Het Centrum voor Landbouw en Milieu bestaat dertig jaar en vierde dat afgelopen woensdag in Artis met een bijeenkomst over duurzaamheid. De lijst van aanwezigen was indrukwekkend. De discussie maskeerde grotendeels het daadwerkelijke probleem, ondanks een oproep van CLM-oprichter Wouter van der Weijden om duurzaamheidsvraagstukken in hun totale context te zien. Wat hem betreft konden we nog wel wat leren van de manier waarop plantenwortels met de plagen in hun omgeving omgaan. Dat maakte hij de zaal duidelijk vanaf een katheder waarop in keurig antiek Latijn geschreven stond ‘van de natuur leren we hoe het moet’.
Heel duurzaam denkend Nederland was er. Van adviseur, NGO, overheid en boer tot Unilever, Ahold en FrieslandCampina. Het werd het gebruikelijke toneelstuk. De sprekers en forumleden zeiden allemaal braaf dat ze de ander nodig hadden. De retailer had de hele keten nodig en vice versa. De consument had alle macht want die moest het wel kopen. En de boer had het nakijken. Die is namelijk van iedereen afhankelijk. Die zei dan ook: u vraagt, wij draaien, maar als u het niet koopt, houdt alles op. Dat was het voorspelbare eerste bedrijf.
Toen begon het tweede: “Het gaat al hartstikke goed.” Ahold verklaarde Puur & Eerlijk een niche te vinden en nu de verduurzaming van mainstream aan te pakken. Unilever deed dat al. Een aanwezige boer had kritiek op McDonald’s die hij dat nog niet zag doen. Hij wist niet dat de burgerbakker juist een koploper is. McDo laat niet ‘zomaar vlees’ of ‘zomaar verpakkingsmaterialen’ binnen. McDo normeert streng en legt de lat ieder jaar hoger. Ahold wees erop dat het zijn internationale toeleveranciers normeert en controleerbaar maakt. Da’s een hele klus.
Gelukkig zorgt The Sustainability Consortium (TSC) inmiddels voor industrienormen. Nog een paar jaar en wie niet meedoet is een paria. Het gaat dus geweldig. De aanwezige overheid snorde tevreden en zag dat het prima gaat. In een paar jaar is alles duurzaam. Nou ja, geef ons even, temperde Ahold, ‘want we doen al heel veel’.
Genoeg? Het derde bedrijf liep wat anders dan gebruikelijk. Ik vertelde dat we reeds zitten met een zgn. eco-deficit. We gebruiken meer dan de aarde kan opbrengen of vernieuwen. Dat doen we nu met grofweg 1 miljard rijken, 1 miljard straatarmen en daartussenin 5 miljard arme maar rijker wordende mensen. Die 5 worden er zeven. Als er daarvan 4 miljard half zo welvarend worden als wij, is de boel definitief naar de kloten. Daar kan zelfs Unilevers ambitie om zijn ecofootprint per eenheid product te halveren en daarmee 1 miljard rijken en arme rijken consumptief te bedienen niets aan veranderen.
Duurzaamheid is niet alleen een ecologisch maar ook een verdelingsvraagstuk. Daarbij komt de rol van de vrije wereldhandel in agriproducten. De prijs van het goedkoopste zuidelijke kwart van de wereldproductiecapaciteit maakt dat het broodnoodzakelijke volume van de overige driekwart nu economisch al niet meer uit kan. Boeren dreigen de pijp aan Maarten te geven en het volume af te laten nemen in een wereld die binnenkort juist meer nodig heeft. Dat zorgt voor onrust over onze voedselzekerheid. Wat de resultaten daarvan waren wisten de Romeinse keizers maar al te goed. Brood en spelen waren een vroege versie van de Europese landbouwpolitiek zoals die na WO II werd geformuleerd. Wat begint als hongeropstanden leidt tot veel vervelender conflicten die onze welvaart in een vrije val storten. Niet alleen op de beurzen, maar ook in het echt. Thuis en op straat.
Duurzaamheid? Ammehoela, economisch staat het landbouwsysteem op springen terwijl we het ecologisch en sociaal loeihard nodig hebben. De boerenbaas op de eerste rij knikte instemmend en hield wijselijk zijn mond. Het ging immers alleen maar over ‘duurzaamheid’.
