Er is in Nederland geen sprake van gezondheidszorg maar van ziekenzorg. Artsen en andere professionals zijn getraind om zieke mensen beter te maken, maar niet om ze gezond te houden.

Pijl verwoordt het plastisch: “Mensen die vroeger doodgingen aan ziektes die ontstaan door verkeerde erfelijke aanleg, gaan niet meer dood. Ze worden door de geneeskunde in leven gehouden. In combinatie met onze veranderde leefstijl hebben we zo steeds meer zieken. De geneeskunde heeft fantastisch mooie dingen gebracht, maar werkt op deze manier als het ware tegen de evolutie in.”

Industriële revolutie
Die leefstijl veranderde vooral na de industriële revolutie. Vanaf dat moment zijn allerlei soorten voedsel in ruime mate beschikbaar en kunnen mensen hun biologische drift - bijvoorbeeld de behoefte aan zoet - maximaal bevredigen. Daar komt ook nog eens bij dat we nauwelijks meer hoeven te bewegen om aan voedsel te komen. “De veranderingen in de maatschappij gaan veel te snel voor onze biologische opmaak,” zegt Pijl.

Combinatie van leefstijl en aanleg
Nu komt er een ‘tsunami van ziektes’ op ons af, terwijl die grotendeels te voorkomen zijn. Veel van de ziektes hangen samen met leefstijl, in combinatie met een erfelijke aanleg. Pijl: “Niet iedereen wordt ziek van de manier waarop wij leven. Welke ziekte je krijgt is afhankelijk van erfelijk materiaal. We weten dat bijvoorbeeld dat voeding een rol speelt bij reumatoïde artritis. In onderzoeken hebben we gezien dat als mensen met reuma een tijd heel weinig eten, de ontstekingen heel duidelijk afnemen. Wat het mechanisme hierachter is weten we nog niet, maar het is een goedkope en fantastische manier om zo’n ziekte rustig te krijgen.”



Er moet een economie ontstaan waarin geld verdiend wordt met het gezond houden van mensen omdat de kosten van leefstijlziekten straks niet meer op te brengen zijn
Veranderingen in industrie en politiek
Een verandering in het aanbod van de voedingsmiddelenindustrie kan voedingsgerelateerde ziektes terugdringen, denkt Pijl. Tegelijk signaleert hij dat uit de industrie het vraagstuk wel erkennen, maar vervolgens volstaan met de mededeling dat het 'heel complex' is om veranderingen teweeg te brengen. "Dat betekent alleen niet dat er niets moet gebeuren”, zegt Pijl.
Ook op politiek niveau ziet hij graag een andere houding. “Het huidige politieke stelsel is erg gericht op eigen verantwoordelijkheid en vrijheid en dat maakt dat er geen substantiële veranderingen plaatsvinden. Als je werkelijk iets wilt veranderen moet je als maatschappij afspraken maken en misschien wel doorvoeren op Europees niveau.”

Ziekmakende maatschappij
Het concept dat de arts afwacht tot de zieke patiënt in de spreekkamer zit en dan de verantwoordelijkheid van de zieke overneemt, noemt Pijl niet meer van de 21e eeuw. Artsen en andere professionals in de gezondheidszorg moeten preventief gaat denken en doen. Politici moeten veel duidelijker te horen krijgen dat onze maatschappij burgers ziek maakt. Er moet een economie ontstaan waarin geld verdiend wordt met het gezond houden van mensen omdat de kosten van leefstijlziekten straks niet meer op te brengen zijn.

Het veranderen van dit hele systeem is geen sinecure. Pijl: “Ik weet dat een heleboel mensen grote moeite hebben met wat ik zeg. Die willen niet dat de maatschappij zich bemoeit met hoe ze hun leven inrichten. Maar tegelijkertijd verwachten ze wel van de maatschappij dat die voor ze zorgt als ze kanker krijgen. Dat is een tamelijk egoïstisch standpunt, dat kan niet meer. De verantwoordelijkheid voor gezondheid moet echt worden teruggelegd bij de mensen zelf.”
Dit artikel afdrukken