Dat principe is al ontelbare malen bevestigd sinds Wilbur Atwater (1844-1907) de indirecte calorimetrie uitvond. Weinigen twijfelen nog aan het beginsel van de energiebalans. Maar deze theorie verklaart niet waaróm mensen overeten. Dat zou Gary Taubes' insuline-koolhydraathypothese van gewichtstoename wel kunnen. Deze hypothese, hier verder afgekort tot de insulinehypothese, zou de obesitasepidemie wel kunnen verklaren.
'Vetzucht is een insulinestoornis'
Insuline is een hormoon dat betrokken is bij het opslaan van vet in de vetcellen. Naar verluidt, heeft dr. Wilhelm Falta als eerste in 1923 geopperd, dat vetzucht een insulinestoornis is. Als de insulineconcentraties in het bloed hoog zijn, dan neemt de vetopslag toe en de vetverbranding af. Het is duidelijk hoe een dergelijk hormoon snel een slechte reputatie kan krijgen bij een slankminnend publiek. Aangezien het eten van koolhydraten (suikers) de productie van insuline stimuleert, zijn koolhydraten onlosmakelijk deel gaan uitmaken van de vervettende as van kwaad.
Het vet zou door de insuline worden 'gegijzeld' en aangezien de rest van het lichaam daardoor energie onthouden wordt, blijft men etenDe gezaghebbende journalist Gary Taubes populariseerde deze hypothese met zijn boek 'Good Calories, Bad Calories'. De obesitasepidemie zou volgens Taubes niet een kwestie van een toename in calorieën zijn, maar van koolhydraten. Het vet zou door de insuline worden 'gegijzeld' en aangezien de rest van het lichaam daardoor energie onthouden wordt, blijft men eten. Volgens sommige voorstanders van deze hypothese zou het minderen van koolhydraten ook nog eens leiden tot een hogere energie-uitgifte.
20 calorieën per dag
Taubes is niet alleen journalist, maar ook een activist. Hij schrijft, spreekt en organiseert. In een van zijn blogs refereert hij aan een hoofdstuk, 'The significance of twenty calories a day', uit zijn nieuwe boek. Daarin stelt hij dat het heel gemakkelijk is om 20 kcal per dag te overeten, want dat gaat uiteindelijk maar om een of twee hapjes aan voedsel of een paar slokken frisdrank extra. Met die 20 kcal bij elkaar opgeteld zou je na 20 jaar zo'n 20 kg zwaarder zijn, als je aanneemt dat een pond vet 3.500 kcal is.
Taubes verwondert zich over het gegeven, dat zowel slanke als obese mensen jarenlang hetzelfde gewicht kunnen behouden, aangezien 20 kcal minder is dan 1 procent van de gemiddelde daginname. Hij vraagt zich af waarom niet iedereen dik is, aangezien het wel heel gemakkelijk is om ongemerkt over je daginname heen te schieten. Hij vindt de suggestie, dat obesitas een kwestie van overeten is, daarom te simpel. Dan zou immers iedereen te dik moeten zijn. Omdat dat niet zo is, zoekt hij de verklaring in zijn hormoon-gedreven insulinehypothese.
Taubes vindt de suggestie, dat obesitas een kwestie van overeten is, daarom te simpel. Dan zou immers iedereen te dik moeten zijn. Omdat dat niet zo is, zoekt hij de verklaring in zijn hormoon-gedreven insulinehypothese.'Het zelfremmend effect van gewichtsfluctuatie'
Hoewel zijn verwondering alleszins plausibel klinkt, blijkt uit zijn voorbeeld dat hij de energiebalans niet begrijpt of verkeerd presenteert. In zijn gesimplificeerde weergave van de energiebalans houdt hij geen rekening met de energiekosten voor toegenomen massa. Als mensen iets zwaarder worden, dan neemt hun energiebehoefte om het 'nieuwe' lichaam te onderhouden en te verplaatsen eveneens toe. Weldra zullen deze meeruitgaven de 20 kcal overstijgen en bereikt men een nieuw evenwicht. Ik weet eerlijk gezegd niet of er een naam is voor, maar ik noem dit fenomeen 'het zelfremmend effect van gewichtsfluctuatie'.
Het 20 kcal probleem van Taubes is dus helemaal geen probleem. Het is gewoonweg niet mogelijk om dik te worden van 20 kcal extra. Aangezien het zelfremmend effect twee kanten uitwerkt, kan het gewicht zonder tussenkomst van hormonen of uitzonderlijke calorietelvaardigheden, jarenlang binnen een bepaalde bandbreedte blijven. Je hebt namelijk een flink exces aan calorieën nodig om buiten deze bandbreedte te treden. Hoeveel dat is, kun je het beste vragen aan échte experts van de energiebalans, zoals de Amerikaanse onderzoeker Kevin Hall.