Een iets kortere versie van deze tekst verscheen in de Levensmiddelenkrant van zaterdag jl.
Ter illustratie van wat eerlijkheid, duurzaamheid en welvaart betekenen als je ze als één geheel denkt, deze prachtige uitleg (rond energie, een onderwerp dat dezelfde logica kent als voedsel) van de Zweed Hans Rosling die wel kan optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en .... delen:
Dit artikel afdrukken
Toen begon het tweede: “Het gaat al hartstikke goed.” Ahold verklaarde Puur & Eerlijk een niche te vinden en nu de verduurzaming van mainstream aan te pakken. Unilever deed dat al. Een aanwezige boer had kritiek op McDonald’s die hij dat nog niet zag doen. Hij wist niet dat de burgerbakker juist een koploper is. McDo laat niet ‘zomaar vlees’ of ‘zomaar verpakkingsmaterialen’ binnen. McDo normeert streng en legt de lat ieder jaar hoger. Ahold wees erop dat het zijn internationale toeleveranciers normeert en controleerbaar maakt. Da’s een hele klus.
Gelukkig zorgt The Sustainability Consortium (TSC) inmiddels voor industrienormen. Nog een paar jaar en wie niet meedoet is een paria. Het gaat dus geweldig. De aanwezige overheid snorde tevreden en zag dat het prima gaat. In een paar jaar is alles duurzaam. Nou ja, geef ons even, temperde Ahold, ‘want we doen al heel veel’.
Genoeg? Het derde bedrijf liep wat anders dan gebruikelijk. Ik vertelde dat we reeds zitten met een zgn. eco-deficit. We gebruiken meer dan de aarde kan opbrengen of vernieuwen. Dat doen we nu met grofweg 1 miljard rijken, 1 miljard straatarmen en daartussenin 5 miljard arme maar rijker wordende mensen. Die 5 worden er zeven. Als er daarvan 4 miljard half zo welvarend worden als wij, is de boel definitief naar de kloten. Daar kan zelfs Unilevers ambitie om zijn ecofootprint per eenheid product te halveren en daarmee 1 miljard rijken en arme rijken consumptief te bedienen niets aan veranderen.
Duurzaamheid is niet alleen een ecologisch maar ook een verdelingsvraagstuk. Daarbij komt de rol van de vrije wereldhandel in agriproducten. De prijs van het goedkoopste zuidelijke kwart van de wereldproductiecapaciteit maakt dat het broodnoodzakelijke volume van de overige driekwart nu economisch al niet meer uit kan. Boeren dreigen de pijp aan Maarten te geven en het volume af te laten nemen in een wereld die binnenkort juist meer nodig heeft. Dat zorgt voor onrust over onze voedselzekerheid. Wat de resultaten daarvan waren wisten de Romeinse keizers maar al te goed. Brood en spelen waren een vroege versie van de Europese landbouwpolitiek zoals die na WO II werd geformuleerd. Wat begint als hongeropstanden leidt tot veel vervelender conflicten die onze welvaart in een vrije val storten. Niet alleen op de beurzen, maar ook in het echt. Thuis en op straat.
Duurzaamheid? Ammehoela, economisch staat het landbouwsysteem op springen terwijl we het ecologisch en sociaal loeihard nodig hebben. De boerenbaas op de eerste rij knikte instemmend en hield wijselijk zijn mond. Het ging immers alleen maar over ‘duurzaamheid’.
Een iets kortere versie van deze tekst verscheen in de Levensmiddelenkrant van zaterdag jl.
Ter illustratie van wat eerlijkheid, duurzaamheid en welvaart betekenen als je ze als één geheel denkt, deze prachtige uitleg (rond energie, een onderwerp dat dezelfde logica kent als voedsel) van de Zweed Hans Rosling die wel kan optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en .... delen:
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Mooie Ted talk Dick, maar wat moeten we dan?
De hele anti-globaliseringsbeweging heeft een apocalyps gevonden in de inmiddels failliete Occupy beweging, de ''vooruitgang'' is gelukkig nooit te stoppen en hem te willen stoppen is een misdaad jegens de minder bedeelden van de wereld.
''Less is more''. Dat moet de vooruitgang zijn van de westerse wereld, minder gebruik van fossiele energie en qua consumptie minder vlees en vis.
