Er is iets geks aan de hand. Terwijl de wereld schreeuwt om meer vlees en de productie daarvan zal toenemen, nadert in Nederland een van de belangrijkste vleessectoren de afgrond. Varkensslachter Vion - 'boergenoteerd' met als enige aandeelhouder boerenkoepel ZLTO - maakte afgelopen week zijn jaarcijfers bekend: 14 miljoen euro netto resultaat op een omzet van 9,5 miljard. Dat is nauwelijks meer dan 1 promille. In werkelijkheid draait het bedrijf inmiddels rood volgens LTO-blad Nieuwe Oogst. Eigenaar ZLTO reageerde openlijk teleurgesteld.
Vion maakt al sinds zijn oprichting in 2003 minieme winsten. Het werd opgericht om de heftige concurrentie tussen slachterijen op te heffen. De geringe winstgevendheid was in eerste aanleg minder belangrijk dan het omkeren van de negatieve spiraal van die concurrentie. Toch begint de situatie nu spannend te worden omdat het bedrijf op zijn vermogen dreigt in te teren. Niettemin geeft de top van het bedrijf aan dat de gevolgde koers - concentratie van de varkensslacht en het maken van concepten zoals het 1-ster varkensvlees in samenwerking met de Dierenbescherming - de juiste is.
Ilona Lesscher van boerenblad Nieuwe Oogst dook in het jaarverslag van VION over 2011 en constateerde dat circa 44 miljoen aan gelegenheidsbaten - uit vrijvallende voorzieningen en latente verplichtingen - bij elkaar is gesprokkeld om de winst niet negatief te laten zijn. Die berekening werd dit weekend teruggetrokken. Hoe roder de cijfers, hoe dramatischer het nieuws moet Lesscher gedacht hebben. Maar zelfs zonder het aanzetten van die cijfers is de situatie al dramatisch genoeg. Het is namelijk niet ondenkbaar dat de koers inderdaad de juiste is, maar dat de marktomstandigheden de koers onmogelijk maken.
Vion is het derde grote voedingsmiddelenconcern van Nederland. Het moet Unilever en Heineken voor laten gaan en laat zelf net FrieslandCampina achter zich.
FrieslandCampina is net als Vion een bedrijf in boerenhanden. De 'aandelen' zijn in handen van een coöperatie van boeren die het beleidsmatige heft in handen van een directie hebben gegeven. FrieslandCampina behaalde € 285 miljoen winst op een kleine 9 miljard omzet in 2011. De in producten vergelijkbare Franse niet boergenoteerde zuivelgigant Danone verdiende ruim 1,7 miljard op een omzet van 19 miljard. Unilever en Heineken boekten omzetten van € 46,5 miljard en 17,1 miljard en boekten daarop nettowinsten van € 4,6 (Unilever) en € 1,4 miljard (Heineken). Daarmee verdiende FrieslandCampina 3% per euro omzet, Danone 9%, Unilever 10%, Heineken 30% . De varkensslachter blijft ver achter. Terwijl FrieslandCampina het vergeleken bij Vion goed lijkt te doen, moet geconstateerd worden dat Danone driemaal zoveel verdient. Net zoveel als een algemeen voedingsmiddelenconcern als Unilever.
De verhoudingen tussen omzet en nettowinst laten zien dat de verhoudingen bij boergenoteerde bedrijven uit de pas lopen met vrije markt bedrijven. In vleesproductie is de situatie dramatisch te noemen. Dat wordt verklaard door de geringe waardetoevoeging. Brouw bier van goedkope grondstoffen als water, hop en granen. Geef er een sterk merk aan en je verdient geld. Maak toetjes van melk en je verdient geld. Helaas moet je er ook melk en kaas bij verkopen waar nauwelijks waarde aan toe te voegen valt. Toch moet je dat omdat je de melk van je aandeelhouders niet kunt weigeren en ze - steeds meer - melk gaan maken. Het zijn net varkenshouders. Boeren maken steeds meer om hun kosten laag te houden, maar kunnen niet op tegen de kostprijzen van productie van elders.
Kijkend naar de winst van FrieslandCampina - een boerencoöperatie die vele merkconcepten, van Mona tot CoolBest, in huis heeft - zou je kunnen denken dat bedrijven die óók te maken hebben met de invloed van primaire productie op hun resultaat het slechter doen, dan bedrijven die vrijelijk overal in de wereld kunnen inkopen. Dat moet iets betekenen. Verwerkers die aan boeren vast zitten raken achterop in winstgevendheid en lopen het risico te verdwijnen. Hun boeren staan reeds op instorten.