Gevalideerd model
Dr. Kevin Hall en zijn collegae zijn experts op het gebied van de energiebalans en werken al jaren aan wiskundige modellen om menselijke gewichtsfluctuaties te voorspellen. Zij kijken naar allerlei factoren. Van de aanmaak van nieuw vet tot weefselafbraak. Ook het zelfremmend effect van gewichtsfluctuatie nemen ze mee in hun modellen. Die voorspellen dat een jonge vrouw met een BMI van 23 (normaal gewicht) dagelijks 370 kcal moet overeten om 20 jaar later op een BMI van 29 (bijna obees) uit te komen.
Die 370 kcal is aanzienlijk meer dan de 20 kcal die Taubes oppert en blijkt nodig om buiten de bandbreedte te treden. Hall heeft ook kunnen onderbouwen, dat de gemiddelde Amerikaan in 2009 zo'n 500-600 kcal meer per dag at dan in 1970 zonder dat het koolhydratengehalte relatief is toegenomen. Daarmee is de obesitasepidemie gemakkelijk te verklaren en hoeven we niet uit te wijken naar een alternatieve theorie. Het voorspellende model is gebaseerd op tientallen hypo-, eu- en hypercalorisch gecontroleerde experimenten en daarna meerdere malen onafhankelijk gevalideerd. Het model van Hall voorspelt dus consistent en het interessante is natuurlijk dat ook de insulinehypothese is geëvalueerd, maar geen plaats heeft gekregen in het model. Taubes ontkent ook niet dat een hypocalorisch dieet leidt tot afslanken, maar volgens hem komt dat niet door de negatieve energiebalans. Als je minder eet, dan zul je automatisch ook koolhydraten minderen en daarmee ook de insulineniveaus in het bloed verlagen. Mogelijk zorgt de afname van koolhydraten voor het slankmakend effect, veronderstelt Taubes.
Empirisch bewijs voor onjuistheid insulinehypothese
Die hypothese van Taubes is echter onwaarschijnlijk. Al in 1971 werden jonge obese vrouwen opgenomen, waarna ze gewichtsstabiel werden gehouden of juist in een hypocalorische situatie werden gemanoeuvreerd. Het interessante is dat de insulineniveaus alle richtingen uitvlogen, terwijl het gewicht een duidelijke caloriegerichte respons vertoonde. Als insuline de dominante oorzaak is van vervetting, dan zou dat niet gebeuren. In een ander interessant onderzoek hadden deelnemers ongelimiteerd toegang tot een milkshake-achtige machine met een mengsel van 50% koolhydraten, 15% eiwit en 35% vet. De machine hield de daadwerkelijke afname nauwkeurig bij. Als insuline daadwerkelijk het vet zou gijzelen, dan zouden alle deelnemers moeten aankomen. Ze bleven echter op gewicht of slankten af. Een deelnemer raakte zelfs ruim 30 kg kwijt in 70 dagen. Belangrijk om op te merken is dat het eerste onderzoek gebaseerd is op calorierestrictie, terwijl de ander juist ad libitum (naar eigen behoefte) is. Beide onderzoeken leveren, net als talloze andere onderzoeken uit de vorige eeuw, empirische resultaten op die in strijd zijn met wat de insulinehypothese voorspelt.
In een theatrale zet, die briljant of bizar genoemd mag worden, vragen zij dr. Kevin Hall om het nieuwe onderzoek te leidenTaubes wil niet van opgeven weten
De activist in Taubes weet van geen ophouden en wil zijn hypothese, die al flinke krassen vertoont door empirische botsingen, nog eens toetsen. Hij weet veel mensen te mobiliseren en ook de charismatische dr. Peter Attia aan zich te binden. Samen zetten zij een stichting op, NuSI (Nutritional Science Initiative) en weten naar verluidt 50 miljoen dollar binnen te slepen voor onderzoek. In een theatrale zet, die briljant of bizar genoemd mag worden, vragen zij dr. Kevin Hall om het nieuwe onderzoek te leiden.
De opzet van het onderzoek is goedgekeurd door Taubes. Het gaat om 17 deelnemers die een maand lang op 25% koolhydraten (mediumcarb) leven, gevolgd door een maand met slechts 5% (lowcarb) van diezelfde macronutriënt. Het eiwitgehalte blijft in beide fases gelijk. Als de insulinehypothese klopt, dan zou er meer vet verloren moeten gaan bij het lagere koolhydratengehalte. Het experiment is inmiddels afgerond en in een spraakmakend interview valt uit de mond van Hall op te tekenen, dat de insulinehypothese nu wel definitief gefalsificeerd is.
