

Ik begrijp Blokland wel: hij is het vertrouwen in de overheid kwijt. Voor je het weet, grijpt de NVWA sinds kort hard in.

Dus overheid: doe even een telefoontje naar Blokland en bevestig in een mailtje of brief wat u in dat gesprek gaat zeggen.
Dit artikel afdrukken