FrieslandCampina en zijn rechtsvoorgangers zijn al decennia verder in hun merken- en conceptenaanpak dan Vion en doet het daarom beter. Vergeleken bij het beursgenoteerde Danone blijft echter ook dit dit boergenoteerde bedrijf ver achter. Kan een Vion met zoveel achterstand het redden tegen de overal in de wereld opkomende vleesproductie en de weerstand daartegen in eigen land?
Dat is de vraag die gesteld moet worden. Er zit een politieke vraag aan vast: als we vlees - zelfs maar tot bijvoorbeeld een derde van onze huidige consumptie - willen blijven produceren in Noord-West Europa, dan zal de productieketen daarvan politiek beschermd moeten worden. Anders is het niet ondenkbaar dat die productieketen verdwijnt en wij voortaan in Zuid-Amerika, de VS, China en mogelijk Rusland om de buitengewoon kostbaar wordende restjes moeten bedelen. Die consequentie wordt in Den Haag en Brussel nog nauwelijks begrepen, terwijl het wel eens ouderwets tijd zou kunnen zijn voor een heuse Europese agrofoodpolitiek.
Dit artikel afdrukken
Ilona Lesscher van boerenblad Nieuwe Oogst dook in het jaarverslag van VION over 2011 en constateerde dat circa 44 miljoen aan gelegenheidsbaten - uit vrijvallende voorzieningen en latente verplichtingen - bij elkaar is gesprokkeld om de winst niet negatief te laten zijn. Die berekening werd dit weekend teruggetrokken. Hoe roder de cijfers, hoe dramatischer het nieuws moet Lesscher gedacht hebben. Maar zelfs zonder het aanzetten van die cijfers is de situatie al dramatisch genoeg. Het is namelijk niet ondenkbaar dat de koers inderdaad de juiste is, maar dat de marktomstandigheden de koers onmogelijk maken.
Vion is het derde grote voedingsmiddelenconcern van Nederland. Het moet Unilever en Heineken voor laten gaan en laat zelf net FrieslandCampina achter zich.
FrieslandCampina is net als Vion een bedrijf in boerenhanden. De 'aandelen' zijn in handen van een coöperatie van boeren die het beleidsmatige heft in handen van een directie hebben gegeven. FrieslandCampina behaalde € 285 miljoen winst op een kleine 9 miljard omzet in 2011. De in producten vergelijkbare Franse niet boergenoteerde zuivelgigant Danone verdiende ruim 1,7 miljard op een omzet van 19 miljard. Unilever en Heineken boekten omzetten van € 46,5 miljard en 17,1 miljard en boekten daarop nettowinsten van € 4,6 (Unilever) en € 1,4 miljard (Heineken). Daarmee verdiende FrieslandCampina 3% per euro omzet, Danone 9%, Unilever 10%, Heineken 30% . De varkensslachter blijft ver achter. Terwijl FrieslandCampina het vergeleken bij Vion goed lijkt te doen, moet geconstateerd worden dat Danone driemaal zoveel verdient. Net zoveel als een algemeen voedingsmiddelenconcern als Unilever.
De verhoudingen tussen omzet en nettowinst laten zien dat de verhoudingen bij boergenoteerde bedrijven uit de pas lopen met vrije markt bedrijven. In vleesproductie is de situatie dramatisch te noemen. Dat wordt verklaard door de geringe waardetoevoeging. Brouw bier van goedkope grondstoffen als water, hop en granen. Geef er een sterk merk aan en je verdient geld. Maak toetjes van melk en je verdient geld. Helaas moet je er ook melk en kaas bij verkopen waar nauwelijks waarde aan toe te voegen valt. Toch moet je dat omdat je de melk van je aandeelhouders niet kunt weigeren en ze - steeds meer - melk gaan maken. Het zijn net varkenshouders. Boeren maken steeds meer om hun kosten laag te houden, maar kunnen niet op tegen de kostprijzen van productie van elders.
Kijkend naar de winst van FrieslandCampina - een boerencoöperatie die vele merkconcepten, van Mona tot CoolBest, in huis heeft - zou je kunnen denken dat bedrijven die óók te maken hebben met de invloed van primaire productie op hun resultaat het slechter doen, dan bedrijven die vrijelijk overal in de wereld kunnen inkopen. Dat moet iets betekenen. Verwerkers die aan boeren vast zitten raken achterop in winstgevendheid en lopen het risico te verdwijnen. Hun boeren staan reeds op instorten.