Protesten
Critici van Kevin Hall, waaronder Michael Eades en David Ludwig, spreken er schande van en noemen Hall bevooroordeeld. Daarnaast maken zij zaak van het gegeven dat de dagelijkse energie-uitgave in de lowcarb-fase 100 kcal hoger is, een zogenaamd metabool voordeel. Beiden verwijzen naar een onderzoek van Ludwig waar dit effect al eerder is geobserveerd. Dat onderzoek heeft echter teveel beperkingen, waaronder het niet handhaven van het eiwitgehalte tussen de twee diëten. In het huidige onderzoek duurt de verhoogde energie-uitgave slechts een week en speelt daarom geen rol van betekenis. Veel interessanter is dat de vetverbranding na die week vertraagt en dat het extra gewichtsverlies gevolg is van afbraak van vetvrije massa, niet van vet. Taubes onthoudt zich van direct commentaar en Attia heeft inmiddels, zonder aankondiging of nadere toelichting, de stichting verlaten.
Als lowcarb diëten werken, dan kan het mechanisme niet verklaard worden aan de hand van de insulinehypothese'Taubes versus Hall'
Het NuSI onderzoek is nog niet gepubliceerd, maar dat maakt weinig verschil. De zaak 'Taubes versus Hall' draait namelijk niet om dit meest recente experiment. Het experiment is het equivalent van een experiment, waarin getoetst wordt of met een parachute uit een vliegtuig springen veiliger is dan zonder parachute. Ook dat is nooit zo specifiek gecontroleerd getest, maar een tsunami aan indirect bewijs maakt dat ook overbodig.
Decennia aan bewijsvoering en het gecombineerde werk van Hall maken verder onderzoek naar de insulinehypothese eveneens overbodig. Als lowcarb diëten werken, dan kan het mechanisme niet verklaard worden aan de hand van de insulinehypothese. Er zijn inmiddels zoveel meer en betere hypotheses om de obesitasepidemie te verklaren dat het Hall/Taubes experiment zinloos is als verificatie- of falsificatietoets voor de insuline-koolhydraathypothese. Je mag immers niet wegkijken van de veel sterkere bewijzen in het voordeel van de gedachte dat teveel calorieën ons dik maken.
Chi L. Chiu is BOvV-lid, vitaliteitscoach en vitaliteitstherapeut.
Op 6 december krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Er was al nul komma nul bewijs voor de koolhydraat-insulinehypothese van gewichtstoename en inmiddels is duidelijk dat NuSI, veruit de meest gezaghebbende propagandamachine van de lowcarb dogma, in een vrije val is geraakt. Dit heb ik al in het artikel gesuggereerd.
"the organization lands on the field like a giant unsocialized toddler and goes belly-up within a few years with little to show for the endeavor."
A “Big Bet” Grant to a Baby Nonprofit Goes Awry
En in Wired:
"AS 2015 TURNED into 2016, the relationship between the EBC researchers, NuSI, and the Arnold Foundation deteriorated even further. At the end of December, Attia quietly resigned from the organization. Sources close to him say he was unhappy being a full-time fundraiser; he wanted to get back to research."
THE COLLAPSE OF A $40 MILLION NUTRITION SCIENCE CRUSADE
Er zijn twee onderzoeken uit de NuSI koker gekomen en beiden halen ze de koolhydraat-insulinehypothese onderuit.
Het is bizar dat we nog steeds aan debatteren zijn over macronutrienten. Het is zo 20e eeuw!
Fred-Jan Pels #56
Je schrijft (cursief):
Deze discussie gaat er wat mij betreft om of het ontstaan van overgewicht in de algemene populatie verklaard kan worden door een toename van de hoeveelheid koolhydraten in de voeding alleen, of moet deze verklaard worden door een toename van het totaal aantal calorieën.
Er bestaat nog een derde altenatief; koolhydraten, in het bijzonder suiker, verzadigen niet, waardoor totale calorieconsumptie toeneemt. Het lichaam wil doorgaan met consumeren totdat er genoeg van een andere nutrient (eiwit?) binnen is gekomen.
Persoonlijk vind ik dit een aantrekkelijk hypothese.
Waarom is de gemeten TEE (Total Energy Expenditure) van mensen met overgewicht hoger dan die van mensen zonder overgewicht?