''Gassen'' dus met de alternatieve energiebronnen en vrij baan voor alle ''duurzame'' initiatieven rondom ons voedsel.
- meer aandacht voor ons eigen wild; ganzen, eenden, zwijnen etc
- meer aandacht voor ons eigen vee; schapen, paarden etc.
- meer aandacht voor het feit dat onze huisdieren ook een aanzienlijk beslag leggen op de beschikbare hoeveelheid voedsel.
- meer aandacht voor maaltijden zonder vlees en vis
- meer aandacht voor traditionele vleesvervangers
- meer ruimte voor nieuwe initiatieven op dit gebied
De buit leren delen en accepteren dat we leven in wat de Nederlandse Nobelprijswinnaar Paul Crutzen het antropoceen noemt. Dat laatste is inmiddels onomkeerbaar en daarom geen probleem (tenzij we het nog verder verkloten, uiteraard). Het eerste is wel een probleem: we verdommen het. Nog steeds, met al onze mooie praat over 'duurzaamheid'.
“De boerenbaas op de eerste rij knikte instemmend en hield wijselijk zijn mond. Het ging immers alleen maar over “duurzaamheid”.
Ben iets meer dan tien jaar weggeweest uit de discussie over duurzame voeding en druk bezig geweest met voedselvoorziening. Dacht dat ik aangaande het onderwerp duurzaamheid de boot gemist had, maar tot mijn verbazing ligt het schip nog steeds aan wal. Inmiddels druk aan het overleggen, welk logo er gebruikt moet worden, wie welke ster mag krijgen en met name hoe het aan de consument te verkopen is, zonder ook maar het risico te lopen iets van de bestaande omzet kwijt te raken.
Kortom inhoudelijk is er in tien jaar op de hoofdlijn niks gebeurd. Zijn we met de door Dick als eco-deficit omschreven situatie nog verder van huis. Tuurlijk McDonalds is onder het mom van duurzaamheid, zijn processen aan het optimaliseren en AH en Unilever hebben reeds uitgedokterd hoe ze duurzaamheid zo goed mogelijk onder labeltjes aan de consument kunnen vermarkten. Dus kunnen we er gerust op zijn, dat als we naar de klote gaan, dit zo efficiënt mogelijk en keurig gelabeld gaat gebeuren.
De boerenbaas heeft het wel begrepen, dat duurzaamheid gaat over goed rentmeesterschap. Het betreft de gehele bedrijfsvoering en de invloed die het heeft op haar omgeving. Niet enkel voor de bühne, maar tot in de vezels van de organisatie.
Het is bij deze bijeenkomst reeds misgegaan bij de aanwezigen. Heel duurzaam denkend Nederland was aanwezig en het rollenspel werd als vanouds gespeeld. Wil je over duurzaamheid in gesprek, lijkt me op zich nuttig, laat je dan niet afscheppen, door de issuemanagers. Duurzaamheid moet tot in de boardroom op de agenda en het mag best wel een keer pijn gaan doen.
Laat AH en Unilever eens bij Hans Wijers van AKZO Nobel te raden gaan. Daar ligt een rentmeesterschap agenda. En een boodschap aan haar aandeelhouders, dat als ze het er niet mee eens zijn, ze maar in een andere NV moeten investeren.
Nee Coen, daar staat heel bewust Lidl. Er had ook Aldi kunnen staan. Maar zeker geen PLUS. Dat heeft geen enkele zin: te klein, te kwetsbaar en het verkeerde business model om echt stappen te kunnen maken.
Dick, (we lopen nu in twee discussies door elkaar) ga met je mee, dat Schwarz Gruppe en zowel Aldi Nord als Sud sterkere businessmodellen hebben. Zie ze alleen binnen de Nederlandse markt niet echt bewegen op duurzaamheidsvlak, misschien zie ik dit niet goed. Zag het Pluspunt van Plus echter meer in hun verslogistiek, dat terzijde.
Maar, als we de Nederlandse postzegel verlaten. Ipv Lidl in Nederland, laten we dan voor de businesscase om echt stappen te maken voor de gedachte in gesprek gaan met Lidl Duitsland of Aldi Nord. Dat schiet qua volumes tenminste een beetje op. Lidl of Aldi Nederland kan er dan in de marge nog wel bij...