FrieslandCampina en zijn rechtsvoorgangers zijn al decennia verder in hun merken- en conceptenaanpak dan Vion en doet het daarom beter. Vergeleken bij het beursgenoteerde Danone blijft echter ook dit dit boergenoteerde bedrijf ver achter. Kan een Vion met zoveel achterstand het redden tegen de overal in de wereld opkomende vleesproductie en de weerstand daartegen in eigen land?
Dat is de vraag die gesteld moet worden. Er zit een politieke vraag aan vast: als we vlees - zelfs maar tot bijvoorbeeld een derde van onze huidige consumptie - willen blijven produceren in Noord-West Europa, dan zal de productieketen daarvan politiek beschermd moeten worden. Anders is het niet ondenkbaar dat die productieketen verdwijnt en wij voortaan in Zuid-Amerika, de VS, China en mogelijk Rusland om de buitengewoon kostbaar wordende restjes moeten bedelen. Die consequentie wordt in Den Haag en Brussel nog nauwelijks begrepen, terwijl het wel eens ouderwets tijd zou kunnen zijn voor een heuse Europese agrofoodpolitiek.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
De vraag aan het slot van de één na laatste paragraaf mag overigens ook rustig gesteld worden voor FrieslandCampina. De vrije markt laat Nederlandse melkboeren lekker groeien. FrieslandCampina moet straks al die melk verstouwen en loopt nu al ver achter bij de winstgevendheid van vrije zuivelaars. Dat gaat ten koste van de winst en dus van de concurrentiekracht.
Financieel gesproken zou het veel logischer zijn om de hele cooperatie te verkopen aan een zuivelaar die echt goed geld verdient en die de boeren een fatsoenlijk pensioen geeft in de vorm van de uitkering van de verkoopsom.
Of wachten we tot de boeren ondergaan en de cooperatie verder verzwakt in het vrije markt geweld?
Dan hebben we 2x niks. En ja hoor, ik weet het, dit een opmerking waar bijna iedereen bij begint te lachen. En dat is precies wat ik bedoel.
Goed punt Dick, natuurlijk zegt de omzet en de winst iets over de bedrijfsvoering. Mijn -keiharde- analyse is al jaren: slecht management zonder visie, geen merken-beleid, teveel gericht op kostprijs en niet op waarde. Slechte onderhandelaars met de supers. Structuren die alleen (denken te) sturen op macht en groot, die hebben het niet begrepen. Het is de bedrijfscultuur, het DNA van VION, dat fundamenteel fout: kostprijsdenkers en een HBO-6-jes cultuur die het op competenties gewoon niet haalt bij de andere multinationals die je noemt. Niks aan te doen. Snel, opnieuw beginnen aan de randen met een nieuwe cultuur is mijn advies al jaren ().
De werkelijkheid is nog somberdere. Vion maakt alleen winst om de ingrediënten tak de vleestak maakt heel forse verliezen. Kortom de werkelijke winst is nog veel slechter. Onbehoorlijk bestuur is er, zo'n groot bedrijf, dat zo slecht draait.
In militaire dienst -of als padvinder- leer je dat wanneer je in duisternis iets hoort, je niet precies naar waar het geluid vandaan komt moet kijken. Je blinde vlek speelt anders parten. Het geheim dat in die diepe duisternis schuilt: "Dierlijk" in de huidige vorm en aanbod is niet relevant meer in onze contreien en voor de komende generaties. Vragen als "Waarom geen vlees, waarom geen zuivel" zijn onderbewust en stiekum tot "Waarom vlees, waarom zuivel" ge-evolueerd. Daar kan geen VION tegenop. FrieslandCampina ook niet. Niet hier. Met geen enkele bedrijfsvorm of -voering. Game over.
Next game, please...
Wouter, ik vrees dat ik een ander punt maak: de markt kan niet functioneren.
Heel anders geformuleerd: Vion kan niet in zijn spel komen omdat het veel te ver op achterstand staat.
Gezien de povere maar in Nederland als goed beschouwde resultaten van FrieslandCampina een vraag: is dat dankzij of ondanks het management?
Peter, als je denkt dat het aan het vlees ligt, terwijl planten de toekomst hebben, hoe is het dan in 's hemelsnaam mogelijk dat de tuindergenoteerde malaise van The Greenery heeft kunnen plaatsvinden?