Waarom is dat strijdig met Taubes? Vooral omdat Taubes juist postuleert dat er evenwicht is, alleen op 'te hoog' (te dik) niveau.
Is het een logische redenatie dat gewicht stabiele mensen een energie inname hebben dat in de orde van grootte ligt als hun gemeten TEE?
Wat is hier het probleem? TEE past zich aan bij de calorie consumptie. Dat is een volledig wetenschappelijke stelling.
Als gewichtstoename voornamelijk te wijten is aan de consumptie van koolhydraten. Hoe verklaar je dan het gegeven dat in overvoedingsstudies nu juist blijkt dat de calorieën uit vet met de grootste efficiëntie worden opgeslagen?
Afgezien van diverse methodologsche problemen (met het meten van wat er met die calorieen gebeurt) en de vraag of zulke studies wel extrapoleerbaar zijn naar real-life:
-Zie mijn stelling dat koolhydraten niet verzadigen: als dat klopt, forceer je hier een onnatuurlijk mechanisme (overeten na verzadiging).
-Als hyperinsulinemie vetopslag veroorzaakt, dan zorgt de insuline die gemaakt wordt wordt in reactie op de koolhydratencomponent, ook voor opslag van de vetcomponent.
Aanvulling:
Het BMR (Basal Metabolic Rate) en het RMR (Resting Energy Expenditure) zijn niet erg verschillend.
Conceptueel wel (zo begrijp ik het):
BMR is het absolute minimum; een lagere MR kan niet (dat heet dan: dood).
RMR is geen minimum. Het is de MR terwijl er geen fysieke activiteit is. Het verschil tussen RMR en BMR is mn thermogenese door de lever, en die thermogenese is niet constant.
Hanny Roskamp #54 Grappig. Ik heb Taubes ook gelezen en vind helemaal niet dat zijn theorie grote flaws vertoont. Ik zie een controversiele hypothese, waarvan sommige onderdelen robuuster zijn dan andere. Bovendien; ook zonder insuline zijn er mechanismes te verzinnen waarom koolhydraten dikmakend zijn.
Martijn#53
Het BMR (Basal Metabolic Rate) en het RMR (Resting Energy Expenditure) zijn niet erg verschillend. Het RMR wordt onder minder strenge voorwaarden bepaald en is dus iets minder accuraat.
De discussie (althans de mijne) gaat niet over afvallen, of over koolhydraat restrictie als geschikt middel om af te vallen.
Deze discussie gaat er wat mij betreft om of het ontstaan van overgewicht in de algemene populatie verklaard kan worden door een toename van de hoeveelheid koolhydraten in de voeding alleen, of moet deze verklaard worden door een toename van het totaal aantal calorieën.
Als het mogelijk zou moeten zijn om (ernstig) overgewicht te ontwikkelen zonder in totaal meer calorieën tot je te nemen maar slechts door het te hoge aandeel van koolhydraten daarvan. Rijzen bij mij de volgende vragen op.
Waarom is de gemeten TEE (Total Energy Expenditure) van mensen met overgewicht hoger dan die van mensen zonder overgewicht?
Is het een logische redenatie dat gewicht stabiele mensen een energie inname hebben dat in de orde van grootte ligt als hun gemeten TEE?
Als gewichtstoename voornamelijk te wijten is aan de consumptie van koolhydraten. Hoe verklaar je dan het gegeven dat in overvoedingsstudies nu juist blijkt dat de calorieën uit vet met de grootste efficiëntie worden opgeslagen?
Hanny#54
Er zijn nog steeds genoeg mensen die heilig geloven in de insuline vet hypothese. De vertolkers van deze hypothese doen hun best deze theorie te voorzien van wetenschappelijke onderbouwing zoals Taubes bijvoorbeeld wist te onderbouwen in GCBC dat vetopslag op een koolhydraatarm voedingspatroon niet mogelijk was vanwege een gebrek aan Glycerol 3-phosphate. Een boodschap die hij later desgevraagd wel wat nuanceerde maar naar mijn weten nooit introk.
Op zich is het ook een prettige boodschap. Overgewicht heeft niets te maken met te veel eten, alleen met het eten van het verkeerde voedsel. Je kunt zolang je de koolhydraten maar laag genoeg houdt zoveel blijven eten als je maar wilt. Daarnaast is sporten maar onzin want daar krijg je alleen maar honger van (Taubes).
Het probleem met believers is dat zij vaak alleen maar bereid zijn zich te verdiepen in informatie die hun theorie bevestigd waardoor zij ondanks een grote hoeveelheid tegenstrijdige informatie in hun geloof blijven volharden.